Hazal ATEŞ / ANKARA 21.11.2009

Tarım Bakanlığı, uygulamadan kaynaklanan sorunlar ve ithalatçı firmaların tepkisi üzerine tartışmalı Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) yönetmeliğini yumuşattı. Yapılan değişiklikle yönetmeliğin yayımlandığı 26 Ekim 2009‘dan önce kontrol belgesi alınan ürünler, Avrupa Birliği (AB) kriterlerine uygun olma koşuluyla 1 Mart 2010‘a kadar Türkiye‘ye "risk değerlendirmesi" yapılmadan girebilecek. Değişiklikle gümrük kapılarında ve limanlarda bekleyen ürünlerin transit geçişine de kolaylık sağlandı. GDO‘lu ürünlerin ithalatı, piyasaya sürülmesi ve ihracatı dışında "transit geçişi", yönetmelik hükümlerine uygunluk kapsamından çıkarıldı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın belirleyeceği esaslar çerçevesinde GDO‘lu ürünlerin Türkiye‘den transit geçişi yapılabilecek. Etiketlerde izin verilen GDO‘lu ürünün binde 9 oranını aşma hükmü de kaldırıldı. İzin verilen ürünlerin etiketlerinde "Genetik olarak değiştirilmiş" ibaresi yer alacak.

KURULA İNCE AYAR
Yönetmelikte yapılan değişiklikle GDO‘lu yemler de etiketlenecek."GDO‘lu ürünün binde 9 oranını aşması" koşulu kaldırıldı ve bu oran sıfıra çekildi. Ürünün GDO‘lu sayılabilmesi için orana bakılmayacak. Milyonda 1 düzeyinde bile olsa GDO‘lu sayılacak. Artık bir üründe (GDO var) veya (GDO yok) sınıflandırması yapılacak. GDO‘lu ürünlerin üretildiği ve yüklendiği ülkenin yetkili kuruluşlarından belge istenmesine yönelik hükümlere ekleme yapıldı. İthalatçı firmalar bu belgeye ek olarak uluslararası akredite bir laboratuvardan analiz raporu getirecek. GDO ile ilgili bilimsel araştırmayı yapacak kurulların oluşumunda bakanlık ve bağlı kuruluşlar devre dışı bırakıldı. Uzmanlar listesi, üniversiteler, TÜBİTAK ve araştırma kuruluşlarında görevli konu ile ilgili uzman veya öğretim üyelerinden oluşacak. GDO‘lu ürünlerin üretildiği ülkenin yetkili otoritesinden istenecek belgeye ek olarak uluslararası akredite bir laboratuardan alınmış analiz raporunn istenmesi için de yol açıldı.

‘GDO‘lu ürünlere geçit yok‘
TARIM Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Arslan, bakanlık aleyhine hukuki süreçlere muhatap olmamak için düzenleme yaptıklarını, transit geçişe imkân tanındığını söyledi. Arslan, "Denetim ve kontrol dâhilinde geçiş imkanı sağlanacak. Uluslararası ticaret önlenmeyecek" dedi. Denetimlerde, bazı mısır, mısırözü, kanola, soya, yem katkı maddesi ve pirinç örneklerinde GDO tespit ettiklerini anlatan Arslan, bu ürünlerin ithalatına izin vermediklerini kaydetti.

Çin‘ den gelen ürünlere takip
ANKARA, Adana il kontrol, Bursa gıda, TÜBİTAK MAM ve Ankara Referans laboratuvarlarının GDO analizi yapabildiğini belirten Arslan, İstanbul ve İzmir‘deki laboratuvarların da yakında devreye gireceğini söyledi. Arslan, mısır , soya, pamuk, kolza, papaya ve bileşiğinde bu ürünler bulunan ürünleri yüzde 100, Çin‘den gelen domates sosu, şeker pancarı melası, çeltik içerikli ürünlerde ise yüzde 40 risk esasına göre denetim yaptıklarını söyledi.

Meslek odaları şaşkın
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın da, yeni düzenleme ile GDO‘lu ürünlerin hiçbir kontrole tabi olmadan, Türkiye‘ye serbestçe girmesinin yolunun açıldığını savundu.

ABD Büyükelçisi devreye girdi

GDO tartışmaları Türkiye ile Amerika ilişkilerine de yansıdı. ABD‘den gelen mısır ve soya yüklü gemilerin bir kısmı Mersin Limanı‘nda beklemeye alınıp, bir kısmı da geri gönderilerek başka limanlara yönlendirilince ABD Büyükelçiliği devreye girdi. Bu gelişmeler üzerine ABD Ankara Büyükelçisi James Jeffrey geçen hafta, Tarım Bakanı Mehdi Eker‘i makamında ziyaret ederek çözüm talep etti. İthalatçı firmalar da 4- 6 aylık erteleme talep ediyordu.