Özet:

• Türkiye’de yaklaşık 360 bin dekar alanda limon üretimi yapılmaktadır. Limon alanlarının % 51’i Mersin’de, %33’ü’ise Adana’da bulunmaktadır.
• 1961 yılında 70 bin ton olan limon üretimimiz, günümüze kadar on beş kata yakın artış göstermiştir.
• Türkiye’de limon alınan ağaç sayısı 9 milyona yaklaşmıştır. TUİK verilerine göre meyve veren limon ağaçlarının 1/3’ü kadar meyvesiz limon ağacı bulunmaktadır.
• Dünya limon üretimi 2017 yılında 17 milyon ton olmuştur. Üretimin %15’i Meksika tarafından gerçekleştirilmektedir. Meksika’da 2017 yılında yaklaşık 2.5 milyon ton limon üretilmiştir. Türkiye limon üretiminde altıncı sırada yer almaktadır.
• 2017 yılında dünyada bir milyon hektar alanda limon üretimi gerçekleştirilmiştir. Limon üretim alanların %55’i Çin’de bulunmaktadır.
• Limon ihracatımız, 2019 yılının on bir ayında 400 bin tonu geçmiştir. Limon ihracatının yarısını geçen kısmı Irak, Rusya ve Suudi Arabistan’a yapılmaktadır. 2018 yılında 627 bin ton limon ihracatı karşılığında 330 milyon $ ihracat geliri elde edilmiştir.
• Limon üretimimizin yarsından fazlası ihracata gitmektedir. Bu nedenle ihracatta yaşanan olumlu veya olumsuzluklar iç piyasa fiyatlarında değişime neden olmaktadır.
• Limon ithalatımız düşük olmakla birlikte, Brezilya’dan 500 ton civarında ithalat yapılmaktadır.
• Dünyada en fazla limon ihracatı yapan ülke, toplam limon ihracatının %21’ini gerçekleştiren Meksika’dır.
• Dünya limon ticaretinde Hollanda’nın durumu hayli ilginçtir. Limon üretimi olmayan Hollanda, ithal ettiği limonların bir kısmını iç tüketiminde kullanmakta, geri kalan kısmını ise ihraç ederek gelir elde etmektedir.
• Dünyada en fazla limon ithalatı yapan ülke, toplam limon ithalatının %21’ini gerçekleştiren ABD’dir.

 

1.Limon Üretimimiz

Limon üretimimiz önemli gelişme göstermekte olup, yıllık üretimimiz bir milyon tonu geçmiştir. Limon üretimimizin yarısından fazlası Mersin ilimizden gerçekleştirilmektedir. 2018 yılında Mersin’de 656 bin ton limon üretimi olmuştur.

Çizelge-1 Limon Üretimi (Ton)

Kaynak, TUİK

Limon üretiminin neredeyse tamamı Mersin, Adana, Muğla, Antalya ve Hatay’ın da dâhil olduğu beş ilimizde yapılmaktadır. 

 

Grafik-1 İllere Göre Limon Üretimi (2018)

Türkiye’de yaklaşık 360 bin dekar alanda limon üretimi yapılmaktadır. Limon alanlarının % 51’i Mersin’de, %33’ü’ise Adana’da bulunmaktadır.

Çizelge-2 Limon Üretim Alanı (da)

Kaynak, TUİK

1961 yılında 70 bin ton olan limon üretimimiz, günümüze kadar on beş kata yakın artış göstermiştir.

Çizelge-3 Limon Üretimimizin Gelişimi

Türkiye’de limon alınan ağaç sayısı 9 milyona yaklaşmıştır. TUİK verilerine göre meyve veren limon ağaçlarının 1/3’ü kadar meyvesiz limon ağacı bulunmaktadır.

Çizelge-4 Limon Ağacı Sayısı (adet)

Kaynak, TUİK

 

2. Dünya Limon Üretimi

Dünya limon üretimi 2017 yılında 17 milyon ton olmuştur. Üretimin %15’i Meksika tarafından gerçekleştirilmektedir. Meksika’da 2017 yılında yaklaşık 2.5 milyon ton limon üretilmiştir. Türkiye limon üretiminde altıncı sırada yer almaktadır.

Çizelge-5 Dünya Limon Üretimi (Ton)

Kaynak; FAOStat

2017 yılında dünyada bir milyon hektar alanda limon üretimi gerçekleştirilmiştir. Limon üretim alanların %55’i Çin’de bulunmaktadır.

Çizelge-6 Dünya Limon Üretim Alanları (ha)

Kaynak; FAOStat

 

3. Limon Dış Ticaretimiz

Limon ihracatımız, 2019 yılının on bir ayında 400 bin tonu geçmiştir. Limon ihracatının yarısını geçen kısmı Irak, Rusya ve Suudi Arabistan’a yapılmaktadır. 2018 yılında 627 bin ton limon ihracatı karşılığında 330 milyon $ ihracat geliri elde edilmiştir.

Çizelge-7 Limon İhracatımız (Kg)

Kaynak, TUİK(*(Ocak-Kasım)

Limon üretimimizin yarsından fazlası ihracata gitmektedir. Bu nedenle ihracatta yaşanan olumlu veya olumsuzluklar iç piyasa fiyatlarında değişime neden olmaktadır.

Çizelge-8 Limon İhracatının Üretim İçindeki Payı (%)

Kaynak, TUİK

Limon ithalatımız düşük olmakla birlikte, Brezilya’dan 500 ton civarında ithalat yapılmaktadır. KKTC’den ise bu ülkedeki üretim durumuna bağlı olarak limon ithalatı yapılmaktadır. 2018 yılında 3 bin tonu geçen limon ithalatı için 2.3 milyon dolar ödenmiştir.

 Çizelge-9 Limon İthalatımız (Kg)

Kaynak, TUİK(*(Ocak-Kasım)

 

4. Dünya Limon Dış Ticareti

Dünyada limon ihracatı 3 milyon tonu geçmektedir. Dünyada en fazla limon ihracatı yapan ülke, toplam limon ihracatının %21’ini gerçekleştiren Meksika’dır.

Çizelge-10 Dünya Limon İhracatı (ton)

Kaynak; FAOStat

Dünya limon ihracatı 3.4 milyon dolarlık bir büyüklüğe sahiptir. İspanya 2017 yılında 844 milyon dolarlık limon ihracatı gerçekleştirmiştir. Dünya limon ticaretinde Hollanda’nın durumu hayli ilginçtir. Limon üretimi olmayan Hollanda, ithal ettiği limonların bir kısmını iç tüketiminde kullanmakta, geri kalan kısmını ise ihraç ederek gelir elde etmektedir. Örnek olarak 217 yılında 296 milyon $ karşılığında 237 bin ton limon ihraç etmiş, bu limonların 24.983 tonunu iç tüketiminde kullanmış, kalan kısmını ihraç ederek, ithalat için ödediği paradan 52 milyon $ daha fazla gelir elde etmiştir.

Çizelge-11 Hollanda’nın Limon Dış Ticareti

Kaynak; FAOStat

Dünyada en fazla limon ithalatı yapan ülke, toplam limon ithalatının %21’ini gerçekleştiren ABD’dir. ABD 2017 yılında yaklaşık 710 bin ton limon ithal etmiştir.

Çizelge-12 Dünya Limon İthalatı (ton)

Kaynak; FAOStat

2017 yılında dünya limon ithalatı 3.7 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır. En fazla limon ithalatı yapan ABD, bu ithalat için 551 milyon dolar ödeme yapmıştır.

Genel Değerlendirme

Limon iç tüketim ve dış ticaret açısından önemli bir tarım ürünümüzdür.

2017 yılı rakamlarıyla dünya limon ekim alanından aldığımız pay % 3, buna karşılık dünya üretiminden alınan pay yaklaşık % 6’dır.

2014 ile 2018 yılları arasında limon ekim alanımız % 30, limon üretimimiz % 52 oranında önemli bir artış göstermiştir.

Ülkemizin 2017 rakamları ile dünya limon ihracatının % 14’ünü yaptığı görülmektedir. 2018 yılında limon üretimimizin % 57’sinin ihracat yoluyla değerlendirilmesi ise dünya pazarlarında önümüzdeki yıllarda daha etkin bir yer alacağımızın göstergesidir.

Limon üretim artışına paralel olarak ihracatımızın her geçen yıl artıyor olması ümit vericidir. Irak, Rusya, Suudi Arabistan, Ukrayna ve Romanya başta olmak üzere birçok ülke ülkemizden önemli miktarda limon ithalatı yapmaktadır.

Türkiye limon üretiminin yarıdan fazlasının ihracat yoluyla değerlendirilmesi, pazar üzerindeki etkinliğimizin artması anlamını taşımaktadır. Çiftçimiz her geçen yıl daha fazla limon üretme çabası içine girmektedir. Dünya standartlarında yapılan üretim, Türk limonunun aranılan bir ürün olmasını sağlamakta, diğer taraftan nitelikli ve albenili ambalajlarla, sağlıklı depolama ve nakliye ile piyasalara sunum yapılması ihracatımızın sağlam temellerde yükselmesine neden olmaktadır.

Gerek üretim ve gerekse ihracattaki payımızın sürdürülebilirliğini sağlamak için hem iç tüketim hem de ihraç ürünlerinde kalıntı izleme programlarını titizlikle uymak ve takibini yapmak büyük önem taşımaktadır.

Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Limon üretimimizin üretim aşamasında pek çok problem bulunmaktadır. Bunların başında;  üretim sorunları hastalık ve zararlılar, girdi maliyetleri, gübre ve ilaç başta olmak üzere budama ve benzeri işlemler için kullanılan işçilik maliyetleri, hasat kalitesi, meyvede standarizasyon gibi pek çok sorunun yanı sıra pazarlama başlı başına bir sorundur.

Mücadele Problemleri:

• Limonda özellikle son yıllarda Çukurova’da yaygınlaşan Euroka türünde ve kütdiken, Lamas gibi yerli çeşitlerimizdeki Uç kurutan hastalığı, limon üretimi yapılan bölgeler için önemli bir tehlikedir. Yüksek verimi nedeniyle çok yaygınlaşan Euroka’da gerekli mücadele yapılmazsa bahçe kaybedilebilmektedir. Hastalık yapan fungusun üretim alanlarında yoğunlaşması hastalık sporlarının da çoğalmasını sağlamakta ve hatta ileri yıllarda hastalık görülmeyen çeşitleri bile tehdit edebilecek potansiyele sahiptir. Önlemlerin başında bahçe hijyeni ve doğru zamanda budama gelmektedir.

• Limonda üretimi etkileyen ve tehdit eden bir diğer konuda thripslerdir. Limonda yaşanan thrips problemi çiçek döneminde ortaya çıkmakta ve ilaçlı mücadele istenilen düzeyde sonuç vermemektedir. Ayrıca muz thrips büyümekte olan limon meyvelerinde de görülmekte ve zarar yapmaktadır.

• Pas böcüsü limon üretiminin kâbusu şeklindedir. Ruhsatlı akarisitlerin etkisi son derece sınırlıdır. En iyi sonuç kükürt uygulamalarından alınmakla beraber uygulaması hava şartlarına bağlı olduğu için kullanımı dikkat gerektirmektedir.

• Yine limonda daha önceki yıllarda çok az görülen limon tomurcuk akarı enter limonlarımızda dikkati çekecek kadar artış göstermiştir. Zararlının biyolojisi mücadelesini zorlaştırmaktadır. Daha önceki yıllarda iyi yapılan bir pas böcüsü mücadelesi bu zararlıyı da baskı altına alırken son yıllarda bu yeterli olmamaktadır.

Bütün bunlar limon üretiminde mücadele maliyetini artırmaktadır.

Pazarlama ve Dünya Pazarında Rekabet Problemleri:

• Hedef pazarların istekleri dikkate alınarak üretim yapılmalı, ulusal ve uluslararası ilaç kalıntı değerlerine (MRL) uyulmalıdır.
• Doğru zamanda hasat ve doğru alet ekipman ile hasat yapılmalıdır.
• Depo şartları ve işlemleri doğru olmalıdır.
• Ambalajlama ve nakliye ürünün pazara sunuluşu, bunların hepsi pazarı sürdürebilir hale getirecek unsurlardır, en doğru şekilde yapılmalıdır.
• Fiyat dalgalanmalarından korunmak için mevcut depo kapasiteleri arttırılmalı, bu konudaki yatırımlar desteklenmelidir. Depoların uygunluğu konusunda işletmeciler bilgilendirilmelidir.
• Hastalıklardan arındırılmış üretim materyali sağlanması, konusunda çalışmalar ve destekler artırılmalı, hastalık ve zararlı taşıyan fidanları taşınması engellenmelidir.

Eğitim:

• Sadece çiftçi eğitimi değil limonu pazara sunan tüccarlarımızın da pazarın sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla yapacakları pek çok şey vardır. Bu konuda eğitilmelidirler. Paketleme kalitesi ambalaj kalitesi, pazara sunuş vb. konularda ciddi eğitime ihtiyacımız vardır.
• Limon üretimi yapan işletmelerin sermaye bakımından yetersiz, küçük ölçekli ve örgütsüz olması nedeniyle üretici ve tüketici kooperatifleri desteklenerek geliştirilmelidir. 

 

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası