Çiftçileri, artan maliyetler ve kuraklıkla birlikte gelecek yıl zor bir dönem bekliyor. Tohum fiyatlarındaki ciddi artış çiftçileri düşündürüyor. Çiftçi, kilosunu 9-10 TL'ye sattığı buğdayının tohumunu üreticilerin kendi kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatifi’nden (TKK) 18 ila 22 TL arasında bir fiyata satın alıyor.     

Türkiye’nin birçok bölgesinde buğday ve arpa ekimleri, sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde ve yağışların olmaması nedeniyle ertelenmiş durumda. 

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı 1 Ekim 2023-30 Eylül 2024 dönemi yağış raporuna göre, Türkiye'de geçen yıla göre yağışlarda artış gözlemse de yine de kuraklık yaşanıyor. Yağışlar geçen seneye göre, Marmara'da yüzde 32, Akdeniz Bölgesi'nde yüzde 9, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yüzde 32, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yüzde 33 arttı. Ege'de yağışlarda yüzde 13 azaldı. 

TÜİK'in tarımsal girdi fiyat endeksi Ağustos ayı verilerine göre, üreticilerin en fazla harcama yaptığı ürün grubu yüzde 57, 94 ile tohum. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) makarnalık buğday tohumu/ kilo başına geçen yıl 13 TL iken bu yıl 15 TL. Ekmeklik buğday geçen yıl 12 TL'den bu yıl 13 TL 50 kuruş. Arpanın kilosu geçen yıl 10 TL 50 kuruştan bu yıl 12 TL'ye çıktı.  

Üreticilerin kendi kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatifi’nde (TKK) buğdaylık tohum fiyatı kiloda 18- 22 TL, arpa ise 16 TL bandında. Çiftçi bu yıl makarnalık buğdayını kiloda 10 TL'ye, ekmeklik buğdayını 9 TL 25 kuruşa, arpayı ise 7 TL 25 kuruşa satmıştı. TKK, anlaşmalı olduğu tohum firmalarına satış karı ekleyerek buğday tohumunu iki katına satıyor. Çiftçinin sertifikalı tohumdan desteği ise kiloda 5 TL 30 kuruş. 

"Devlet bizden aldığı buğdayı iki katına bize satıyor"    

Kuraklıktan etkilenen üreticiler ANKA Haber Ajansı'na konuştu. Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Başkanı Süleyman İskenderoğlu ise pamuk ve mısır fiyatlarının bu yıl düşük olması, pamukta destekleme miktarının 3 yıldır 1 TL 60 kuruş olarak sabit kalmasından dolayı üreticilerin bu yıl buğday ekimine yöneldiğini belirterek, şunları söyledi:

''Şu anda kuraklık tehlikesi var biliyorsunuz mevsim normallerinin çok altında yağış yağdı. Diyarbakır'da yüzde 10 ekim yapıldı. Özellikle Çukurova Bölgesi'nde Akdeniz'den tutun Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde en fazla pamuk ekilen iki ilden biri Diyarbakır. Pamuk fiyatının düşük olması destekleme 3 yıldır aynı, kilogram başına 1 TL 60 kuruş olması pamuk üreticilerini buğdaya yöneltti. Tarım Kredi Kooperatifinde 10 TL'ye satılan tohum şu an 23 TL'ye satılıyor. Devlet bizden aldığı buğdayı iki katına bize satıyor. Şu anda buğday tohumu 22-23 TL, arpa 16 TL, akaryakıtın litresi 45 TL.  

Taban gübresi kilogramı 15 TL 15 kuruş. Üretici bu şartlar altında nasıl mücadele etsin. Daha önce 1990'lı, 2010’li yıllara kadar pamuk ektiğimde pamuk destekleme primi devletin vermiş olduğu para yaklaşık yüzde 30 ile 37 arasında çiftçinin girdi maliyetlerini karşılıyordu şu an yüzde 7-9 çiftçinin girdi maliyetini karşılıyor. Bir dönüme 3 bin TL elektrik ödeniyor. Bir çiftçi 100 dönüm pamuk 300 bin TL enerjiye para veriyor. Zaten Diyarbakır bölgesinde yüzde 21'inde sulama imkanı var geriye kalanlarda yok, bir sondajın maliyeti 3 milyon TL." 

''Kuraklık var, çiftçi ekim yapamıyor''

Şanlıurfa Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, "Ekim zamanı geldi ama kuraklık var diye çiftçi ekim yapamıyor. Hububat ekilecek. Buğdayın kilosu 15-18 TL. Arpa 11-14 TL arası. Mercimeğin kilosu da 30 TL'ye dayandı. Geçen sene sonbahar yağmurları düştü. Bu sene şu ana kadar yağmur düşmedi toprağa... Traktörle sürüm zor olacak" diye konuştu. 

"Çiftçinin 8 TL'ye sattığı buğday tohumu şu anda 22 -23 TL"

Antakya Ziraat Odası Başkanı Mehmet Muzaffer Okay, Antakya'nın depremin yaralarını yeni yeni saramaya başladığını belirterek, “Herkes yağmur bekliyor. Yağmur yağmadan kimse risk almak istemiyor. Buğday ekimleri mevsimsel olarak ileri  tarihe kayacak. Çiftçi bu yıl mısırdan, pamuktan zarar etti, herkes buğdaya yönelecek. Buğday kış bitkisi olduğu zaman kazanıyor. Çiftçinin 8 TL'ye sattığı buğday tohumu şu anda 22 -23 TL. Herkes elinde cep telefonu meteorolojiye bakıyor" diye konuştu. 

"Gübresiz ekim riski"

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez ise buğday tohumlarındaki artış nedeniyle bu yıl gübresiz ekim riskinin de olduğunu ifade ederek, "Bu da verimde azalmaları gündeme getirecek. Buğday ekim alanlarının artış gösterse de verim ve rekoltenin azalacak olması buğday ve arpa ithalatının devam etmesini gündeme getirecek" dedi. 

Haber: Dilan Kutlu/ Zeynep Bozuklu 

Haberin kaynağına ulaşmak için lütfen TIKLAYINIZ.