Kanun Numarası          : 5254
Kabul Tarihi            : 8/7/1948
Yayımlandığı R. Gazete  : Tarih: 14/7/1948 Sayı: 6957
Yayımlandığı Düstur     : Tertip: 3  Cilt: 29  Sayfa: 1292

Madde 1 - Kuraklık, don, sel, haşere, yangın ve benzeri afetlerden:

a) Mahsulü en az % 40 nispetinde zarara uğrayıp elinde tohumluğu kalmamış ve Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasından veya tarım kredi kooperatiflerinden tohum kredisi alamıyacak halde bulunmuş olan;
b) Mahsülü % 40 tan daha az nispette zarar görmüş ve fakat elinde tohumluğu kalmamış ve Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasından veya tarım kredi kooperatiflerinden tohum kredisi sağlıyamamış ve bu yüzden zirai işletmesini yürütemiyecek hale gelmiş bulunan;

Ve mahsulü zarara uğramamış olmakla beraber elinde olmıyan her hangi sebeple fakrü zarurete duçar olarak tohumluğunu dahi tedarike ve Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasından veya tarım kredi kooperatiflerinden tohum kredisi almaya imkan bulamıyan ve bu sebeple çiftçiliği bırakacak hale düşen;
(Değişik: 4/7/1988 - KHK - 336/1 md; Aynen kabul 7/2/1990 - 3612/24 md.)
Çiftçilere, Ziraat Bankası eliyle ödünç ve faizsiz olarak buğday, arpa, mısır, çavdar, yulaf tohumlukları ve gerekli hallerde diğer çeşit tohumlukları dağıtmaya Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir.

Madde 2 - Birinci maddede yazılı çiftçinin ihtiyaç hal ve derecesinin tesbitine ihtiyaç komisyonları yetkilidir. İhtiyaç komisyonları, bu kanunda görevlendirildikleri işlerle komisyon başkanının görüşülmesine lüzum göstereceği hususları da inceler ve karara bağlar. İhtiyaç komisyonları, mahalli mülkiye amirlerinin başkanlığı altında Tarım Orman ve Köyişleri ve Maliye ve Gümrük Bakanlıkları temsilcileriyle Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Müdüründen ve varsa ziraat odası temsilcisinden, yoksa belediyece seçilecek bir çiftçiden teşekkül eder.

Madde 3 - (Değişik:30/5/1991 - 3750/1 md.)
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası ,1inci maddede öngörülen amacı gerçekleştirmek üzere,Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı emrine;yıllık (20) milyar lirayı geçmemek,zirai kredilere uygulanan faizler tatbik olunmak,üç yılda ve üç taksitte kullanılmak kaydıyla (60)milyar liralık tohumluk kredisi açar.Bu krediden bir yıl içinde kullanılan miktar (20) milyar liradan aşağı olduğu takdirde,kalan kısım ,ertesi yıl için tahsis edilecek (20) milyar liraya eklenmek suretiyle kullanılabilir. Ancak,bu bakiye kısım,bir sonraki yıla intikal ettirilmez ve yıldan yıla devredilecek çiftçi üzerindeki tohumluk kredi bakiyesi miktarı (60) milyar lirayı geçemez.

Açılan kredi yılın ihtiyacını karşılamadığı takdirde, evvelki yıl borçlarından yapılan tahsilata ve Maliyeye devredilmiş bulunan senetlere göre ertesi yıla devredecek çiftçi üzerindeki kredi miktarı (60)milyar lirayı buluncaya kadar tohumluk tevziatı yapılabilir.

Yukarıdaki fıkralarda belirtilmiş bulunan kredi miktarları,her yılın başında Vergi Usul Kanununa göre tespit edilen "yeniden değerlendirme katsayısı"ile çarpılmak suretiyle uygulanır. Ayrıca büyük afetler ve tohumluk fiyatlarındaki aşırı yükselmeler dolayısıyla Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığının teklifi üzerine,Bakanlar Kurulu Kararıyla uygulanacak kredi miktarları üç katına kadar artırılabilir.

Madde 4 - Bu tohumlukların satınalma bedelleri ve gerekli her nevi masraflar Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası usullerine göre tesbit edilerek, bu hesaptan, Bankaca ödenir.

Madde 5 - Tohumluk dağıtılacak yerlerde tohumluk miktar ve çeşitleri ekim mevsiminden en az bir ay evvel Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığınca tesbit edilerek Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına bildirilir. Olağanüstü hallerde bu bildirme, ihtiyacın bilinmesi tarihinden itibaren bir ay içinde yapılır.

Bakanlıkça bildirilecek duruma göre dağıtılacak tohumluklar Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı müesseselerinden veya Toprak Mahsulleri Ofisinden peşin para ile alınır. Şayet kurumların ellerinde mahallin gereklerine uygun vasıfta tohumluk yoksa veya ihtiyaç mahallerine pahalıya mal olacaksa aynı şekilde diğer müstahsillerden veya piyasadan satın alınır. Satın alınacak tohumlukların mahalli şartlara elverişli ve tohumluk vasıflarını haiz olup olmadığının incelenip belirtilmesi Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı teşkilatınca yapılır ve ihtiyaç komisyonunca bu hususta alınacak karar üzerine işe girişilir.

Tohumluk alışları, Genel Muhasebe ve Artırma, Eksiltme ve İhale kanunları hükümlerine tabi olmadığı gibi Banka için taahhüt vergisine de matrah teşkil etmez.

Madde 6 - Tohumluklar Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca ekim mevsiminden evvel bölgenin ihtiyaç komisyonunca tesbit edilecek en uygun yerlerinde hazır bulundurulur. Borç senetleri bir çiftçi için en az iki ve birden fazlası için üç kişiden yirmi kişiye kadar gruplar halinde müteselsil kefaletle tanzim edilir. Vade, bu tohumluklardan elde edilecek ilk mahsulün alındığı yılın mahalli harman mevsimi sonudur. Bu kanuna göre yapılacak borçlandırmalarda, harman mevsimi sonu, il ve ilçe idare kurullarınca belirtilir. Bu borçlandırma,tohumluğun Bankaca alış bedelleri üzerinden yapılır.(1) (Ek fıkralar: 20/7/1953 - 6182/2 md.)

Toprak Mahsulleri Ofisinden Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca mubayaa edilen tohumlukların tevziat bakıyeleri satınalma bedeli üzerinden en yakın ofis iş yerine iade edilebilir. Bu iş yeri ile tohumluğun evvelce satınalındığı iş yeri arasındaki nakliye ücreti Ofisce geri alınan tohumluk bedelinden indirilir. Geri verilen tohumluklar ilk alındığı zamanki vasıflarını muhafaza etmediği takdirde bedellerinde vasıf noksanını karşılıyacak miktarda tenzilat yapılır.

Madde 7 - Tohumluk borçları para ile ödenir. Bu paralar tohumluk kredisi hesabına geçirilir.

Madde 8 - Vade yılında birinci maddede yazılı afetlerden mahsulü en az % 40 zarar gördüğü ihtiyaç komisyonlarınca tesbit edilecek olanların tohumluk borçları bir yıl tecil edilir. Ve bu kanun hükmünden o yıl için ayrıca faydalandırılabilir. Vadesinde borcunu ödemiyen veya tecil edilemiyenlerden vadenin bitimi tarihinden tahsil tarihine kadar % 6 gecikme faizi alınır ve bu faiz tohumluk kredisi hesabına geçirilir.

Madde 9 - (Değişik: 20/5/1955 - 6572/2 md.)
Tohumluk kredisi borçlarını vadesinde ödemeyenlerin borçları Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca kendi usullerine göre bir yıl müddetle takip ve tahsil (1) Bu hükmün uygulanmasında ek 1 inci maddeye bakınız.) olunur.

Bir yıl içinde ödenmeyen alacaklar gecikme zammı yerine vade tarihinden itibaren yalnız %6 faize tabi tutulmak kaydı ile, 6183 sayılı kanun hükümleri dahilinde takip ve tahsil edilmek üzere Maliyeye devrolunur.

Maliyeye devredilen senetlerin tutarı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Merkezinde Hazine namına açılacak hususi hesaba zimmet kaydolunur. Bu suretle Hazine hesabına borç kaydedilen paralar, Hazinece ertesi sene bütçesine ödenek konarak Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına ödenir.

3242, 3730 ve 3938 sayılı kanunlar hükümlerine göre bankaca dağıtılmış olan tohumluk ve yemeklik kredilerinden mütevellit olup Maliyeye devredilmiş bulunan alacaklar da Hazinece gecikme zammı yerine vade tarihinden itibaren yalnız % 7 faize tabi tutulmak kaydı ile, 6183 sayılı kanuna göre takibedilir.

Madde 10 - Kredi faizleriyle bu faizlerin muamele vergisi ve tohumluk dağıtmadan evvel ve sonra tahakkuk edecek bütün masraflar ve meydana gelecek zararlar Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı bütçesinde açılacak özel bölüme konacak ödenekle ertesi yıl karşılanır. Ödeneğin miktarı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca her yıl Temmuz ayı sonuna kadar Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığına bildirilir.

Madde 11 - (Değişik: 1/3/1950 - 5580/2 md.)
Bu kanunun uygulanmasına ilişkin işlemlerle ilgili bütün kağıtlar her türlü resim ve harçtan ve tohumluk alımları borsa ücretinden muaftır.

Beşinci madde gereğince alınacak zincirleme kefalet senetleri hakkında 4/6/1937 tarihli ve 3202 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Kanununun değişen 50 nci maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.

Madde 12 - 3242,3730 ve 3938 sayılı kanunların hükümleri yalnız göçmenlerle nakledilenler için uygulanır. Bunlar, iskan edilerek adı geçen kanun hükümlerinden faydalandıktan sonra birinci maddede gösterilen hallere düşerlerse bu kanun hükümlerinden de faydalanabilirler.

Madde 13 - 11/12/1940 tarihli ve 3938 sayılı kanunda yazılı kredi miktarı (3 500 000) liraya indirilmiştir. Bu krediden muhtaç çiftçilere tohumluk olarak yapılmış dağıtmalardan doğan alacaklar tahsil olundukça bunun itfasına tahsis edilir ve tamamen itfa edilinceye kadar bu kısım hakkında 3242 sayılı kanunun ilgili hükümleri uygulanır.

Ek Madde 1 - (20/7/1953 - 6182 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi hükmü olup ek maddeye çevrilerek teselsül için numaralandırılmıştır.)

Bankaya borçlanmak suretiyle tohumluk alanlar, aldıkları tohum miktarında ekim yapmadıkları, bu tohumlukları her hangi bir şekilde istihlake tahsis ettikleri veya elden çıkardıkları veyahut standard vasıfdaki tohumlukları aynen ekmedikleri takdirde borçları muacceliyet kesbeder.

Borcu muacceliyet kesbedenler; aldıkları tohumluğun bedelinden başka Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca yapılan masraftan bu tohumluklara isabet eden miktarı ile faiz ve muamele vergisi tutarını da aynı zamanda ödemek zorundadırlar.

(Değişik: 20/5/1955 - 6572/4 md.) Tahakkuk eden borç iki ay zarfında ödenmediği takdirde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca kendi usullerine göre tahsil edilir.

Madde 14 - Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 15 - (Değişik :30/5/1991-3750/2 md.)
Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

             5254 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
               YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE

  Kanun                                                           Yürürlüğe
   No.              Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler       giriş tarihi
--------            ---------------------------------------       ------------
 5580                                -                              4/3/1950
 5807                                -                              9/7/1951
 6182                                -                             25/7/1953
 6572                                -                             27/5/1955
 1772                                -                              3/7/1973
 2488                                -                             10/7/1981
KHK/336                              -                              5/8/1988
 3750                                -                              5/6/1991
                                                                        

---

⁽¹⁾ 30/5/1991 tarih ve 3750 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile bu Kanunda yeralan "Tarım Bakanlığı" ibaresi " Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı","Maliye Bakanlığı"ibaresi ise "Maliye ve Gümrük Bakanlığı "olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.