ÖZLEM AS

<İ>DIŞ TİCARET VERİLER, DTÖ SÜRECİNİN GELİŞMİŞ ÜLKELERİN BEKLENTİLERİNE HİZMET ETTİĞİNİ ORTAYA KOYARKEN, YENİ MÜZAKERE DÖNEMİNE DAHA DA, LİBERALİZASYON BEKLENTİSİ İLE GİRİLDİ.

DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (DTÖ) 6. BAKANLAR KONFERANSI, 13-18 ARALIK TARİHLERİNDE HONG KONG’DA GERÇEKLEŞTİRİLDİ. HONG KONG’DA ALTI GÜN SÜREN GÖRÜŞMELER, ASIL OLARAK TARIM TİCARETİ ÜZERİNDE KİLİTLENDİ. ABD VE AB’NİN, TARIM ÜRÜNLERİNE SAĞLADIĞI ÜRETİM VE DIŞSATIM DESTEĞİNİN AZALTILMASINI TALEP EDERKEN, AB İSE, ZATEN AB ORTAK TARIM POLİTİKASINDA REFORM KARARI ALDIĞINI; AMA BU REFORMUN YAŞAMA GEÇMESİ İÇİN HİNDİSTAN VE BREZİLYA GİBİ ÜLKELERİN DE TARIM DIŞI ÜRÜNLERDE PAZARLARINI DIŞALIMA AÇMALARI GEREKTİĞİNİ İLERİ SÜRDÜ. BREZİLYA, HİNDİSTAN, ARJANTİN, ÇİN İSE HEM ABD’Yİ, HEM DE AB’Yİ SADECE GÖRÜNTÜYE YÖNELİK REFORMLAR YAPMAKLA VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN İSTEKLERİNE YANIT VERECEK ÖNLEMLER ALMAMAKLA SUÇLADI.

BÜTÜN BU TARTIŞMALARIN ARDINDAN BAKANLAR 47 SAYFALIK BİR METİN ÜZERİNDE ANLAŞTI. TARIM ÜRÜNLERİNE SAĞLANAN DESTEĞİN, 2013 YILINA KADAR AŞAMALI OLARAK KALDIRILMASI ÖNGÖRÜLÜYOR. DEKLARASYON TASLAĞINA GÖRE İSE AYRICA, ZENGİN ÜLKELER VE ABD İÇİN HASSAS BİR KONU OLAN PAMUK İHRACATININ SÜBVANSİYONUNUN GELECEK YIL KALDIRILMASI ÖNERİLDİ. BU ARADA, ZENGİN ÜLKELERDEN, AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN İHRAÇ ÜRÜNLERİNE, 2008 YILINA KADAR GÜMRÜKSÜZ VE KOTASIZ İTHALAT AYRICALIKLARI TANINMASI İSTENDİ.

2001 YILINDA KATAR’IN DOHA KENTİNDE BAŞLAYAN DTÖ DOHA TURU GÖRÜŞMELERİNİ, 2006 YILI İÇİNDE BİTİRME KONUSUNDA DA ANLAŞMAYA VARILDI. DTÖ 6. BAKANLAR KONFERANSI’NDA ALINAN KARARLAR VE BUNLARIN TÜRK TARIMI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İLE İLGİLİ ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI İLE GÖRÜŞTÜK.

DTÖ SÜRECİNİN TÜRKİYE İÇİN OLUMSUZ SONUÇLAR YARATACAĞINI BELİRTEN ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU ÜYESİ FATİH TAŞDÖĞEN, TARIMDA ALTYAPI SORUNLARININ ÇÖZÜLMESİ İÇİN YILDA 10 MİLYAR DOLAR KAYNAĞIN ZORUNLU OLDUĞUNU SÖYLEDİ.

HONG KONG’TAKİ BAKANLAR KONFERANSINDA GELİŞMİŞ ÜLKELERİN İHRACAT SÜBVANSİYONLARINI KALDIRMA NİYETİNDE OLMADIKLARININ ANLAŞILDIĞINI SÖYLEYEN TAŞDÖĞEN, “KONFERANSTA ÜZERİNDE EN ÇOK TARTIŞMA YAŞANAN KONULARDAN BİR TANESİ PAMUKTU. YILLIK YAKLAŞIK 15 MİLYAR DOLAR CİVARINDA İÇ DESTEK VE YOĞUN İHRACAT SÜBVANSİYONLARI İLE GELİŞMİŞ ÜLKELER VE ÖZELLİKLE ABD; SADECE PAMUKLA HAYATINI SÜRDÜREBİLEN AFRİKA ÜLKELERİNİN PAMUK İHRACATI YAPMASI ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK ENGELDİR. AFRİKA’NIN SADECE PAMUK ÜRETİMİ YAPAN FAKİR ÜLKELERİ, PİYASAYI HAKSIZ REKABETLE BOZDUĞU GEREKÇESİYLE ÖZELLİKLE ABD VE KANADA GİBİ ÜLKELERE KARŞI KIZGINLIK VE KIRGINLIKLARINI UZUN ZAMANDAN BERİ İFADE EDİYORLAR. HONG KONG BAKANLAR KONFERANSI’NDA BU KONUDA MAALESEF KAYDA DEĞER ÖNEMLİ BİR GELİŞME SAĞLANAMADI. PAMUK İHRACATINDA UYGULANAN İHRACAT SÜBVANSİYONLARININ 2013 YILINA KADAR KALDIRILACAĞI NİYET BEYANI OLARAK ORTAYA ÇIKMIŞ OLMAKLA BİRLİKTE; ASIL OLARAK ÜRETİMDEKİ MALİYET YAPISINDA BÜYÜK HAKSIZ REKABET OLUŞTURAN İÇ DESTEKLERİ KALDIRACAĞINA İLİŞKİN ABD HİÇBİR TAAHHÜTTE BULUNMADI; AKSİNE DESTEKLERİN DEVAM EDECEĞİNİ BEYAN ETTİ. SÜREÇ YİNE EN AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN ALEYHİNE GELİŞECEK” DEDİ.

GELİŞMİŞ ÜLKELERİN BU NİYET BEYANININ ASLINDA MÜZAKERE SÜRECİNİN NE ÖLÇÜDE PAZARA GİRİŞE ODAKLANDIĞI VE HAKİM PAZARA HÜKMETME İRADESİNİN NE KADAR GÜÇLÜ OLDUĞUNU SAMUT OLARAK ORTAYA KOYDUĞUNU DİLE GETİREN TAŞDÖĞEN, SÖZLERİNE ŞÖYLE DEVAM ETTİ:

“TARİFE İNDİRİMİNDE BANT UYGULAMASININ ESAS OLARAK KABUL EDİLMESİ VE YÜKSEK TARİFELERDE YÜKSEK İNDİRİMİN BAKANLAR KONFERANSI DEKLARASYONUNA YANSIMASI, SÜRECİN TÜRKİYE TARIMINA YÖNELİK NE KADAR BÜYÜK OLUMSUZLUKLAR YARATACAĞINI GÖSTERMEKTEDİR. İNDİRİM FORMÜLÜ OLARAK İSVİÇRE FORMÜLÜNÜN UYGULANACAK OLMASINI DA (İSVİÇRE FORMÜLÜ YÜKSEK ORANDAKİ TARİFELERİ ÇOK DÜŞÜK ORANA İNDİREBİLMEYE ÖZGÜLENMİŞTİR), ÜLKEMİZ VE GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELER İÇİN TARIMSAL ÜRETİMİN KARŞISINDA, TARIMSAL İTHALATIN GELECEKTE BASKIN ROL OYNAYACAĞINA DAİR ÖNEMLİ BİR İŞARET.”

DÜNYA ÖLÇEĞİNDE BUGÜN 325 MİLYAR DOLAR İÇ DESTEĞE KARŞILIK, 2013 YILINA KADAR 15 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT SÜBVANSİYONUNDAN GELİŞMİŞ ÜLKELERİN VAZGEÇME NİYETLERİNİN SADECE ALDATMACADAN İBARET OLDUĞUNU BELİRTEN TAŞDÖĞEN, “GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELERİN TARIMSAL YAPILARININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİ TEMİN ETMEK İÇİN GEREKLİ OLAN TARIMSAL ALTYAPI DESTEKLERİNİN İSE ORTADAN KALDIRILMASININ HEDEFLENDİĞİ ANLAŞILIYOR. ASLINDA TARIMSAL ÜRETİMDE ETKİ DEĞERİ İÇ DESTEKLERLE KIYASLANDIĞINDA OLDUKÇA AZ OLAN İHRACAT SÜBVANSİYONLARI İSE AB İLE ABD ARASINDAKİ ÇEKİŞMENİN ÜRÜNÜ. GELİŞMİŞ ÜLKELERİN, ÖZELLİKLE ÜRETİMLERİNİ TEHDİT EDEBİLECEK ÖLÇÜDEKİ İTHALATLARA EK VERGİ KOYMALARINI SAĞLAYAN ÖNLEMLER İLE KENDİLERİ İÇİN GARANTİ SAĞLARKEN; GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELERDE TARIMSAL ÜRETİMİ KORUMAKTA TEK ARAÇ OLARAK KULLANILAN GÜMRÜK VERGİLERİNİN ETKİ DEĞERİNİN TAMAMEN ORTADAN KALDIRILMASINI İSTEMELERİ, BU KONUDAKİ SAMİMİYETSİZLİĞİ AÇIKÇA GÖSTERİYOR” DEDİ.

GELİŞMİŞ ÜLKELERİN DÜŞÜK MALİYETLİ ÜRETİMİNE KARŞILIK, YÜKSEK MALİYETLİ ÜRETİM YAPISININ TARIMSAL ÜRETİMİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNE YÖNELİK YAPTIĞI YAKICI ETKİYİ ORTADAN KALDIRABİLECEK, TARIMSAL ALTYAPI SORUNLARINI ÇÖZECEK ULUSAL POLİTİKALARA ÖNCELİK VEREREK, ÜRETİMDE MALİYETİN DÜŞÜRÜLMESİ GEREKTİĞİNİ BELİRTEN TAŞDÖĞEN, SÖZLERİNE ŞÖYLE DEVAM ETTİ:

“AKSİ DURUMDA GEREK DTÖ’NÜN NİSAN 2006’DA CENEVRE’DE KESİNLEŞTİRİLECEK OLAN UYGULAMA SÜRECİ, GEREKSE AB SÜRECİ İLE ÜLKEMİZ TARIMI GERİ DÖNÜLMEZ BİR ŞEKİLDE TAHRİBATA UĞRAYACAKTIR. BU DURUMDA, TOPLAM İSTİHDAMIMIZIN YÜZDE 35’İNİ OLUŞTURAN VE AİLELERİYLE BİRLİKTE TÜRKİYE NÜFUSUNUN YARISINA DENK GELEN, HER TÜRLÜ OLUMSUZLUĞA KARŞIN KIRSALDA YAŞAMAK İÇİN DİRENEN TÜRK ÇİFTÇİSİ VE KÖYLÜSÜ ARTIK TOPRAKLARINDA BARINAMAZ HALE GELECEK.”

“BU SÜREÇ, ŞEHRİN KENARLARINDA BÜYÜK GECEKONDU MAHALLELERİ, YOZLAŞMIŞ VE ÇARPIK BİR ŞEHİR KÜLTÜRÜ, MUTSUZ VE HUZURSUZ, BEKLENTİLERİ KARŞILANAMAYAN, GELECEKTEN UMUTSUZ VE DOLAYISIYLA HER AN PATLAMAYA HAZIR BİR YAPI ORTAYA ÇIKARACAKTIR Kİ, BU TÜRKİYE İÇİN GERİ DÖNÜLEMEYECEK ÖLÇÜDE BÜYÜK SORUNLARIN BAŞLANGICI OLACAK” DİYEN TAŞDÖĞEN, BÜTÜN SORUMLU TARAFLARIN BU KAPSAMDA SORUMLULUKLARININ GEREĞİNİ YERİNE GETİRMELERİ VE TARIMDA ALTYAPI SORUNLARININ BİRAN ÖNCE ÇÖZÜLMESİ İÇİN ULUSAL BÜTÇEDEN, EĞER BU MÜMKÜN DEĞİLSE DİĞER SEKTÖRLERDEN TARIMA EN AZ 10 MİLYAR DOLAR KAYNAK TRANSFERİ ŞART OLDUĞUNU BELİRTTİ.

DTÖ KARARLARININ SONUÇLARI

ZMO, DTÖ’NÜN 6. BAKANLAR KONFERANSINA KADAR ALINAN KARARLARIN NEDENLERİ VE SONUÇLARINI ŞÖYLE DEĞERLENDİRDİ:

HALEN DTÖ’NÜN 149 ÜYESİ, GELİŞMİŞ ÜLKELER, GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELER VE EN AZ GELİŞMİŞ ÜLKELER OLARAK 3 SINIFA AYRILDI. DTÖ TARIM ANLAŞMASI İLE TARIMSAL ÜRETİM VE TİCARET; PAZARA GİRİŞ, İHRACAT SÜBVANSİYONLARI VE İÇ DESTEKLER OLMAK ÜZERE 3 ANA BAŞLIKTA TOPLANDI. TARIM ANLAŞMASI VE DTÖ ANTLAŞMASI ALTINDA YER ALAN 13 ANLAŞMA İLE GELİŞMİŞ ÜLKELER HEDEF PAZAR OLARAK BELİRLEDİKLERİ GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELER ÜSTÜNDE BU KURALLAR SAYESİNDE HEGEMONYA KURMAYA BAŞLADI. 1995-2005 ARASINDAKİ 10 YILLIK DÖNEMDE ULUSLARARASI TARIM TİCARETİ İNCELENDİĞİNDE MEVCUT KURALLARIN GELİŞMİŞ ÜLKELERİN LEHİNE ÇALIŞTIĞI, GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELERİN İSE TARIMSAL ÜRETİM YAPILARINDA BÜYÜK ORANDA KIRILGANLIK OLUŞTURDUĞU VE BU ÜLKELERİN HALKLARININ BESİN GEREKSİNİMİNİ ANCAK DIŞ ALIM YOLUYLA KARŞILAYABİLİR HALE GELDİĞİ AÇIKÇA GÖRÜLÜYOR. EN AZ GELİŞMİŞ ÜLKELER İSE BIRAKIN TARIMSAL ÜRETİM YAPMAYI, TAMAMEN PAZARI HALİNE GELDİKLERİ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN GIDA YARDIMLARINA MUHTAÇ HALE DÜŞMÜŞ DURUMDA.

URUGUAY ROUND’UN TARIM ANLAŞMASI İLE BELİRLEDİĞİ İNDİRİM DÖNEMİ, GELİŞMİŞ ÜLKELER İÇİN 2001 YILININ SONUNDA, GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELER İÇİN İSE 2004 YILININ SONUNDA BİTTİ. DIŞ TİCARET VERİLERİ, SÜRECİN GELİŞMİŞ ÜLKELERİN AZGIN BEKLENTİLERİNE HİZMET ETTİĞİNİ ORTAYA KOYARKEN, YENİ MÜZAKERE DÖNEMİNE DAHA DA İLERİ DÜZEYDE BİR LİBERALİZASYON BEKLENTİSİ İLE GİRİLDİ. BU KAPSAMDA, 2001 YILININ ARALIK AYINDA KATAR’IN BAŞKENTİ DOHA’DA BUGÜNKÜ MÜZAKERE SÜRECİNİN İLK TEMELLERİ ATILMIŞ, BAKANLAR KONFERANSI İLE ÇERÇEVE SAPTANDI.

ÇERÇEVE BELGEDE, GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELERCE TARIMSAL ÜRETİM YAPILARINI KORUYABİLMEK İÇİN KULLANILAN YÜKSEK GÜMRÜK TARİFELERİNDE YÜKSEK ORANDA İNDİRİM, GENELDE DE TARİFELERDE BÜYÜK ORANDA İNDİRİM HEDEFLENDİ. BU DOĞRULTUDA, GELİŞMİŞ ÜLKELERCE YILDA 325 MİLYAR DOLAR CİVARINDA VERİLEN İÇ DESTEKLERİN AZALTILACAĞI, YILDA 15 MİLYAR DOLAR CİVARINDA VERDİKLERİ İHRACAT SÜBVANSİYONLARININ DA SONU BELLİ OLMAYAN BİR TARİHTE ORTADAN KALDIRILACAĞI BELİRTİLDİ. DOHA’DAN SONRA 2003’TE CANCUN’DA YAPILAN BAKANLAR KONFERANSI İLE DE YUKARIDA DEĞİNİLEN ÇERÇEVEYİ ÖZELLİKLE GELİŞME YOLUNDAKİ ÜLKELERE KABUL ETTİRME BASKISINA, BU ÜLKELER “DUR” DEMEYİ BAŞARMIŞLARDIR. SONUÇTA GELİŞMİŞ ÜLKELER, MÜZAKERE DÖNEMİNDE ASLINDA İÇ DESTEKLERİN AZALTILMASI YÖNÜNDEKİ NİYET BEYANLARININ SAHTE OLDUĞUNU İTİRAF ETTİ. ZİRA, GELİŞMİŞ ÜLKELERİN VERDİKLERİ BÜYÜK DESTEKLERİ AZALTMAYI DEĞİL, TERSİNE SINIRSIZ BİÇİMDE BUNA DEVAM ETMEYİ AMAÇLADIKLARI ORTAYA ÇIKTI.