- BASIN TOPLANTISI -

GIDA ÝÞLETMELERÝNDE MÜHENDÝS YOKSA,
HALK SAÐLIÐI TEHDÝT ALTINDADIR!..

11 Nisan 2010

Toplumlarýn yaþamlarýnda, halk saðlýðýnýn korunmasýnýn ve gýda güvenliðinin önemi açýktýr. Ülkemizde oldukça yetersiz olan gýda denetimleri sýrasýnda ortaya çýkan görüntüler, kamuoyunun bu alandaki kaygýlarýný daha da artýrýcý niteliktedir.

Türkiye‘de kayýtlý yaklaþýk 40 bin civarýnda gýda iþletmesi bulunmaktadýr. Diðer taraftan, gýda üreten - daðýtan - satan tüm noktalarla birlikte bu sayý 500 binin üzerine çýkmaktadýr. Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý‘nda gýda denetçisi konumunda çalýþan 5 bin civarýndaki kamu görevlisinin çalýþmasýyla tüm bu noktalarýn denetlenmesinin fiilen mümkün olamadýðý da bilinmektedir.  

Bu kapsamda onbeþ yýldýr sürdürülmekte olan (560 sayýlý KHK, ardýndan 5179 sayýlý Gýda Yasasý kapsamýnda) sorumlu yöneticilik müessesesi, gýda iþletmelerinin, iþletmelerde çalýþan teknik elemanlarýn hizmetleriyle hijyen standartlarýnýn yükseltilmesi ve gýda güvenliðinin saðlanmasý; böylelikle bir anlamda bu iþletmelerin içeriden denetlenmesi hükmünü getirmiþtir. Bakanlýðýn denetim gücünün yetersiz olduðu mevcut ortamda, bu iþletmelerde çalýþan gýda, ziraat ve kimya mühendisleri, karþýlarýna çýkarýlan her türlü zorluða karþýn, halkýn gýda güvenliðinin saðlanmasý için teknik hizmetlerini ortaya koymuþlar, yaþanan sorunlarýn giderilmesi için etkin çaba göstermiþlerdir. Bu yaklaþýmdan atýlacak geri adýmýn yaratacaðý toplum saðlýðý sorunlarý ürkütücü boyutta olacaktýr.  

Buna karþýlýk, halen TBMM‘de görüþülmekte olan Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýda ve Yem Kanun Tasarýsý, sorumlu yöneticilik müessesini kaldýrmakta, 30 beygir gücü ve 10 çalýþanýn altýndaki büyüklükteki iþyerlerini teknik eleman çalýþtýrma zorunluluðundan muaf kýlmaktadýr. Türkiye‘deki 40 bin gýda iþletmesinin yaklaþýk % 80‘inin 30 beygir gücü ve 10 çalýþanýn altýnda kapasiteye sahip olduklarý ve gýda güvenliðine aykýrý uygulamalarýn aðýrlýkla bu iþletmelerden kaynaklandýðý deðerlendirildiðinde; sözü edilen Tasarý‘nýn, gýda güvenliði ve halk saðlýðý için ne denli tehlikeli sonuçlar yaratacaðý kolayca öngörülebilir.

Bir Hükümet Tasarýsý niteliðinde olan düzenleme, 30 beygir gücü ve 10 çalýþanýn altýndaki büyüklükteki iþyerlerini mikro iþletme olarak saymakta ve adeta gýda güvenliði açýsýndan risk yaratmadýklarý kabulü ile bu iþletmeleri kapsam dýþýnda býrakmaktadýr. Oysa gerçek, Tasarý‘nýn bu genel kabulünün tam tersinedir. Kapasite raporlarý incelendiðinde görülecektir ki, örneðin günde bin kg dondurma üreten veya günde 4 bin adet ekmek çýkaran iþletmeler, Tasarý‘nýn iddiasýnýn aksine mikro iþletmeler deðildirler. Bunlar, halk ve tüketici saðlýðý açýsýndan büyük riskler yaratabilecek ölçüde üretim gücüne sahiptirler. Bu riskler, kýsa vadede gýda zehirlenmesi olabileceði gibi, uzun vadede toksik ve kanserojen etkiler de olabilecektir. Üstelik bilinmektedir ki, yalnýzca iþletme sahibinin bilgisine ve alýþkanlýklarýna terk edilmiþ bu tip iþletmelerin gýda üretimleri, kamunun denetim gücünün oldukça eksik ve yýpranmýþ olduðu günümüz koþullarýnda, her gün basýna yansýyan bir baþka gýda skandalýnýn konusu durumundadýrlar.

Üzülerek ifade ediyoruz ki, Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýda ve Yem Kanun Tasarýsý, yaklaþan seçim koþullarýnda popülist bir yaklaþýmý ortaya koymakta, halk saðlýðý yerine ticaret rantýný tercih etmektedir. Kimi kesimler tarafýndan TBMM‘de yürütülmekte olan lobi faaliyetleri, iþletmelerin kapatýlacaðý ya da kayýt dýþýna taþacaðý söylemleriyle, gýda güvenliðini hiçe sayan yaklaþýmlarýn boyut kazanmasýna neden olmaktadýrlar.    

Bizler, kamu kurumu niteliðindeki meslek kuruluþlarý olan Odalar olarak, bu konuda da kamu yararýna bir tavrýn geliþtirilmesinin ýsrarlý takipçileriyiz. Bu çerçeve içinde diyoruz ki; gýda güvenliðinin vazgeçilmezliði ilkesi çerçevesinde, doðru üretim yapma gayreti içinde olan esnafý da koruyan çözümler bulunmalý ve yaþama geçirilmelidir. Bu doðrultuda, gýda güvenliðini saðlama amaçlý mevcut düzenlemeden geri adým atarak halk saðlýðýný riske etmek yerine; hem iþletmelerin teknik ve hijyenik standartlarýnýn yükseltildiði ve hem de personel çalýþtýrmanýn küçük iþletmeler üzerine bir yük oluþturmayacaðý ara çözümler, sorunun halk, esnaf ve mühendis ortak yararýna olacak biçimde çözümlenmesi için en doðru yol olarak görülmektedir.

Bu sonucun ortaya çýkmasý, tüm gýda iþletmelerinin eksiksiz bir biçimde teknik eleman çalýþtýrma zorunluluðuna tabi tutulmasý, 20 BG ve beþ kiþiden daha az kapasiteye sahip iþyerlerinde görev yapacak, iþin nevine göre konusuyla ilgili lisans eðitimi almýþ personelin yetkilendirilmiþ denetçi niteliðiyle kamu adýna çalýþmasý ve bir anlamda denetim yapmasý, hizmetinin karþýlýðý olan ücret ve sosyal güvenlik primlerinin ise tarým bütçesine konulacak ödenek ile karþýlanmasý ile mümkündür. 

Böylece küçük esnaf, iþyerinde kamu finansmaný ile çalýþacak ve niteliði madde kapsamýnda sayýlmýþ olan personelin hizmet ve denetimine kendi iþyerini açýk tutmak ve bundan yarar saðlamak suretiyle, bir taraftan iþyerinin standartlarýný yükseltecek, diðer taraftan herhangi bir finansman yükü altýna girmeyecektir.

Bu yöntemde, ayný zamanda, konu ile ilgili lisans eðitimi almýþ personel iþyeri sahibinin çalýþaný konumundan çýkarýlmakta, böylelikle mevcut sistemin aksayan en önemli kýsmý da yeniden ve uygun biçimde düzenlenmiþ olmaktadýr.

Sözü edilen yöntemin tarým bütçesinde doðuracaðý finansman yükünün, yýllýk 100 milyon TL düzeyinde olacaðý, tarafýmýzdan hesaplanmaktadýr. Bu rakam, 5.5 milyar lira olan toplam tarým bütçesinin 50‘de 1‘inden daha azdýr. Üstelik bilinmektedir ki, gýda güvenliðine bütçe ayýrmayan toplumlar, çok daha fazlasýný saðlýk harcamalarýna ayýrmak zorunda kalmaktadýrlar. Bunun da yanýnda, ilk üretim ve iþleme süreçlerinde önleyici yaklaþým sergilenmediði sürece, son ürün kayýplarý ve imhalarý nedeniyle finansman yükünün aðýrlaþtýðý da bilinmektedir.

Bu finansmanýn saðlanmasý yanýnda Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý, meslek Odalarý ve esnaf odalarýnýn iþbirliði içinde çalýþmasý, gýda sektörünün geliþimine ve çaðdaþ standartlara kavuþmasýna neden olacak, böylelikle gýda güvenliði de saðlanmýþ olacaktýr. Ayrýca, alanýnda yükseköðrenim görmüþ gýda, kimya ve ziraat mühendislerinin, sahip olduklarý bilgi ve deneyimi, gýda iþletmelerinde deðerlendirmelerine olanak tanýnmýþ ve ülkenin en önemli sorunu olan istihdam alanýnda da olumlu bir adým atýlmýþ olacaktýr.

Bizler, meslek odalarý ve sivil toplum örgütleri olarak, halk ve kamu yararýna olan bu teklifin yaþama geçirilmesi için, TBMM‘yi göreve davet ediyoruz. Bunu yapmak yerine mühendisi üretim süreçlerinden dýþlayýp halk saðlýðýný hiçe sayan bir tutumun geliþtirilmesi tercih edilirse, bilinmelidir ki, tüketici dernekleri ve meslek odalarý olarak, karþýlýklý çýkara dayalý bu temiz olmayan iliþki biçimini deþifre etmek için, üyelerimiz ile birlikte her türlü meþru mücadeleyi yürütmek kararlýðýndayýz.

Kamuoyuna saygý ile duyurulur.