Halkımızın beslenmesi açısından önemli kuru baklagillerden birisi nohuttur. Nohut, diğer bitkisel ürünlere nazaran daha yüksek protein, vitamin, mineral ve daha düşük oranda yağ içermektedir.

Dünyada ekim alanı ve üretim miktarı açısından tahıllardan sonra gelmekte olup, en fazla üretilen baklagil kuru fasulyedir. Kuru fasulyeyi bezelye, nohut ve mercimek izlemektedir. 

Yapılan öngörüler nohut üretiminin, nohut ekim alanlarına paralel olarak azalma gösterdiği görülmektedir. Üretim maliyetlerinin artması, antraknoz hastalığından kaçınmak için geç ekim yapılması, çok sayıda nohut çeşidi geliştirilmesine karşın bunların istenilen düzeyde çoğaltılamayıp nohut üretiminde kullanılamamaları, bölgelere göre değişmekle beraber makineli hasada uygun çeşitlerin olmaması, hasat kayıplarının çok olması, yabancı otlarla mücadele edilememesi gibi etmenler üretimi azaltıcı etkide bulunmaktadır (Bolat ark., 2017). 

Türkiye nohut arz-talep dengesinin önümüzdeki 5 yıllık süreçte arz yönüne kayacağı öngörülmüştür. Üretim miktarı azalmasına rağmen ithalat miktarı artacağından arz miktarı da artış gösterecektir.

Nohutta gelecek 5 yıllık süreç içerisinde, ekim alanlarında ortalama her yıl 148 da, üretim miktarında ise 12 bin ton azalma olacağı öngörülmektedir. Verimde ise her yıl %1.2 oranında artış beklenmektedir. 

Nohut üretim alanımız 1961 yılında 890 bin dekar olup, 1990 yılında 8,8 milyon dekara kadar çıkmış, 2016 yılında ise 3,95 milyon dekara düşmüştür. TÜİK 2018 yılı verilerine göre: Nohut ekim alanlarında 2017-2007 % Değişim -21,51 oranında, üretim ise -7 oranında azalmıştır.

Çizelge-1 Nohut Üretimimiz

* FAOstat, # ZMO Tahminidir

Kaynak: TUİK, FAOStatistic 2018

Bilindiği üzere 1994 yılından bu güne kadar Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) bakliyat alım desteğini kesmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı nohut alımı ile ilgili olarak yapılan açıklamada; ``Piyasa düzenleyici kurumumuz olan Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü’nün 2 Temmuz 2018 tarihinden itibaren nohut alımına başlayacağı.  2018 yılı için nohut alım fiyatı ise ton başına 3.250 TL olarak belirlenmiştir. Alım fiyatına ilaveten ton başına prim, mazot, gübre ve sertifikalı tohum desteği olarak verilen toplam 792 TL ile birlikte nohut üreticinin eline ton başına 4.040 TL geçecektir.`` demişti. Bilindiği gibi çiftçinin ekmek için aldığı nohut tohumunun kg ı 9 - 9,50 TL, tüketicinin marketten aldığı nohut 10-11 TL, çiftçinin sattığı nohut ise 3,25 TL dir. Bu durumda üretici nasıl kâr edecek?  2017 yılında ülkemizde kişi başına yıllık nohut tüketimi 7 kg olmuştur.

Grafik- Nohut üretimimiz ve ekim alanları

Türkiye 2012 yılından itibaren net bir şekilde nohut ithalatçısı bir ülke olmuştur. 2003 – 2017 yılları arasında 328 bin ton nohut ithalatına 412 milyon dolar ödeme yapıldı. 2018 yılının Ocak-Mayıs döneminde 117 milyon $’lık nohut ithalatı yapıldı.

2017 yılında 26 farklı ülkeden nohut ithalatı gerçekleştirilmiştir. Çizelge-2’de nohut dış ticaretimize ilişkin veriler yer almaktadır.

Çizelge-2 Nohut Dış Ticareti

 *(Ocak-Mayıs)

Kaynak: TÜİK 2018

2017 yılında nohut ithalatı için 130 milyon $ harcanırken, dış ticaretimiz miktar bazında yaklaşık 67 bin ton açık vermiştir. En fazla nohut ihracatı Irak’a yapılmaktadır. Çizelge-3’de nohut ihracatı yaptığımız başlıca ülkeler yer almaktadır.

Çizelge-3 Nohut İhraç Ettiğimiz Ülkeler (Miktar/Kg)

Kaynak; TÜİK 2018

Nohut ithalatında Arjantin ve Meksika ilk sıralarda yer almaktadır.  2016 yılında nohut ithalatı yaptığımız başlıca ülkelerden Arjantin 70 bin ton, Meksika 122 bin ton, Rusya 320 bin ton, Kanada 107 bin ton, ABD 108 bin ton, Hindistan 7,8 milyon ton, Etiyopya 441 bin ton nohut üretimi gerçekleştirmektedir.

Çizelge-4 Nohut İthalatı Yaptığımız Ülkeler (Miktar/Kg)

 Kaynak; TÜİK 2018

Dünya nohut üretimine bakıldığında ilk sırada Hindistan gelmektedir. Hindistan 2016 yılı dünya nohut üretiminin %65’ini gerçekleştirmiştir. Türkiye 2016 yılında dünya nohut üretiminde %3,75’lik bir paya sahip olmuştur.

 Çizelge-5 Dünya Nohut Üretimi (Ton)

 Kaynak; FAOstat 2018

ÖNERİLER

Sertifikalı nohut tohumlarının üretimi artırılmalıdır.

Uygun yetiştirme tekniklerinin bilinirliği ve kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.

Kurak alanlarda nohut ve mercimeğin ekim nöbetine girmesi teşvik edilmelidir.

Nadas alanlarında baklagil üretimine destek verilmelidir.

Etkin bir örgütlenme yapısı oluşturulması için çalışmalar yapılmalıdır.

Tarımsal sigorta uygulaması yaygınlaştırılmalı, baklagillerde hastalık ve zararlılar sigorta kapsamına alınmalıdır.

Mekanizasyon kullanımı desteklenmelidir.