ANTEP FISTIĞI RAPORU (2015)
Antep fıstığı tarımında en az 300.000 kişi istihdam edilmektedir. Dolayısıyla bu alan işsizliği önlemekte, ekonomiyi güçlendirmekte ve olası toplumsal güvenlik sorunlarının önüne geçmektedir.
TÜRKİYE`DE ANTEP FISTIĞI
Türkiye İran, ABD`den sonra dünyada en fazla Antep fıstığı üreten ülke konumundadır.
Ülkemiz, Antep fıstığının gen merkezi içerisinde yer alır. Yabani ağaç miktarı yönünden zengin bir potansiyele sahip, toprak ve iklim istekleri bakımından diğer meyve türlerine göre fazla seçici bir tür olmadığı için özel bir konuma sahiptir. Türkiye`de Pistacia khinjuck, Pistacia terebinthus, Pistacia atlantica, Pistacia palestina ve Pistacia verafıstık türleri yaygın olarak bulunmaktadır.(Arpacı ve Atlı 1999; Aksoy ve ark. 2002; Tunalıoğlu ve Taşkaya2003) Ülkemizde en çok üretilen Antep fıstığı çeşitleri: Siirt, Kırmızı, Ohadi, Kellekoçi, Uzun ve Halebi çeşitleridir (Gezginç ve Duman 2004).
Ülkemizdeki Antepfıstığı, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Siirt illerinde bulunmakta ve üretimimizin de yaklaşık % 90 bu illerden elde edilmektedir. Antep fıstığı lezzetli ve besin elementlerince çok zengin bir üründür. 100 gram Antepfıstığı içi; 600 kalori, % 22 protein, % 55 yağ ve %15 karbonhidrat içermektedir. Fosfor,potasyum, kalsiyum, vitamin E, vitamin B1, vitamin B2, ve nikotinamit bakımından zengindir
DÜNYA`DA ANTEP FISTIĞI ÜRETİMİ VE PAYI (2015 YILI)
| ÜLKELER | ÜRETİM MİKTARI (TON) | PAYI (%) |
| İRAN | 480.000 | 46,92 |
| ABD | 240.000 | 23,46 |
| TÜRKİYE | 144.000 | 14,08 |
| ÇİN | 80.000 | 7,82 |
| SURİYE | 57.000 | 5,57 |
| DİĞER ÜLKELER | 22.000 | 2,15 |
| GENEL TOPLAM | 1.023.000 | 100 |
Not: Tahminidir
TÜRKİYE`DE TOPLAM ANTEP FISTIĞI ÜRETİM ALANLARI
| YILLAR | ÜRETİM ALANLARI (DEKAR) | ORTALAMA VERİM (KG) |
| 2009 | 2.144.897 | 2,71 |
| 2010 | 2.212.229 | 4,32 |
| 2011 | 2.338.368 | 3,63 |
| 2012 | 2.835.517 | 4,04 |
| 2013 | 2.813.553 | 2,32 |
| 2014 | 2.823.338 | 2,15 |
| 2015 | 2.871.232 | 4,02 |
TÜRKİYE`DE TOPLAM ANTEP FISTIĞI AĞAÇ SAYISI
| YILLAR | TOPLAM AĞAÇ SAYISI |
| 2009 | 41.605.601 |
| 2010 | 40.179.589 |
| 2011 | 41.287.986 |
| 2012 | 49.587.397 |
| 2013 | 50.122.390 |
| 2014 | 50.482.105 |
| 2015 | 51.140.000 |
Not: Meyve veren ve vermeyen ağaçların toplamıdır.
TÜRKİYE`NİN ANTEP FISTIĞI ÜRETİMİ
| YILLAR | ÜRETİM (TON) |
| 2000 | 75.000 |
| 2001 | 30.000 |
| 2002 | 35.000 |
| 2003 | 90.000 |
| 2004 | 30.000 |
| 2005 | 60.000 |
| 2006 | 110.000 |
| 2007 | 73.416 |
| 2008 | 120.113 |
| 2009 | 81.795 |
| 2010 | 128.000 |
| 2011 | 112.000 |
| 2012 | 150.000 |
| 2013 | 88.600 |
| 2014 | 80.000 |
| 2015 | 144.000 |
Kaynak : TÜİK
TÜRKİYE`NİN ANTEP FISTIĞI İHRACAT VE İTHALAT RAKAMLARI (ABD DOLARI)
| YILLAR | İHRACAT | İTHALAT |
| 2002 | 8.428.832 | 475.982 |
| 2003 | 6.251.225 | 452.030 |
| 2004 | 4.834.115 | 705.386 |
| 2005 | 6.998.100 | 401.441 |
| 2006 | 9.748.370 | 546.217 |
| 2007 | 12.349.406 | 1.119.005 |
| 2008 | 26.619.385 | 940.473 |
| 2009 | 23.131.323 | 2.080.303 |
| 2010 | 13.970.537 | 237.549 |
| 2011 | 23.342.050 | 223.876 |
| 2012 | 28.856.806 | 1.621 |
| 2013 | 48.008.023 | 2.186.563 |
| 2014 | 19.925.360 | 388.982 |
| 2015 | -- | -- |
Kaynak :TÜİK
SORUNLAR
01. Uluslararası pazarların ihtiyaçlarını karşılayacak miktar ve kalitede Antepfıstığı üretilememektedir
02. İhracatçı firmalar işbirliği yapmaksızın birbirlerinden bağımsız çalışmaktadırlar.
03. İhracat işlemlerinde bürokratik zorluklar fazladır.
04. İç ve dış pazarlarda işlenmiş ürünlere yönelik tüketici tercihleri sürekli değişmektedir.
05. Uluslararası piyasalarda rekabet giderek zorlaşmaktadır.
06. Bazı işletmelerde hijyenik olmayan şartlarda ve kalitesiz üretim yapılmaktadır.
07. İç ve dış pazarlara standart olmayan kalitede ürünler sunulmaktadır.
08. Bahçelerde sulama ya yeterince yapılmamaktadır ya da bilinçsizce yapılmaktadır.
09. Bitki koruma, bitki besleme, toprak işleme ve budama gibi kültürel işlemler etkin bir şekilde ve bilinçli olarak yapılmamaktadır.
10. Çin, her geçen gün yeni fıstık plantasyonları kurmaktadır.
11. İran ve ABD gibi güçlü rakipler mevcuttur.
12. Aflatoksine karşı etkili bir çözüm henüz bulunamamıştır.
13. Meyvelerin yıkanma ve kurutulma safhalarında hijyenik koşullar sağlanamamaktadır.
14. Kayıt dışı firmalar ve fason işletmeler yaygındır.
15.Yılda 480 bin ton üretimiyle dünyanın en büyük fıstık ihracatçısı olan İran`a yaptırımların kalkmasının ardından dünyada son beş yılda fiyatı % 40 yükselen fıstığın ucuzlaması beklenmekte ve bu durum Türkiye`nin aleyhine bir durum olarak görülmektedir.
16. Komşu ülkelerden gelen kaçak fıstık girişi önlenmelidir.
Sonuç olarak, yeni kurulacak kapama fıstık bahçelerine tesis desteği verilmeli, alan bazlı desteğe geçilmelidir. Depolama süresi uzun olan Antep fıstığında, piyasada kaliteli ürünün her an bulunabilmesi, fiyat istikrarı sağlanması ve üreticinin yeterli gelir elde edebilmesi için lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsaları kurulması gerekmektedir. Antepfıstığı tarımı özellikle ülkemizde yapıldığı şekli itibariyle çok emek isteyen bir faaliyettir. Ve bu alanda en az 300.000 kişi bu alanda istihdam edilmektedir. Dolayısı ile antepfıstığı tarımı işsizliği önlemekte, ekonomiyi güçlendirmekte ve olası toplumsal güvenlik sorunlarının önüne geçmektir. Ayrıca toplumun sosyal, bireylerin psikolojik olarak daha müreffeh olmasını sağlamaktadır.
KAYNAKLAR
Anonim, 2014. Antepfıstığı Sektörünün Geliştirilmesi Projesi
Mevcut Durum Analizi ve Gelişim Stratejileri Raporu.
Gaziantep Ticaret Odası, Gaziantep.
Anonim, 2014a. Food and Agricultural commodities production
database, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).2014.
Anonim, 2014b. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı,
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK).2015
Anonim, 2014h. Global Statistical Review 2008-2013. International
Nut and Dried Fruits Council Foundation, İspanya.
IRAN and Pistachio Trade, The [Pistachio]Nut Case. 2014.
Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 5(2): 43-62, 2015
