6747 SAYILI ŞEKER KANUNU
Kanun Numarası : 6747 Kabul Tarihi : 22/6/1956 Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 29/6/1956 Sayı: 9345 Yayımlandığı Düstur : Tertip: 3 Cilt: 37 Sayfa: 1347
Fabrika kurma müsaadesi:
Madde 1 - Türkiye'de şeker fabrikası kurulup işletilmesi İcra Vekilleri Heyetinden müsaade alınmasına bağlıdır.
Fabrika kurma talebi:
Madde 2 - Şeker fabrikası kurmak istiyen hakiki ve hükmi şahısların:
a) Fabrika için lüzumlu ham maddelerin devamlı olarak hangi bölgelerdeki araziden tedarik edileceğini,
b) Tesisin kurulup işletilmesi için gerekli sermayenin takribi miktarını ve bunun temin şeklini,
c) Bu teşebbüsü işletmeye ve idareye kafi teknik elemanların ne şekilde temin edileceğini,
d) Fabrikanın kapasitesini ve rantabilite hesaplarını gösterir vesikalarla İşletmeler Vekaletine müracaat etmeleri ve müracaat dilekçelerine fabrikanın kuruluş avan - projelerini eklemeleri şarttır. İşletmeler Vekaleti, icabında ilgililerden mütemmim malümat ve belgeler istemek suretiyle, yapacağı incelemeler sonunda lüzumuna kanaat getirdiği takdirde, gereken müsaadenin verilmesini İcra Vekilleri Heyetine teklif eder.
Müsaadenin devri:
Madde 3 - Şeker fabrikası tesis ve işletme müsaadesinin kısmen veya tamamen devri için İşletmeler Vekaletine müracaat edilir. Devir yüzünden fabrikanın kurulmasında veya işletmesinde bir aksaklık olmıyacağına İşletmeler Vekaletince kanaat getirildiği takdirde, devre, İcra Vekilleri Heyeti karariyle müsaade edilir.
Arazi tedariki:
Madde 4 - Şeker fabrikaları ile müştemilatının kurulması ve büyütülmesi ve bunların çalışmaları, en yakın demiryolu, şose, liman ve ırmaklara bağlanması için lüzumlu ve en münasibi olduğu İşletmeler Vekaletince tesbit edilen ve sahiplerinden satın alınamıyan arazi ve binalar 1295 tarihli Menafii Umumiye için İstimlak Kararnamesi veya bu kararname yerine kaim olacak kanun hükümleri dairesinde istimlak olunabilir.
İstimlak kararı, İşletmeler Vekaletinin talebi üzerine salahiyetli mercilerce verilir ve bedeli, müsaade sahibi tarafından ödenir.
Arazi Hazineye ait ise, kültür toprağı vasfında bulunanlar için ayrıca (Toprak ve İskan İşleri Umum Müdürlüğünün) muvafakatı alınmak suretiyle müsaade sahibine bedel takdiri suretiyle satılabilir.
Muaflıklar:
Madde 5 -
a) Şeker fabrikası tesisi için kurulan anonim şirketlerin hisse senetleri damga resminden,
b) Şeker fabrikaları ve müştemilatının tesis ve tevsii için işletmeler Vekaletince tasdik edilmiş projelerine ve faturalarına göre hariçten getirilecek:
1. Her nevi inşaat malzemesi,
2. Her nev'i makinalar ve aletler,
3. Bu fabrikalara ait olarak vücuda getirilecek nakliye, tahmil ve tahliye ve muharrik kuvvet istihsal ve nakil tesislerine muktazi bilcümle malzeme (İnşaat malzemesi dahil) ve vesaiti muharrike ve müteharrike (Otomobil, kamyon, kamyonet ve otobüs gibi kara nakil vasıtaları hariç) ithalleri sırasında Devlet, hususi idare ve belediyelere ait her türlü vergi, resim, harç ve bunların zamlarından, muaftır.
c) Şeker fabrikalarının kısmen veya tamamen tecdidi maksadiyle getirtilecek makine ve aletlere de bu maddenin (b) fıkrası hükmü tatbik olunur. (2)
Şeker ham maddesiyle tohumunun yetiştirilmesine ait arazi:
Madde 6 - Şeker fabrikalarına ait olup şeker ham maddesiyle bu ham madde tohumunun ve bunların zirai munavebesiyle ilgili diğer tarım mahsullerinin yetiştirilmesine tahsis edilen arazinin (5.000) dönümden yukarı kısmı hakkında İşletmeler ve Ziraat Vekaletlerinin mütalaası alınmak suretiyle 4753 sayılı kanunun 5618 sayılı kanunla muaddel 14 üncü maddesinin (c) fıkrasının istisna hükmü tatbik olunur.
Müsaadenin himayesi:
Madde 7 - Müsaade istihsali suretiyle şeker fabrikası kurup işletenlere fabrikalarına lüzumlu ham maddelerin devamlı olarak yetiştirilmesi için tahsis edilen bölgeler dahilinde başkaları tarafından şeker fabrikası kurulup işletilemez.Ancak, bu bölgeler dahilinde zamanla elde edilecek ham madde verimi, fabrika kapasitesi üstünde hadlere vardığı ve bunların işlenmesi için İşletmeler Vekaletince tayin edilecek müddet içinde sahibi tarafından fabrikanın tevsii veya yeni bir fabrika tesisi cihetine gidilmediği takdirde bu bölgelerden bir kısmı İşletmeler Vekaletinin teklifi ve İcra Vekilleri Heyetinin karariyle başka bir fabrikanın ham madde sahası meyanına ithal edilebilir.
Pancar ve şeker fiyatları:
Madde 8 - Şeker ham maddenin müstahsilden mubayaa fiyatı ve şartları ile gerek hariçten ithal, gerek dahilde istihsal edilecek küp ve kristal şekerlerin satış fiyatı 9 - 12 nci maddeler nazara alınarak İcra Vekilleri Heyeti karariyle tesbit ve icabında tadil olunur.
İstihlak Vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsili:
Madde 9 - (Mülga: 25/10/1984- 3065/61 md.)
İstihlak Vergisi miktarı:
Madde 10 - (Mülga: 25/10/1984 - 3065/61 md.)
Kar garantisi:
Madde 11 -
a) İcra Vekilleri Heyeti karariyle her cins şeker için tesbit olunacak toptan satış fiyatından İstihlak Vergileri düşüldükten sonra kalan meblağ ile fabrikaların bu şekerlere ait satış maliyetleri arasındaki fark, istihsal müesseselerinin ödenmiş sermayelerine senevi net % 10 kar vermeye müsait bulunmadığı takdirde, Vergi Usul ve Kurumlar Vergisi Kanunları ile aşağıdaki hükümler gözönünde bulundurularak kampanyalar sonunda Maliye ve İşletmeler Vekaletlerince birlikte yapılacak tetkikat neticesinde bu nispetten noksan olduğu anlaşılan kar, bu maddenin (d) fıkrasındaki fondan, bu fon yetmediği takdirde, Maliye ekaleti bütçesine konulacak özel tahsisattan, reddiyatın tabi olduğu hükümlere uyularak ilgili müesseselere Hazinece yapılacak tediyelerle bu nispete iblağ olunur.
b) Yukarki fıkrada zikredilen kar, fabrikaların fiili istihsalleri normalistihsal kapasitelerinden % 10 a kadar noksan veya fazla bulunduğu ahvalde fiili istihsal miktarı ile ilgilenilmeksizin ödenmiş sermaye üzerinden hesap olunur. İstihsal bu fazlanın üstünde veya bu noksanın altında zuhur ettiği takdirde istihsal müessesesine beher kilo şeker için verilecek kar, normal kapasite ile yapılan istihsalde beher kilo şekere düşen karın aynıdır.
c) 1950 yılından önce mevcut şirketlere ait fabrikaların belli bir kampanyada yukarki fıkralarda belirtilen esaslara göre bulunacak karlarından bir kilo şekere isabet eden miktar, bunlar dışında kalan fabrikaların aynı kampanyaya ait karlarından, istihsal ettikleri şekerlere isabet eden miktarlar vasatisinden dun bulunduğu takdirde bu fabrikaların bağlı bulunduğu şirketlere, (d) fıkrasında yazılı fondan veya tahsisattan, Hazinece yapılacak tediyelerle aradaki fark kapatılır.
d) Yukardaki (c) fıkrası hükmü mahfuz kalmak üzere, şeker fabrikalarına bu madde gereğince bırakılacak karlar üstünde tahassül edecek paralar Merkez Bankasında açılacak hususi bir fonda toplanır. Bu kanunla kullanılması emrolunan yerlere tahsis edildikten sonra bu fonda artan paralar en geç beş senede bir bütçeye irat kaydolunur.
e) Yukarki fıkralar gereğince her kampanyaya ait olarak salahiyetli makamlarca yapılacak tetkikat kampanyanın hitamından itibaren dört ay içinde ikmal edilerek hesaplaşmalar yapılır.
İstihsal ve satış maliyetleri:
Madde 12 - Şekerin istihsal maliyeti şu unsurlardan terekkübeder:
a) Şeker imalinde sarf edilen ham madde ve malzeme bedelleri,
b) Ham maddenin yetiştirilmesi için yapılan masraflar,
c) Makul miktarlardaki işletme, idare ve şirket genel idare masrafları ve sosyal masraflar,
d) Amortismanlar ve ilk tesis masrafları,
e) Kredi masrafları,
f) Nakliye ve sigorta masrafları,
Belli bir istihsal kampanyasını ihtiva eden bir yıl içinde bu masraflardan bir kilogram şekere isabet eden meblağların toplamı bir kilogram şekerin istihsal maliyetini teşkil eder.
Satış maliyeti, aynı yıl içinde satılan şekerlerin satışı için yapılan masraflardan, istihsal olunan bir kilogram şekere isabet edecek kısmın istihsal maliyetine eklenmesi ile bulunur.
Aynı şirkete bağlı fabrikalar için bu maliyetler müşterek bir vasati maliyeti ifade eder.
Anlaşmazlıklar ve tahkim:
Madde 13 - 11 ve 12 nci maddeler gereğince yapılacak tetkikat dolayısiyle istihsal müesseseleri ile tetkikle vazifeli vekaletler arasında veya vekaletlerin kendi aralarında her hangi bir konuda meydana gelecek anlaşmazlıklarda Başvekalet (Umumi Murakabe Heyeti) hakemlik eder.
İstihsalin tesbiti:
Madde 14 - Şeker fabrikalarının istihsalleri sahipleri veya temsilcileri tarafından günü gününe tesbit ve fabrika içinde veya mahalli maliye teşkilatına bir beyanname ile bildirilecek depolarda muhafaza edilir. Mahalli maliye teşkilatı günlük istihsali tesbit etmek üzere şeker fabrikalarında memur bulundurabilir. İstihsal ve tesbit edilip de bir daha fabrikasyona tabi tutulması icabeden miktarlar maliye teşkilatının malümatı tahtında, evvelce tesbit edilmiş bulunan miktardan tenzil ve yeniden tesbit olunur.
Şeker ithali:
Madde 15 - Memleketteki şeker fabrikaları istihsalinin istihlake yetmemesi veya memlekette şeker stoku tesisine lüzum görülmesi hallerinde İktisat ve Ticaret Vekaletinin teklifi ve İcra Vekilleri Heyetinin kararı ile hariçten şeker ithal edilebilir. Bu kararda, ithal edilecek şekerlerin miktarı ile bu şekerleri hariçten getirmek veya getirtmek ve satmakla vazifelendirilecek teşkilat da tesbit olunur. Bu şekerler, satışı yapacak teşkilata ithal mevkilerinde, gümrük kapısındaki maliyetleri ile devrolunur.
İthal mevkilerinden memleket içindeki satış merkez veya depolarına nakledilmeleri lazımgelen şekerlerin devir maliyet fiyatına, ithal mevkilerinden bu mahallere kadar olan nakliye, sigorta masrafları ile diğer masraflar da ilave edilir.
Bu şekerlerin maliyetleri ile yerli benzerleri için İcra Vekilleri Heyetince tesbit edilmiş olan toptan satış fiyatlarına göre tekevvün edecek satış bedelleri arasındaki fark, maliyet bedelleri üzerinden % 2 nispetindeki tavassut komüsyonu eksiği ile, vazifeli satış teşkilatı tarafından İstihlak Vergisi olarak maliyeye ödenir.
Şeker ve şekerli madde ihracı:
Madde 16 - İcra Vekilleri Heyeti dahilinde istihsal olunan şekerlerin yabancı memleketlere ihracına müsaade edebilir. Bu suretle ihraç edilecek şekerlerden İstihlak Vergisi alınmaz. Bu şekerlerin 11 inci maddeye göre hesap edilecek karı da ihtiva eden ihraç maliyetleri ile döviz rayiçlerine göre hesaplanacak satış bedelleri arasında hasıl olan leh ve aleyhdeki farklar Maliye'ye aittir.
(Değişik: 24/11/1960-140/1 md.) Memleket içinde imal edilen şekerli maddelerin yabancı memleketlere ihracı halinde terkiplerindeki şeker miktarı Maliye ve Sanayi Bakanlıklarınca tesbit olunur. Şekerli maddelerin ihracı anındaki memleket içi fabrika toptan şeker satış fiyatı ile Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketince bir evvelki yılda ihraç edilen şekerlerin ortalama FOB fiyatı arasındaki,şekerli maddelerin bünyesine dahil şeker miktarına tekabül eden fark, (Şeker istihlak vergisi dahil) ilgili vergi dairesince ihraç olunan şekerli maddenin sahibine iade olunur.
Ancak bahis mevzuu iade muamelesi için:
a) İhraç edilecek maddelerin nevini, miktarını, kablarının aded ve nevini,hangi gümrükten ihraç edileceğini gösterir bir beyannamenin bu maddelerin imaledildiği yer vergi dairesine verilmesi ve mukabilinde aynı malümatı mahtevibir nakliye tezkeresi alınması,
b) Nakliye tezkeresinin tanzim tarihinden itibaren üç ay zarfında bu maddelerin aynen ihraç edildiğini mübeyyin gümrük idaresinden alınacak vesikanın (a) fıkrasında sözü edilen vergi dairesine ibraz edilmesi, şarttır.
(a) ve (b) fıkralarında tasrih edilen şartlardan herhangi birine riayet edilmemesi halinde yukarıda sözü edilen fiyat farkı iade edilmez.
Kaldırılan hükümler:
Madde 17 - 12/6/1930 tarihli ve 1718 sayılı kanunun 3,5,6 ve 7 nci maddelerinin, 15/1/1943 tarihli ve 4385 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin, 21/6/1944 tarihli ve 4597 sayılı 6/2/1946 tarihli ve 4855 sayılı, 16/6/1947 tarihli ve 5086 sayılı kanunların şekere mütaallik hükümleri ile 5/4/1341 tarihli ve 601 sayılı, 7/5/1935 tarihli ve 2699 sayılı, 12/6/1935 tarihli ve 2785 sayılı, 27/12/1946 tarihli ve 4982 sayılı, 5/7/1950 tarihli ve 5667 sayılı, 15/7/1953 tarihli ve 6168 sayılı, 20/5/1955 tarihli ve 6607 sayılı kanunlar ve 25/1/1937 tarihli ve 3101 sayılı kanunun 1, 2, 4 üncü ve muvakkat 1 inci maddeleri, 15/1/1943 tarihli ve 4385 sayılı kanunun, 2,4,7,8 ve muvakkat 1 inci ve 2 nci maddeleri, 22/12/1948 tarihli ve 5281 sayılı kanunun 1 inci ve muvakkat maddeleri ilga edilmiştir.
Muvakkat Madde 1 - 23/7/1955 tarihli ve K/986 sayılı karar ile Merkez Bankasında ihdas olunan fon hesabındaki paraların yarısı bu kanunun 11 inci maddesinin (d) fıkrası ile ihdas olunan fon hesabına naklolunur. Mütebakisi İstihlak Vergisi olarak bütçeye irat kaydedilir.
Muvakkat Madde 2 - 1950 yılından önce mevcut şirketlere ait bulunan şeker fabrikalarının bu kanunun mer'iyete girmesinden evvelki istihsal kampanyalarına ait olarak bu devredeki mevzuata göre tesbit edilmiş olup henüz Hazinece tesviye edilmemiş bulunan menfi fon alacakları bu kanunun meri'yete girdiği tarihten itibaren bir ay içinde ve bu kanunun mer'iyet tarihinden itibaren altı ay içinde tesbit olunacak mütaakıp kampanyalara ait menfi fon alacakları da 1957 mali yılında muvakkat birinci maddede yazılı fon hesabından ödenir.
Muvakkat Madde 3 - Muvakkat 2 nci maddede yazılı fabrikalar dışında kalan şeker fabrikalarının sözü edilen maddede yazılı devreye ait şeker satışlarından dolayı, bu şekerlerin ait olduğu kampanyalara uygulanan toptan satış fiyatları, munzam İstihlak Vergileri ve 23/7/1955 tarihli ve K/986 sayılı karar ile ihdas olunan fiyat farkları nazarı itibara alınarak, bu fabrikalara ilk istihsal yıllarından itibaren 11,12 ve 13 üncü maddeler hükümleri uygulanarak muvakkat 1 inci maddedeki fondan, bu fon yetmediği takdirde 11 inci maddenin (a) fıkrasında sözü edilen tahsisattan karları Hazinece tediye olunur.
Muvakkat Madde 4 - 601 sayılı kanuna tevfikan imtiyaz almış olan şeker fabrikaları imtiyaz müddetlerinin sonuna kadar ayrıca bir müsaade istihsaline lüzum kalmadan bu Kanun hükümlerine tabi olurlar. Ancak mevcut imtiyazları gereğince sahip bulundukları muaflıklardan da imtiyaz müddetlerinin sonuna kadar faydalanmakta devam ederler.
Halen imtiyaz müddeti bitmiş veya bu Kanunun mer'iyete girdiği tarihten sonra bitecek olanların bu Kanunda yazılı hak ve muaflıklardan faydalanabilmeleri İcra Vekilleri Heyetinden ayrıca müsaade istihsaline bağlıdır.
Muvakkat Madde 5 - Yeni kurulan şeker şirketlerinin Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ile birleşmelerinde Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. nin 1941 senesinden evvel mevcut olan sabit kıymetlerine takdir edilecek yeni değerler dolayısiyle aktifinde meydana gelecek artışlardan mütevellit farklar Gelir Vergisine veya diğer her hangi bir vergiye tabi tutulmaz.
Mer'iyet tarihi:
Madde 18 - Bu kanun 1 Temmuz 1956 tarihinde mer'iyete girer.
İcra yetkisi:
Madde 19 - Bu kanun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.
6747 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan ------------------------------
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
---------------------------------------- -------- ------ -------
22/6/1956-6747 sayılı Kanun ile ek ve değişik-
liklerinin 11/4/1983-60 sayılı ve 10/10/1983-
118 sayılı K.H.K. lere aykırı hükümleri 28/10/1983 118 KHK 17
22/6/1956 - 6747 sayılı Kanunun istihlak ver-
gisine ilişkin hükümleri 25/10/1984 3065 61-d
6747 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
----------- ------------------------------------------------ ------------
140 --- 30/11/1960
3065 - Bakanlar Kurulu ile Maliye ve Gümrük Bakanlığına
yetki veren hükümleri 2/11/1984
- Diğer hükümleri 1/1/1985
(1) (a) Bu Kanunun, 11/4/1983 tarih ve 60 sayılı, 10/10/1983 tarih ve 118 sayılı KHK' lere aykırı hükümlerin yürürlükten kaldırılmış olduğu 118 sayılı KHK'nin 17. maddesinde hükme bağlanmıştır.
(b) Bu Kanunda geçen istihlak vergisine ilişkin hükümler, 25/10/1984 tarih ve 3065 sayılı Kanunun 61. maddesinin (d) fıkrası ile yürürlükten kaldı rılmıştır.
(2) İthalde alınan her türlü vergi, resim ve harç muafiyetine dair hükümler 6/5/1986 tarih ve 3283 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile yürürlükten kaldı rılmıştır.