ANTEPFISTIĞI İHRACATININ DENETLENMESİNE DAİR TÜZÜK
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 12.7.1948, No : 3/7752 Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No : 1705 Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 15.3.1949, No : 7156 Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 3, Cildi :30, S. 797
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - Türkiye'den ihraç olunacak antepfıstıkları; ticarette tağşişin men'i ve ihracatın murakabesi ve korunması hakkındaki 1705 numaralı kanun ile bu kanuna ek olan 3018 numaralı kanun gereğince işbu tüzük hükümlerine göre denetlenir.
Madde 2 - (Değişik : 14.12.1956 - 4/8436 K.) Numune olarak gayri safi yarım kiloya kadar gönderilecek Antep fıstıkları ile tuzlanarak kavrulmuş veya şekerle işlenmiş olarak gönderilecek Antep fıstıkları kontrola tabi değildir.
Madde 3 - Bu tüzük hükümlerine göre yapılacak denetleme işleri Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 4 - Antepfıstığı denetlemesi aşağıdaki merkezlerde yapılır: Gaziantep, Mersin, İstanbul, İzmir. Ticaret Bakanlığı göreceği lüzum üzerine geçici antepfıstığı denetleme merkezleri açabilir.Geçici bir antepfıstığı denetleme merkezinde işe başlanacağı ve işe son verileceği zamanlar, bir ay evvel Ticaret Bakanlığınca Ankara'da Resmi Gazete ve diğer bir gazete ile ve mahallinde, münasip surette ilan olunur. Talep üzerine, yolluk ve masrafları ihracatçı tarafından verilmek şartiyle ve Ticaret Bakanlığınca imkan görüldüğü takdirde yakın denetleme merkezlerinden antepfıstığı ihracatının denetlenmesi için kontrolör gönderilebilir.
Madde 5 - İhracata mahsus antepfıstıklarının bulundurulacağı depoların veya işleneceği yerlerin haiz olması lazım gelen sıhhi ve teknik şartlar, Tarım, Çalışma,Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıklarının mütalaaları alınmak suretiyle Ticaret Bakanlığınca hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onanacak bir yönetmelikle tesbit olunur.
Madde 6 - Antepfıstıklarının ve bu fıstıkları havi ambalajların depolarda, işleme yerlerinde ve mümkün oldukça taşıtlarda fena koku neşreden veya onları kirleten maddelerle bir arada ve vasıflarını bozan şartlar altında bulundurulmaması ve çuvallanmış iç fıstıkların vasıflarına zarar vermeyecek surette istif edilmesi lazımdır.
Madde 7 - Kontrolörler antepfıstıklarının bulundukları depoları ve işleneceği yerleri sıhhi ve teknik şartlar bakımından iş saatlerinde her zaman denetleyebilirler.
İKİNCİ BÖLÜM
Antepfıstıklarının vasıfları ve tasnifi
Madde 8 - Antepfıstıkları kavlak veya iç olarak ihraç olunurlar.
Kavlak antepfıstığı: Dış kabuğundan ayrılmış olan sert ve beyaz kabuklu fıstıktır.
İç antepfıstığı: Sert kabuğundan çıkarılmış olan fıstıktır.
Madde 9 - Kavlak antepfıstıkları sivri uçlarından kendiliğinden çıtlamış veya işlenme suretiyle çıtlatılmış olarak ihraç olunur.
Madde 10 - Geçmiş yıllar mahsulü kavlak ve iç antepfıstıkları yeni yıl mahsulü ile harman edilerek ihraç olunamaz. Bunlar eski mal adı altında ihraç olunurlar.
Madde 11 - İhraç olunacak iç ve kavlak antepfıstıklarının rutubet derecesi % 6,5 u geçemez. Ticaret Bakanlığı bu dereceyi indirmeğe yetkilidir.
Rutubet derecesinin ne suretle tayin edileceği Ticaret Bakanlığınca tesbit ve ilan olunur.
Madde 12 - İhraç olunacak antepfıstıklarında siyah (ambar tutkunu, çürük) küflü, bozuk, acımış,yağmurdan zarar görmüş,haşereli veya haşereden zarar görmüş,hastalıklı,kirli,fare veya kuş yenikli taneler,yabancı maddeler ve iç fıstıklarda kavlak ve kavlamamış (yumuşak dış kabuklu) fıstık bulunamaz.
Madde 13 - Kavlak antepfıstıkları tane iriliklerine göre tiplere ayrılarak ihraç olunurlar. Bu irilikler,antepfıstıklarının 9, 10, 10,5, 11 ve 12 milimetre kutrunda yuvarlak delikleri havi ve bu milimetre sayılarına göre numaralanan kalburlardan geçirilmesi suretiyle tayin olunur. Bu tipler aşağıda gösterilmiştir:
A) Standart fıstıklar:
1 - Standart ekstra: 12 numaralı kalburdan geçmiyen fıstıklardır.
2 - Standart No. 1 : 12 numaralı kalburdan geçen 11 numaralı kalburdan geçmiyen fıstıklardır.
3 - Standart No. 2 : 11 numaralı kalburdan geçen, 10,5 numaralı kalburdan geçmiyen fıstıklardır.
4 - Standart No. 3 : 10,5 numaralı kalburdan geçen, 10 numaralı kalburdan geçmiyen fıstıklardır.
5 - Standart No. 4 : 10 numaralı kalburdan geçen, 9 numaralı kalburdan geçmiyen fıstıklardır.
B) Krible fıstıklar : 10,5 numaralı kalburun üstünde kalan fıstıklardır. Bu fıstıkların içinde 11 numaralı kalburdan geçmiyen fıstıklardan en az % 10 nispetinde bulunması lazımdır.
C) İnce fıstıklar : 10,5 numaralı kalburdan geçen fıstıklardır.
Ç) Natürel fıstıklar : Natürel fıstıklar her sene mahsulünün irilikleri itibariyle tasnif edilmeksizin, bütün boylarını olduğu gibi ihtiva eden fıstıklardır.
Madde 14 - İç antepfıstıkları makta renklerine göre aşağıdaki tiplere ayrılarak ihraç olunurlar:
A) Yeşil iç : Maktaı koyu yeşil ve yeşil olan iç fıstıklardır. Bunların içinde en çok % 30 a kadar açık yeşil (meverdi renk) ve % 10 a kadar sarı fıstık bulunabilir.
B) Gül iç (meverdi iç) : Maktaı açık yeşil olan iç fıstıklardır. Bunların içinde en çok % 25 koyu yeşil ve yeşil ve en çok % 25 sarı fıstık bulunabilir.
C) Sarı iç : Maktaı sarı olan iç fıstıklardır. Bunların içinde en çok % 25 nispetinde koyu yeşil,yeşil ve açık yeşil fıstık bulunabilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Toleranslar
Madde 15 - İhraç olunacak fıstık tiplerinde veznen bulunabilecek azami özürlü tane nispetleri ilişik cetvelde gösterilmiştir.
Madde 16 - Standart fıstık tiplerinde mecmuu % 4 e kadar bir üst ve bir alt tipteki fıstıklardan,krible fıstıklarda azami % 5 ince,ince fıstıklarda azami % 3 nispetinde krible fıstık bulunabilir.
Madde 17 - Denetleme esnasında çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemek üzere :
a) İhraç olunacak fıstıklar içinde bulunamıyacağı 12 nci maddede bildirilmiş olan fıstıkların.
b) Kavlak fıstıkların 15 inci maddede zikredilen özürlü tanelerinden boş (fıs, kör veya suluca) yarımca, sarı, kırık, dipten çıtlamış,abalı fıstıkların,
c) İç fıstıkların 15 inci maddede zikredilen özürlü tanelerinden kör,yarımca ve buruşuk fıstıkların, nümuneleri, Gaziantep Ticaret ve Sanayi Odasiyle 39 uncu maddede yazılı heyetin mütalaaları alınmak suretiyle, Ticaret Bakanlığı tarafından her sene tesbit edilerek denetleme merkezlerine gönderilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ambalaj
Madde 18 - İç antepfıstıkları çift, kavlak antepfıstıkları tek çuval içinde ihraç olunurlar. Şu kadar ki kavlak antepfıstıklarının da çift çuvalla ihraçları caizdir.
Madde 19 - Antepfıstıkları, safi 100 veya 50 kilo fıstık ihtiva eden çuvallar içinde ihraç olunur (1)
(1) 18.9.1956 tarih ve 4/8016 sayılı Kararname ile 75 kg.lık çuvalların da kullanılabileceği kabul edilmiştir.
Madde 20 - (Değişik : 19.11.1965 - 6/5479 K.)
Gerek iç ve gerek kavlak antepfıstıkları tahta,teneke,mukavva veya içindeki malın kalitesini bozmayacak vasıfta diğer maddelerden yapılmış 50 kilodan küçük ambalajlar ile de ihraç olunabilir. Bu ambalajların ölçüleri, vasıfları ve ambalajlama şekilleri ile bunların içine konulabilecek çeşitli malzemeden yapılmış daha küçük ambalajlar hakkındaki esaslar, Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur.
Madde 21 - Fıstık çuvallarının yeni ve içindeki ağırlığa dayanacak sağlamlıkta yırtıksız, arızasız olması ve deliği varsa bunun içten dikilmiş veya içten yamanmış bulunması şarttır.
Madde 22 - Fıstık ambalajlarının bir yüzü resmi marka ve işaretlere diğer yüzü hususi marka ve kontrmarklara tahsis olunur. Resmi marka ve işaretlerin konulacağı yüzde başka hiçbir yazı ve işaret bulunamaz. Hususi marka ve işaretlerin resmi marka ve işaretlerle iltibasa mahal vermiyecek şekilde tesbit edilmiş olmaları lazımdır.
Madde 23 - Fıstık ambalajlarının üzerine, içlerinde bulunan fıstıkların vasıflarını gösteren resmi marka ve işaretlerin konulması mecburidir. Bu marka ve işaretlerin yeri,şekli, rengi, ebadı, ne suretle vurulacağı ve ambalajların ne tarzda mühürleneceği Ticaret Bakanlığınca tayin ve ilan olunur.
Ambalajların denetlemeden sonra açılmalarını önlemek maksadiyle tedbirler almağa Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Denetlemenin yapılışı ve sonuçları
Madde 24 - Fıstık ihracatçısı veya yazı ile bildireceği mümessili İhracat Kontrolörlüğüne bir beyanname vererek ihraç edeceği fıstıkların denetlenmesini ister. Verilecek beyannameler Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek formüle göre tanzim olunur. Denetleme,beyannamenin verilmesinden itibaren en geç 24 saat içinde yapılır.
Madde 25 - Denetlenmeye arzedilen fıstık partilerinin,denetlenmeden önce ambalajlanmış,resmi marka ve işaretleri vurulmuş,çuvalların mühürleri zımbalanmak üzere takılmış ve denetlemeyi kolaylaştıracak şekilde istif edilmiş olması lazımdır.
Madde 26 - Denetleme, işleme yerlerinde veya depolarda yapılır. Fıstık ihracatçısı veya mümessili denetleme esnasında hazır bulunmakla mükelleftir.
Madde 27 - Denetleme, ihraç edilecek partinin içinden en az % 5 nispetinde ayrılan ambalajların her birinden alınan numunelerin ve bunlardan yapılacak harmanın muayeneleri suretiyle icra olunur.
Numuneler üzerinde yapılan muayene sonucunda bunlardan yalnız bir tanesinin dahi tüzük hükümlerine aykırı ve tolerans hadlerini bir mislinden fazla aşmış olduğu görülürse o partinin ihracına izin verilmez. Şu kadar ki bu numunelerden yapılacak harmanın muayenesi sonucuna göre aşağıdaki maddenin (b) veya (c) fıkraları tatbik olunur.
Madde 28 - Kontrolör tarafından harman üzerinde yapılan muayenesi sonucuna göre :
a) Fıstık partisi bu tüzük hükümlerine uygun görülürse ambalajlar kontrolör tarafından mühürlenir ve malın ihracatçısına Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan formüle uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
b) Fıstık partisinin tip,ambalaj ve yasaklar bakımlarından bu tüzük hükümlerine uygun olduğu,fakat beyannamesinde yazılı tipe ait toleransları bir misline kadar aştığı görülürse,fıstık partisinin ihracına müsaade olunmaz. İhracatçı veya mümessili denetleme sonucunda muvafakatını veya itirazını beyannamenin arkasına yazarak imzalar. Bu fıkrada yazılı ahvalde tutanak tanzim olunmaz ve kovuşturma yapılmaz.
c) Fıstık partisinin tip,ambalaj ve yasaklar bakımlarından bu tüzük hükümlerinden birine aykırı olduğu veya beyannamesinde yazılı tipe ait toleransları bir mislinden fazla aştığı görülürse malın ihracına müsaade olunmıyarak kontrolör tarafından 36 ncı maddede yazılı olduğu şekilde bir tutanak tanzim olunur.
Madde 29 - İhracına izin verilen her partinin yapılan harmanından kontrolör iki numune alarak ihracatçı veya mümessili ile müştereken mühürler ve bu numuneleri,parti hakkında alıcı ile anlaşmazlık çıkmadığı takdirde 3 ay, anlaşmazlık vukuunda anlaşmazlığın halline kadar kontrolörlükte muhafaza eder. İhracatçı bu müddetin hitamından itibaren bir hafta içinde kendine ait numuneleri geri alabilir.
Madde 30 - Kontrol belgelerinin geçerlik süreleri,yeni mahsul yılı başlangıcından Şubat sonuna kadar bir ay, 1 Marttan yeni mahsul yılı başlangıcına kadar onbeş gündür.
Madde 31 - Kontrol belgesinin ait olduğu mal, mütaaddit defalarda ihraç edilecekse,ilgili ihracatçı veya mümessilinin isteği üzerine kontrol belgesi gereği kadar parçalara bölünebilir.
Denetlemeden sonra fıstıkların kısmen veya tamamen ihracından vazgeçen ihracatçı,kontrol belgesini derhal kontrolörlüğe geri vermekle mükelleftir.
Ancak ihracatçı kısmen ihraçtan vazgeçtiği takdirde ihraç edeceği kısım için kendisine yeni bir kontrol belgesi verilir.
Madde 32 - Kontrol belgesi bulunmayan; ambalajları üzerine resmi marka ve işaretleri vurulmamış veya kontrol belgesinin süresi dolmuş veya hükümsüz bırakılmış bulunan fıstıkların ihracı yasaktır.
Bu gibi fıstıkların gümrükten geçmelerine gümrük idarecilerince müsaade edilmez.
Madde 33 - Denetlenmiş fıstıklar ihraç edilinciye kadar görülecek lüzum üzerine kontrolör veya bu işle görevlendirilecek diğer bir memur tarafından gümrükten geçinciye kadar her zaman ve her yerde tekrar denetlenebilir.
Denetleme sonucunda tüzük hükümlerine aykırı bir hareket görüldüğü takdirde kontrolör veya bu işle görevlendirilen memur tarafından açılan ambalajlardan biriyle bir de açılmamış ambalaj; bulunduğu takdirde ihracatçı ve mümessili ile birlikte mühürlenmek suretiyle 39 uncu maddedeki heyet tarafından tetkik edilmek üzere numune olarak alınır.
Bu heyetçe de malın ihracı uygun görülmediği takdirde heyetin kararına göre 28 inci maddenin (b) veya (c) fıkraları gereğince muamele yapılmakla beraber ihracatçının elindeki bu partiye ait kontrol belgesinin hükümsüz olduğu kontrolörlükçe gümrük idaresine bildirilir.
Bu halde ihracatcı kontrol belgesini kontrolörlüğe iade eder.
Ticaret Bakanlığı göreceği lüzum üzerine gümrükten geçtiği halde malın yüklendiği son ihraç vasıtası hareket edinciye kadar malları tekrar denetletebilir.
Madde 34 - Denetlenmiş olan bir partiye ait ambalajların açılması,marka ve işaretlerinin değiştirilmesi yasaktır. Lüzumu halinde bu gibi işler kontrolörün nezareti altında yapılır.
Madde 35 - Denetlenmiş bir partinin gümrükten geçinciye kadar evsaf ve ambalajına veya kontrol mühürlerine halel verecek bir arıza vukubulduğu takdirde ihracatçı veya mümessili derhal kontrolörlüğe haber vermeğe ve arızayı tüzük hükümlerine uyacak şekilde düzeltmeğe mecburdur.
ALTINCI BÖLÜM
Tüzük hükümlerine aykırı hareketler
Madde 36 - Denetleme esnasında tüzük hükümlerine aykırı bir hal görülecek olursa ( 28 inci maddenin b fıkrası hariç ) keyfiyet kontrolör tarafından bir tutanakla tesbit olunur. Bu tutanak dört nüsha olarak tanzim edilir.
İhracatçı veya mümessili münderecatına itirazı olmadığı takdirde tutanağı derhal imzalamağa,itirazı varsa itirazını tutanağın hususi yerine hemen yazıp imza etmeğe mecburdur. İmzadan istinkafi halinde keyfiyet ayrıca bir tutanakla tespit olunur.
Tutanağın bir nüshası ilgili ihracatçı veya mümessiline verilir.Diğer nüshaları kontrolörlükte saklanır.
Madde 37 - İhracatçının tutanak münderecatına itirazı halinde,anlaşmazlık konusu olan partiye ait fıstık veya ambalaj numuneleri kontrolörle ihracatçı veya mümessili tarafından müştereken mühürlenerek kontrolörlükte muhafaza edilir.
Madde 38 - Anlaşmazlık konusu kontrolörün derhal yapacağı müracaat üzerine 48 saat içinde 39 uncu maddede yazılı heyet tarafından kontrolörle ilgili ihracatçı veya mümessili hazır bulunduğu halde ve davet edilip te hazır bulunmıyan ihracatçı veya mümessilinin gıyabında incelenerek karara bağlanır.
Madde 39 - İhracatçı veya mümessilinin denetleme sonucuna vakı olacak itirazlarını incelemek ve karara bağlamak üzere,her fıstık kontrol merkezinde bir heyet teşkil olunur.
Bu heyetler :
a) Mahalli ticaret odası tarafından bir sene müddetle seçilecek ve seçimi Ticaret Bakanlığınca tasdik edilecek Antepfıstığından anlar bir zattan ve bunun hazır bulunmadığı zaman heyete girmek üzere aynı suretle seçilecek yedeğinden,
b) Borsa bulunan yerlerde borsa umumi katibi, borsa bulunmayan yerlerde ticaret ve sanayi odası umumi katibi,bulunmadıkları zaman vekillerinden,
c) Ticaret Bakanlığınca bir sene müddetle seçilecek fıstıktan anlar bir zattan ve bunun hazır bulunmadığı zaman heyete girmek üzere aynı suretle seçilecek yedeğinden terekküp eder.
Ticaret odası bulunmayan yerlerde (a) fıkrasında gösterilen üye doğrudan doğruya Ticaret Bakanlığınca seçileceği gibi borsa ve ticaret odası bulunmayan yerlerde (b) fıkrasında yazılı üye yerine gümrük idaresinin bu işe ayıracağı memuru veya icabında bunların yedekleri heyete dahil olurlar.
Üye,anlaşmazlık çıkan parti ihracatçısının usul ve furuundan,dördüncü dereceye kadar civar hısımlarından veya şeriki veyahut müstahdemi bulunduğu takdirde heyete iştirak edemez.
Madde 40 - 39 uncu maddede yazılı heyet, kontrolör tarafından evvelce alınan anlaşmazlık konusuna ait numune veya ambalajları inceledikten sonra bu tüzük hükümleri dairesinde kararlarını verir.Bu kararlarda mucip sebepler açık olarak gösterilir.
Bu kararların bir örneği kontrolörlükçe Ticaret Bakanlığına gönderilir.
Madde 41 - 39 uncu maddede yazılı heyetin incelemesi sonunda vereceği karar ihracatçı veya mümessili tarafından ileri sürülen itirazı haklı gösterdiği takdirde karar gereğince hareket olunur.
Madde 42 - Tutanağa ihracatçı veya mümessili tarafından her hangi bir itiraz vakı olmadığı veya itiraz edilip de tüzük hükümlerine aykırı bir halin bulunduğu 39 uncu maddede yazılı heyetçe de tespit edildiği takdirde malın ihracına müsaade olunmaz ve tutanağın bir nüshası kovuşturma yapılmak üzere cumhuriyet savcılığına verilir. Bir nüshası da Ticaret Bakanlığına gönderilir.
Madde 43 - Bu tüzüğün 5,6,10,12,13,14,15,16,18,19,20,21,22,25 inci maddelerinde ve 11 inci ve 23 üncü maddelerinin birinci fıkralarında yazılı hallere aykırı hareket edenler hakkında 3018 sayılı kanunun 8 inci maddesi, 9, 34 ve 35 inci maddeleriyle 31 inci maddenin ikinci, 32 inci maddenin birinci ve 33 üncü maddenin dördüncü fıkralarında yazılı hükümlere aykırı hareket edenler hakkında 1705 sayılı kanunun 6 ıncı maddesi gereğince kovuşturma yapılır.
Madde 44 - Memleket içinde ve dışında harb hali,seferberlik ve seferberliğe hazırlık veya tabii afetler gibi mücbir sebepler altında bu tüzükte yazılı tolerans hadlerini iki misline kadar artırmağa ve ambalaja mütaallik hükümlerin tatbikında hal icabına göre karar almağa ve tüzüğün 30 uncu maddesinde yazılı kontrol belgelerinin geçerlik süresini artırmağa Ticaret Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Madde 45 - Ticarette tağşişin men'i ve ihracatın murakabesi ve korunması hakkındaki 1705 sayılı kanuna ve bu kanuna ek olan 3018 sayılı kanun hükümlerine dayanılarak hazırlanan ve Danıştayca incelenmiş olan bu tüzük hükümleri Resmi Gazete ile yayımlandığı tarihten bir ay sonra yürürlüğe girer.
Madde 46 - İşbu tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
A - KAVLAK FISTIKLARDA
Tipler
Kırık,çatlak Abalı
ve dipten (tamamen
Çıtlamamış Boş (fıs,kör çıtlamış veya kısmen
tane veya suluça) mecmuu dış kabuklu)
Yarımca Sarı Kabuk iç
% % % % % % % %
--------- ----- ------- ------- ---- --------- ------------- ---
Standart
Ekstra 0.5 0.25 0.5 1 1 0 0.5 0.5
Standart No.1
Standart No.2
Standart No.3
Standart No.4
Krible 1 0.5 0.75 2 1.5 0.5 1 1
İnce 1 0.5 1 3 1.5 0.5 1 1
Natürel 2 1 1.5 4 2 1 2 1.5
B - İÇ FISTIKLARDA
Yarımca ve bu- Zar parçaları
Kör ruşuk mecmuu Kırık ve kendi tozu
Tipler % % % %
------------ ---- -------------- ------- -------------
Yeşil iç 1.5 4 1.5 1
Gül iç
(meverdi iç) 1.5 4 2 1
Sarı iç 2 5 5 2
12.7.1948 TARİH ve 3/7752 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN TÜZÜĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN TÜZÜKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
Ek ve Değişiklik Getiren Tüzüğü Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
--------------------------------------------------------------------------
Tarihi Numarası Farklı Tarihte Yürürlüğe Giriş Tarihi
Yürürlüğe Giren Maddeleri
----------- ---------- ----------------------------- ---------------------
14.12.1956 8436 ---- 15.1.1957
19.11.1965 6/5479 ---- 23.12.1965
------------------------------------------------------------------------------