PANCAR EKÝM ALANLARI TEHLÝKE ALTINDA MI? ÜLKEMÝZ TARIMINDA ÖNEMLÝ BÝR YERE SAHÝP OLAN PATATES VE ÞEKER PANCARININ; TARIMSAL ÜRETÝMÝMÝZÝN GENEL DÜZEYÝNDE TOPLUMSAL, EKONOMÝK VE POLÝTÝK GELÝÞMELERDEN KAYNAKLANAN SORUNLARININ YANINDA SON DÖNEMDE PATATES KANSERÝ OLARAK ADLANDIRILAN “PATATES SÝÐÝL HASTALIÐI-(SYNCHYTRÝUM ENDOBÝTÝUM)” TEHDÝDÝ ALTINDADIR. TÜRKÝYE’ DE YAKLAÞIK 150 YILLIK BÝR GEÇMÝÞÝ BULUNAN PATATESÝN ÜLKEDEKÝ ÜRETÝMÝ 1930’ LARA KADAR YAVAÞ BÝR ÝLERLEME GÖSTERMÝÞ; ANCAK BU TARÝHTEN SONRA ARTMAYA BAÞLAMIÞTIR. YILLIK ORTALAMA PATATES ÜRETÝMÝMÝZ 1925 YILINDA 73.000 TON CÝVARINDA ÝKEN 2000 YILINDA YAKLAÞIK 73 KAT ARTARAK 5.300.000 TONA ULAÞMIÞTIR. BU SÜREÇ ÝÇERSÝNDE PATATES DÝKÝM ALANLARIMIZ 25.550 HEKTARDAN 200.000 HEKTARA, ÜRÜN VERÝMLÝLÝÐÝMÝZ DEKARA 284 KG’ DAN 2650 KG’ A KADAR YÜKSELEREK ÜLKEMÝZDE EN FAZLA ÜRETÝMÝ YAPILAN DÖRDÜNCÜ BÝTKÝ KONUMUNA GEÇMÝÞTÝR. AYRICA, TÜRKÝYE 2003 YILI VERÝLERÝNE GÖRE DÜNYADA PATATES ÜRETÝMÝNÝN YAPILDIÐI 151 ÜLKE ARASINDA, ÜRETÝM ALANI BAKIMINDAN 12. , ÜRETÝM MÝKTARI AÇISINDAN ÝSE 13. SIRADA YER ALMAKTADIR. TÜRKÝYE SAHÝP OLDUÐU AGRO-EKOLOJÝK ZENGÝNLÝK SAYESÝNDE PATATES ÜRETÝMÝ AÇISINDAN OLDUKÇA AYRICALIKLI BÝR KONUMDADIR VE ÜLKEMÝZÝN HEMEN HER YÖRESÝNDE YILIN BELÝRLÝ DÖNEMLERÝNDE PATATES ÜRETÝMÝ MÜMKÜN OLMAKTADIR. NÝSAN AYINDAN BAÞLAYARAK ARALIK AYI SONUNA KADAR PATATES HASADI DEVAM ETMEKTEDÝR. BU DURUM ÖZELLÝKLE PAZARLAMA AÇISINDAN BÜYÜK AVANTAJ SAÐLAMAKTADIR. PATATES, TAZE VEYA ÝÞLENMÝÞ OLARAK ÝNSAN BESLENMESÝNDE, HAYVAN BESLENMESÝNDE VE SANAYÝDE KULLANILAN BÝR ÜRÜNDÜR. YILLIK PATATES TÜKETÝMÝ KÝÞÝ BAÞINA 60 KG CÝVARINDADIR. DÜNYA TÝCARETÝNDE DE ÖNEMLÝ BÝR PAZARI BULUNMAKTADIR. DÜNYADA YILDA YAKLAÞIK 8 MÝLYON TON TAZE PATATES ÝHRACAT VE ÝTHALATI YAPILMAKTA OLUP, BU TÝCARETÝN PARASAL DEÐERÝ 1,7 MÝLYAR DOLAR CÝVARINDADIR. TÜRKÝYE DÜNYANIN ÖNEMLÝ PATATES ÜRETÝCÝSÝ ÜLKELERÝNDEN BÝRÝSÝ OLMASINA RAÐMEN BUGÜN ÝÇÝN TÝCARÝ ÜRETÝMDE KULLANILAN YERLÝ BÝR ÇEÞÝT BULUNMAMAKTADIR. BAÞTA HOLLANDA OLMAK ÜZERE ALMANYA, FRANSA, ÝNGÝLTERE VE ABD’ DE ISLAH EDÝLMÝÞ ÇEÞÝTLER KULLANILMAKTADIR. TÜRKÝYE’ DE PATATES TOHUMCULUK SEKTÖRÜ BÜYÜK ORANDA, ÝTHAL EDÝLEN ANAÇ KADEME TOHUMLUÐUN ÜLKE ÝÇERÝSÝNDE BÝR KEZ ÇOÐALTILARAK PAZARLANMASI ÞEKLÝNDE ÇALIÞMAKTADIR. BU ÞEKÝLDE SERTÝFÝKALI TOHUMLUK ÜRETÝM VE TEDARÝKÝ, TOPLAM TOHUMLUK ÝHTÝYACININ ANCAK % 5 ÝNÝ KARÞILAYABÝLMEKTEDÝR. GERÝ KALAN TOHUMLUK ÝHTÝYACI ÝSE ÝKÝNCÝ VE ÜÇÜNCÜ KUÞAK TOHUMLUKLARIN TEKRAR ÇOÐALTILMASI YOLUYLA KARÞILANMAKTADIR. PATATESÝN YUMRU VEYA VEJETATÝF YOLLA ÇOÐALTILMASI BAÞTA VÝRÜSLER OLMAK ÜZERE BÝRÇOK HASTALIK ETMENÝNÝN DAHA KOLAY TAÞINMASINA NEDEN OLMAKTADIR. PATATES SÝÐÝLÝ ETMENÝ SYNCYHTRÝUM ENDOBOTÝCUM OLARAK ÝSÝMLENDÝRÝLEN BÝR MANTAR OLUP, HASTALIK BÝTKÝNÝN SAP, STALON VE YUMRULARINDA KARNI BAHARA BENZER SÝÐÝLLER MEYDANA GETÝRMEKTEDÝR. HASTALIK, BÝTKÝDE MEYDANA GELEN ZARARIN GÖRÜNÜMÜNDEN DOLAYI HALK ARASINDA KANSER OLARAK ADLANDIRILMIÞTIR. “PATATES KANSERÝ” ÝFADESÝ, ÝSMÝNÝN ÜRKÜTÜCÜLÜÐÜNDEN DOLAYI TÜKETÝCÝLERDE ENDÝÞE OLUÞMASINA NEDEN OLMUÞTUR. ASLINDA HASTALIK ETMENÝNÝN ÝNSANA BULAÞMASI VE ZARAR YAPMASI MÜMKÜN DEÐÝLDÝR. HASTALIK ETMENÝ ÝLK OLARAK 1915 YILINDA HOLLANDA ‘ DA GÖRÜLMÜÞTÜR, SONRAKÝ YILLARDA AFRÝKA, ASYA, AVRUPA, KUZEY VE GÜNEY AMERÝKANIN ÇEÞÝTLÝ BÖLGELERÝNDE DE RASTLANMIÞTIR. HASTALIK ETMENÝ; TOPRAK, HASTALIKLI YUMRU, TARIM ALETLERÝ ÝLE TAÞINABÝLMEKTE VE TOPRAKTA KALAN SÝÐÝL SPORLARI 38 YILA KADAR CANLILIKLARINI KORUYABÝLMEKTEDÝRLER. KÝMYASAL YOLLA MÜCADELESÝ OLMADIÐI VE TOPRAKTA KALICILIÐI FAZLA OLDUÐU ÝÇÝN BÜYÜK ÖNEM ARZ ETMEKTEDÝR. 2004 YILINDA NEVÞEHÝR, NÝÐDE VE ORDU’ DA TESPÝT EDÝLEN BULAÞIKLIK SONUCU TOHUMLUK PATATES ÜRETÝMÝ BELLÝ BÖLGELERDE YASAKLANMIÞTIR. YASAKLAMALAR ÜLKEMÝZ PATATES ÜRETÝMÝNE VE YÖRE ÇÝFTÇÝLERÝNE EKONOMÝK, HUKUKÝ VE TOPLUMSAL SORUNLARIN OLUÞMASINA ZEMÝN HAZIRLADIÐI GÝBÝ BU BÖLGELERDE KARANTÝNA TEDBÝRLERÝNÝN UYGULANMAMASI DURUMUNDA HASTALIÐIN ÜLKENÝN TÜM BÖLGELERÝNE YAYILMA RÝSKÝ BULUNMAKTADIR. YÖRE VE ÜLKE EKONOMÝSÝNE GETÝRÝSÝ FAZLA OLAN PATATESÝN, BU HASTALIK NEDENÝYLE EKÝMÝNÝN YASAKLANMASI PATATES ÜRETÝMÝMÝZÝ AZALTACAK VE ÝHTÝYACIMIZ OLAN PATATES YA DIÞARIDAN ÝTHAL EDÝLECEK YADA ÜLKEMÝZÝN DÝÐER BÖLGELERÝNDE YETÝÞTÝRÝLECEKTÝR. BU PATATESLERÝN TOHUMLUKLARININ DIÞARIDAN GELDÝÐÝ VE HASTALIÐIN DA DIÞARIDAN BULAÞTIÐI GÖZ ÖNÜNE ALINIRSA ÜLKEMÝZE GÝREN HER TÜRLÜ ÝTHAL MALIN GÝRÝÞÝNDE NE DENLÝ DÝKKATLÝ OLMAMIZ GEREKTÝÐÝ ORTAYA ÇIKMAKTADIR. KARANTÝNA TEDBÝRLERÝNDE CÝDDÝ OLUNMALI VE HER TÜRLÜ HASTALIKLI VE ZARARLININ ÜLKEMÝZE GÝRÝÞÝ ENGELLENMELÝDÝR. BU DURUMUN, BELKÝ DE ÜLKELERÝN FARKLI TÝCARÝ ANLAYIÞI NEDENÝYLE PATATES ÝHRAÇ ETME ÝSTEKLERÝNDEN KAYNAKLANABÝLECEÐÝ UNUTULMAMALIDIR. PATATES KANSERÝ ÝLE BULAÞIK YÖRELERÝN DIÞINDA, ÜLKEMÝZÝN DÝÐER BÖLGELERÝNDE PATATES EKÝMÝNÝN ARTIRILMASI ÝLE ÜLKESEL ÝHTÝYACIMIZ KARÞILANABÝLÝR. ÜLKEMÝZ ÇOK GENÝÞ BÝR COÐRAFÝ ALANA SAHÝP OLDUÐU ÝÇÝN BU MÜMKÜNDÜR. ANCAK BURADA DA ÞU PROBLEM ORTAYA ÇIKMAKTADIR; PATATES KANSERÝNÝN BULAÞIK OLDUÐU YERLERDE TOPRAK MATERYALLERÝNÝN TAÞINMASINA SEBEP OLACAK HER TÜRLÜ BÝTKÝ EKÝMÝ VE TARIMSAL ÝÞLEM YASAKLANMAKTADIR. ÖRNEÐÝN NÝÐDE VEYA BAÞKA BÝR BÖLGEDE PATATES EKÝMÝNÝN YASAKLANMASI DURUMUNDA PATATES ÝHTÝYACINI KARÞILANMAK ÜZERE YAKIN ÝLLERDE MESELA KONYA’DA TARLA KÝRALANARAK PATATES TARIMI YAPILMAYA BAÞLANMIÞTIR. HASTALIK AYNI ZAMANDA YUMRU VE BÝTKÝ PARÇALARI ÝLE TAÞINDIÐI ÝÇÝN EÐER BU YENÝ TEMÝZ OLAN BÖLGELERE HASTALIKLI BÝTKÝLERÝN EKÝM-DÝKÝMÝ YAPILIRSA, HASTALIK BU BÖLGELERE GEÇEBÝLMEKTEDÝR. ÝÞÝN BÝR BOYUTU BUDUR. ÝKÝNCÝ BOYUTU ÝSE HASTALIK KONYA GÝBÝ ÇOK GENÝÞ PANCAR, HAVUÇ V.B. YUMRULU BÝTKÝLER TARIMI YAPILAN VE EKONOMÝK OLARAK BÖLGE HALKINA PARA KAZANDIRAN ALANLARA YAYILIRSA BURALARDA KARANTÝNA TEDBÝRLERÝ GEREÐÝNCE PATATES EKÝMÝ YANINDA PANCAR VE HAVUÇ GÝBÝ DÝÐER BÝTKÝLERÝN EKÝMÝ DE YASAKLANMA TEHLÝKESÝ ALTINDADIR. HASTALIÐIN ÜLKEYE BULAÞMASINA ENGEL OLAMAYANLARIN BUNU ENGELLEMELERÝ ÇOK DAHA ZOR GÖRÜNMEKTEDÝR. BU NEDENLE PATATES YANINDA PANCAR VE HAVUÇ GÝBÝ BÝTKÝLERÝMÝZDE TEHLÝKE ALTINDADIR. UNUTULMAMALIDIR KÝ; SAVAÞ ARTIK TOPLA TÜFEKLE OLMUYOR. SAYGILARIMIZLA........ H. HÜSEYÝN MOTUK ZÝRAAT MÜHENDÝSLERÝ ODASI KONYA ÞUBE BAÞKANI