Kanun Numarası        : 308
Kabul Tarihi          : 21/8/1963
Yayımlandığı R Gazete : Tarih : 29/8/1963 Sayı: 11493
Yayımlandığı Düstur   : Tertip: 5  Cilt: 2  Sayfa: 1893

Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren yönetmelik için, "Yönetmelikler Külliyatı" nın kanunlara göre düzenlenen nümerik fihristine bakınız.

BÖLÜM I
Kanunun Konusu ve Amacı

Madde 1 - Bu kanun ile, tarla ve bahçe mahsulleri, sebze ve yem bitkileri tohumluklarının çeşit safiyetini devam ettirmek, fiziksel vasıflarını muhafaza etmek ve dolayısiyle çiftçilere garantili ve niteliği daha yüksek tohumluk sağlamaktır.

Madde 2 - Memleket içinde yetiştirilen, satılan, dağıtılan, ithal ve ihraç edilen tohumluklar Tarım Bakanlığı ve Tarım Bakanlığınca görevlendirilecek teşekküller tarafından tescil, kontrol ve sertifiye edilir ve bunlara gerekli sertifikaları verilir.

Madde 3 - Tohumluk yetiştiren, satan, dağıtan, ithal ve ihraç eden bütün özel ve tüzel kişiler ve tüzel kişiliği haiz olmasa dahi, Devlete, katma ve özel bütçeli dairelere, belediyelere ve iktisadi Devlet teşekküllerine ait işletme ve kurumlar bu kanun hükümleri dahilinde Tarım Bakanlığının teftiş ve denetlemesine tabidir.

Madde 4 - Memleket içinde yetiştirilen, dağıtılan, satılan, ithal ve ihraç edilen tohumluklardan hangilerinin bu kanuna tabi tutulacağı Tarım Bakanlığınca her yıl tesbit ve Resmi Gazete'de ilan olunur.

BÖLÜM II
Tarifler ve Esaslar

Madde 5 - Bu kanunda yazılı deyimlerden;

a) Tescil: Islah edilmiş çeşitlerle köy çeşitlerinin morfolojik, biyolojik ve tarımsal niteliklerinin tarla denemeleri ve laboratuvar analizleriyle belirtilmesi mevcutlardan farklı ve yeni çeşit olduğu tesbit edilerek bir kütüğe kaydedilmesi,
b) Tohumluk kontrolü: Tohumlukların fiziksel ve biyolojik durumlarının tesbit edilmesi,
c) Sertifikasyon: Tohumlukların genetik, fiziksel ve biyolojik durumlarının tesbit edilmesi,
d) Vejetatif üreme: Cinsel olmıyan üreme, çelik, yumru, kök, soğan ve saire gibi bitki kısımlariyle olan üreme,
e) Jeneratif üreme: Cinsel olan üreme, döllenme neticesi meydana gelmiş embriyoyu taşıyan tohumlu üreme,
f) Morfolojik nitelikler: Bitkilerin ve tohumluğun dış görünüşüne ait nitelikleri,
g) Biyolojik nitelikler: Tohumluğun çimlenmesi ve çimlenmesini takip eden safhalariyle bitkilerin büyüme ve gelişmeleri,
h) Çeşit safiyeti: Tohumluğun sahip olduğu genotipten farklı olan çeşitlerin nispeti,
i) Fiziksel safiyet: Tohumluğun saf tohumluk ve yabancı madde olarak tesbit edilen nispetleri,
j) Saf tohumluk: Yabancı maddeleri ayrılmış aynı bitki cinsine ait jeneratif veya vejetatif üreme kısımları,
k) Yabancı madde: Saf tohumluktan başka içinde bulunan diğer mahsul ve zararlı bitki tohumları ile canlı ve cansız her türlü maddeler,
l) Tohum: Bitkilerin jeneratif kısmı olup döllenme sonucu meydana gelen ve embriyoyu taşıyan üreme kısımları,
m) Tohumluk: Bitkilerin üretilmesinde kullanılan vejetatif ve jeneratif kı sımları,
n) Sertifikalı tohumluk: Tescil edilmiş çeşitlerin tarla ve laboratuvar muayeneleri yapılarak, yönetmeliğindeki standartlarına uygunluğu belirtilen ambalajlanmış, etiketlenmiş ve lüzumu halinde mühürlenmiş tohumluklar,
o) Kontrollü tohumluk: Tarla muayenesi yapılmaksızın yönetmeliğinde kayıtlı standartlarına göre yalnız laboratuvar muayeneleriyle nitelikleri tayin ve tesbit edilen tohumluklar,
p) Islah edilmiş çeşit: Genetik, morfolojik, biyolojik ve tarımsal nitelikleri belirtilmiş ve tescil edilmiş çeşitler,
r) Islah edilmiş tohumluk: "p" fıkrasında yazılı çeşitlerin tohumlukları,
s) Köy çeşidi: Islah edilmemiş olmakla beraber özellikleri Tarım Bakanlığınca kabul ve tescil olunmuş, uzun yıllardan beri tanınmış ve isim yapmış çeşitler,
ş) (Ek:23/2/1994 - 3976/1 md.)
Yeni çeşit:Koruma hakkının verileceği çeşidin ıslahçısının izni ile ticari olarak ülkemizde hiç kullanılmamış olması,başka bir ülkede kullanılmış ise kullanıldığı sürenin 4 yıldan az bulunması,
t) (Ek:23/2/1994 - 3976/1 md.)
Mütecanis çeşit:Yeni çeşidi oluşturan bitkilerin çok küçük sapmalar dışında,görülebilir özellikleri açısından birbirlerinden farksız olmaları,
u) (Ek:23/2/1994 - 3976/1 md.)
Durulmuş Çeşit: Yeni çeşidin üreme dönemlerinden sonra da özelliklerinin değişmemesi,Anlaşılır.

BÖLÜM III
Tescil

Madde 6 - Islah edilmiş çeşitlerle köy çeşitleri, morfolojik, biyolojik ve tarımsal nitelikleri belirtilerek Tarım Bakanlığınca Yönetmelik esasları dahilinde kütüğe kaydedilmek suretiyle tescil olunur.

Yabancı memleketlerde o memleketin kendi mevzuatı dahilinde ıslah ve tescil edilmiş çeşitler, memleketimizde adaptasyon denemeleri yapılmak ve bunların ekonomik ve tarımsal değeri Tarım Bakanlığınca belirtilerek kendi isimleriyle tescil olunur.

Bitki ıslahı üzerinde çalışan gerçek ve tüzelkişilerle kamu kuruluşlarının yurt içinde veya yurt dışında ıslah sonucu elde ettikleri yeni,mütecanis ve durulmuş olduğu tescil denemeleri ile tespit edilen çeşit,tescil edilerek korumaya alınır.Korunan çeşitle ilgili çeşit koruma hakkı,çeşidi ıslah eden kişi veya kuruluşlara veya bunların kanuni mirasçılarına verilir.Çeşit koruma hakkına sahip kişi veya kuruluşların izni olmadan,o çeşidin tohumluklarını ticari amaçla hiç bir kişi veya kuruluş çoğaltıp pazarlayamaz.Yeni bitki çeşitlerinin korunması ile ilgili esaslar yönetmelikle düzenlenir.

BÖLÜM IV
Sertifikalı ve Kontrol Edilmiş Tohumluklar

Madde 7 - 6 ncı madde gereğince tescil edilmiş bulunan çeşitlerden Yönetmeliğine göre sınıf ve kademelere ayrılmak suretiyle yetiştirilen ve üretilen tohumluklara sertifika verilir.

Madde 8 - Yetiştirici, alıcı veya satıcı tarafından müracaat edildiği takdirde tohumluğun laboratuvar muayeneleri yapılır ve standartlarına uygunluğunun tesbiti halinde kontrol edilmiş tohumluk raporu verilir.

Madde 9 - Gerekli muayeneleri yapılmış ve standartlarına uygunluğu tesbit edilmiş tohumluklar Yönetmeliğinde gösterilen şekillere uygun ve lüzumu halinde mühürlü ambalajlar içinde piyasaya arz edilir. Hangi tohumlukların ambalajlarının açılarak perakende satışa arz edileceğinin tayinine Tarım Bakanlığı yetkilidir.

Madde 10 - Sertifikalı tohumlukları yetiştirecek ve satışa arz edecek özel ve tüzel kişiler ve tüzel kişiliği haiz olmasa dahi Devlete, katma ve özel bütçeli dairelerle belediyelere ve iktisadi devlet teşekküllerine ait işletme ve kurumlarda aranacak nitelikler yönetmeliğinde belirtilir.

BÖLÜM V
Tohumlukların İthal ve İhracı

Madde 11 - İthal ve ihraç edilen tohumlukların kontrola tabi tutulması ve Tarım Bakanlığından ithal ve ihraç müsaadesi alınması mecburidir. Bu kabil tohumlukların asgari vasıf ve standartları Tarım Bakanlığınca tesbit ve Resmi Gazete'de ilan olunur. Islah çalışmalarında kullanılmak üzere getirilecek tohumluk nümunelerini bu madde hükmünden istisna etmeye ve bu nümunelerin miktarını tayine Tarım Bakanlığı yetkilidir.

BÖLÜM VI
Alınacak Ücret

Madde 12 - Tohumlukların tarla ve laboratuvar muayeneleri için ücret alınmasına kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş sene sonra başlanır. Ücret tesbitine Tarım Bakanlığı yetkili olup bu husus ayrıca Resmi Gazete'de yayınlanır ve ilan olunur.

BÖLÜM VII
Ceza Hükümleri

Madde 13 - Tarım Bakanlığınca muayene edilmemiş ve müsaadesi verilmemiş tohumlukları ithal ve ihraç edenler 1.000 liradan 6.000 liraya kadar ağır para cezasiyle cezalandırılır.

Ayrıca Bakanlığın vazifeli teşkilatınca zaptolunan tohumlukların müsaderesine de mahkemelerce karar verilir.

Bu kabil suçlar müstacel mevaddan sayılır.

Madde 14 - 4 üncü madde gereğince bu kanuna tabi tutulup Resmi Gazete'de ilan olunan tohumlukları:

a) Muayene ve kontrol yaptırıp müsbet netice ve belge almadan,
b) Yönetmeliğine uygun şekilde ambalajlanmadan veyahut taklit ve tahrif edilmiş etiketlerle,
c) Asgari standardın altına düşürülmüş veya tağşiş edilmiş olarak,
d) Muayene ve kontrolu yapılmadığı halde yapılmış göstererek,
e) Sertifikalarında belirtilmiş niteliklere uymıyan şekilde reklam yaparak,Satanlar, dağıtanlar, satışa veya dağıtıma arz edenler 500 liradan 1.000 liraya kadar ağır para cezasiyle cezalandırılır. Ayrıca Bakanlığın vazifeli teşkilatınca zaptolunan tohumlukların müsaderesine de mahkemelerce karar verilir.

Yukarıda yazılı suçlar ıslah edilmiş tohumluk adı altında satılan, dağıtılan, satışa veya dağıtıma arz edilen tohumluklar dolayısiyle işlenmişse ağır para cezası 3.000 liradan aşağı olamaz.

13 üncü maddede yazılı suçların tekerrürü halinde bir yıldan beş yıla kadar tohumluk ticaretinden men cezası da verilir.

Bu kanuna göre verilip katileşen hüküm özetleri masrafı mahküma ait olmak üzere gazete ve radyolarla ilanına hükmolunur. Ancak konu itibariyle yayımında fayda tasavvur olunmıyan satıcıların işledikleri suçlar yayınlanmıyabilir. Ticaretten menedilenlerin mağaza ve dükkanları (15) gün müddetle mühürlenir ve mahkümiyet ilamının özeti yapıştırılır.

BÖLÜM VIII
Kuruluş

Madde 15 - Bu kanunun kapsadığı hizmetleri ifa etmek üzere Tarım Bakanlığı Ziraat İşleri Genel Müdürlüğüne bağlı bir (Tohumluk Kontrol ve Sertifikasyon Şubesi Müdürlüğü) kurulmuştur.

Tarım Bakanlığı, tohumlukların tescil, kontrol ve sertifikasyonu işlerini yürütebilmek için lüzum gördüğü hallerde tohumluk kontrol ve sertifikasyon enstitüsü, istasyonu ve laboratuvarları gibi kurumlar ile diğer kurumları kurar.

Madde 16 - Devlet Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülüne dair olan 3656 sayılı Kanuna bağlı (1) sayılı cetvelin Tarım Bakanlığı kısmına ilişik (1) sayılı cetvelde derece, aded ve unvanları yazılı kadrolar eklenmiş ve (2) sayılı cetvelde yazılı kadrolar kaldırılmıştır.

BÖLÜM IX
Çeşitli Hükümler

Madde 17 - (Değişik :4/7/1988 - KHK - 336/1 md.; Aynen Kabul:7/2/1990 - 3612/48 md.)

Bu Kanunun maddelerinde bahsi geçen yönetmeliklerle Kanunun uygulanmasına dair yönetmelik Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılır.

Madde 18 - Çiftçiler arasında yapılacak tohumluk mübadeleleri bu kanun hükümlerinden istisna edilmiştir.

Madde 19 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 20 - Bu kanunun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

308 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun                                                           Yürürlüğe
No.              Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler       giriş tarihi
---------   ------------------------------------------------    --------------
KHK/336                            ---                            5/8/1988

  3612                             ---                           16/2/1990

  3976                             ---                           26/2/1994