Taslağın Geneli Üzerindeki Görüş ve Değerlendirme

Teklif

"Bitki Koruma Ürünlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Taslağı", amaç ve kapsam maddesinde belirtildiği üzere, bitki koruma ürünleri kullanan gerçek ve tüzel kişiler ile bunları işyerleri için izin, çalışma, denetim usul ve esaslarını düzenlemeye odaklanmaktadır. Taslağın 6 ıncı maddesinde ise, BKÜ uygulaması yapacak kişi ve kuruluşlar sayılırken, uzmanlık ve meslek hiyerarşisi dikkate alınmadan bir tanımlama yapılmakta ve kendi arazisinde uygulama yapacak üreticiler de bu Yönetmelik Taslağının düzenleme alanı içine alınmaktadır.

Bu çerçevede Yönetmelik Taslağı, tüm tarım alanları ve öztüketim için üretim yapanlar da dahil olmak üzere tüm üreticileri de kapsama iddiası taşımakta ve bunlar için BKÜ izin belgesi zorunluluğu getirmektedir. Böylece, daha başlangıçta, uygulanamaz bir içerik söz konusu olmaktadır.

Bunların da yanında, BKÜ Uygulama Belgesi düzenlemesi, eğitim verilmesi gibi konular, ilgili alanda mevcut yasa - tüzük - yönetmeliklere ve mahkeme kararlarına aykırı bir şekilde düzenlenmektedir.

Bu çerçevede, işbu Yönetmelik Taslağı‘nın bu içeriğiyle yayımlanması halinde hem zirai mücadele alanında halen sürmekte olan mevcut karmaşaya bir yenisi daha eklenecek, hem de gerek Oda‘mız, gerekse ilgili diğer kişi ve kuruluşların açacağı iptal davaları ile düzenleme geçersiz hale gelecektir.

Mevcut taslak hem Türkiye genelinde işleyen bir sistemi kurmaktan uzak düşmekte, hem de 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun, Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük, Ziraat Mühendislerinin Hizmet Alanlarındaki Çalışmalarıyla İlgili Mesleki Denetim Uygulamaları ve Disiplin Hükümleri Hakkında Yönetmelik (RG 24.7.2002 gün, 24825 sayı), Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği (RG 8.11.2005 gün, 25987 sayı), Ziraat Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik, Mühendislik Hizmetleri ve Belgelendirme Yönetmeliği (RG 14.12.2005 gün, 26023 sayı) ile çelişik / aykırı hükümler taşımaktadır.

Ayrıca, Yönetmelik, uygulanabilir olmayan bir içeriğe de sahiptir.

Tüm bu görüşlerin doğru bir temelde değerlendirilebilmesi için, Taslağın kamu dışında uzman kuruluşların da katılımına açık demokratik bir ortamda görüşülerek hazırlanması ve olgunlaştırılması yararlı olacaktır.

Taslak Maddesi

Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Dayanak

Madde 3 - Bu Yönetmelik 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘nun 38 inci maddesine dayanılarak hazırlanılmıştır.

Hazırlanan Yönetmelik Taslağında, yalnızca Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘nun Ziraat Vekaleti‘ne yetki veren 38 inci maddesi dayanak olarak gösterilmiştir.

Oysa bu Yönetmeliğin uygulanmasında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın görev ve yetkileri yanında, bizzat uygulamayı gerçekleştirecek olan ziraat mühendislerinin yasal görev ve yetkilerinin de önemli rol oynayacağı açıktır.

Nitekim, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından 19.3.1993 gün, 21529 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren "Zirai Mücadele İşlerini Ücret Karşılığında Yapmak İsteyenler Hakkında Yönetmelik" in dayanak maddesi aynen şöyledir;

"Bu Yönetmelik 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘nun 32 inci maddesi, Bakanlıkların Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 3046 sayılı Kanun‘un 37 inci maddesi ile 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun‘un 6 ıncı maddesi gereğince yürürlüğe girmiş bulunan Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün 5 inci maddesi gereğince hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur" 

Bu çerçevede, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun‘un ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük‘ün zirai mücadele alanındaki hükümleri, yasal dayanak kısmına eklenmelidir.

Aksi bir tutum, diğer meslek mensuplarınca açılacak davalar karşısında Yönetmeliğin yasal korumasını eksik bırakacak ve ilgili alana sürekli haksız müdahalelere açık kapı bırakacaktır. 

Yönetmeliğin Yasal Dayanak kısmına, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu‘nun 38 inci maddesi yanında, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisleri Hakkındaki Kanun‘un 2 inci ve 6 ıncı maddesi ile Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün 5 inci maddesi de eklenmelidir. 

İKİNCİ BÖLÜM

İzin Alma ve Başvuru Şartları

BKÜ Uygulaması Yapacak Kişiler ve Kuruluşlar

Madde 5- BKÜ uygulamaları aşağıdaki nitelikleri taşıyan kişilerce yapılabilir.

a) Ziraat Mühendisleri, Ziraat Teknikerleri, Ziraat teknisyenleri

b)Uygulamayı rofesyonel/ticari olarak yapmak isteyen kişiler ve kuruluşlar

c) Kendi arazisinde uygulama yapacak kişiler ve kuruluşlar

d) Danışmanlar ve danışmanlık şirketleri

İlgili Yönetmelik Taslağı‘nda BKÜ uygulaması yetkisi ziraat mühendisleri yanında hiçbir ayrım gözetmeksizin ziraat teknikeri ve teknisyenlerine de verilmekte, kendi arazisinde uygulama yapacak kişi ve kuruluşlar da kapsama alınmaktadır.

Maddenin (c) bendi düzenlemesi, öztüketim için veya pazara yönelik olup olmadığına bakmaksızın tüm üretim alanlarını kapsama almakta, böylelikle uygulanamaz bir düzenleme niteliğine dönüşmektedir.

Bu çerçevede, öncelikle Yönetmelik taslağının (c) bendi iptal edilerek düzenleme kapsamından çıkarılmalıdır.

Taslak Yönetmeliğin 5 ıncı maddesinin (a) bendinde ise, BKÜ uygulaması yapacak kişiler "ziraat mühendisleri, ziraat teknikerleri ve ziraat teknisyenleri" olarak sayılmakta, böylece yükseköğrenim görerek ilgili alanda uzmanlaşmış ziraat mühendisleri ile meslek lisesi mezunu ve / veya tamamlayıcı eğitim almış kişiler arasında herhengi bir fark gözetilmemektedir.

Bakanlık, bu düzenlemeyi yaparken, hangi mevzuata  dayanmaktadır?  7472 sayılı Yasa ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük uyarınca ziraat mühendislerine münhasır bir yetki alanını  Bakanlık, hiçbir kısıtlamaya tabi tutmadan diğer kişilerin çalışmalarına açma gayreti, ham kamu yararına aykırı hem de ilgili hukuki düzenlemelere aykırı, anlaşılamaz bir tutumdur.

Ziraat mühendislerinin ilgili alandaki yetkilerini belirtir mevzuat aşağıya çıkarılmıştır;

• 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun‘un ikinci maddesi, zirai mücadele ve ziraat alet ve makineleri alanında ziraat mühendislerini yetkili kılmaktadır.

• Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük‘ün "Zirai Mücadele, Zirai Karantina ve Tarım İlaçları" başlıklı 5 inci maddesi hükmü ise aynen şöyledir;      

"Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, depolanması, ambalajlanması ve pazarlanması aşamalarında; her türlü hastalık ve zararlılar konusunda teşhis, ilaç ve metod önerisi, mücadele, planlama ve uygulamaların denetlenmesi, gazlama (fümigasyon) gibi faaliyetler ziraat mühendisleri tarafından yürütülür.

Her türlü zirai mücadele ilacıyla parazit ve predatörleri üreten, ithal ve ihraç eden, depolayan, pazarlayan veya dağıtan işletmeler bu faaliyetleri için teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.

Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, paketlenmesi, depolanması, satışı, ithal ve ihracı, taşınması işlemleri sırasında uygulanacak her türlü iç ve dış karantina esaslarının saptanması ve uygulanması ziraat mühendislerince yürütülür.

Tarımda kullanılan büyüme düzenleyici ilaç, vitamin, hormon, bakteri gibi kimyasal ve biyolojik preparatların üretimi, ithali, pazarlama ve dağıtımı alanlarında çalışan işletmeler teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.

Yukarıdaki fıkralarda geçen ilaç ve preparatların üretimi, ithali, pazarlanması ve bunların bitkilere uygulanmaları aşamalarındaki ruhsatlandırma ve denetim işleri ziraat mühendisleri tarafından yürütülür".

Görüldüğü gibi, bu alandaki yetkili uzman meslek, ziraat mühendisliğidir. Buna karşılık işbu Taslak Yönetmelikte, hiçbir yasal dayanağı olmadığı halde, BKÜ uygulaması, ilgili alanda yükseköğrenimi bulunmayan kişilere genişletilmekte, böylelikle hukuku çiğnenmekte ve kamu yararına yakırı bir düzenleme yapılmaktadır.

Şu noktanın altını özellikle çizmek isteriz ki, bir ara eleman gücü olarak ziraat teknisyenliği / teknikerliği eğitimi planlanmalı ve buna göre bir görev - yetki - çalışma alanı uygulaması yapılmalıdır. Tekniker - teknisyen - ziraat mühendisi arasında ayrım gözetmeyen ve bir sayan anlayış, ziraat fakültelerinde verilen ve alınan eğitim için harcanan emekleri de görmezden gelmeye çalışmaktadır.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü‘nün bu uygulamasının dünyada ve Türkiye‘de bir başka örneği yoktur. Bu çerçevede, yardımcı sağlık hizmeti elemanlarının (hemşire, ebe, sağlık memuru, sağlık teknisyeni vb) doktorlarla aynı yetkiye sahip olması düşünülebilir mi ? Hatta Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın sorumlu olduğu bir alan olarak, veteriner sağlık teknisyeni ve teknikerleri ile veteriner hekimler aynı alanda aynı yetkiler ile donatılmakta mıdırlar ?

Son olarak şunu belirtmek isteriz ki, Ziraat Mühendisleri Odası‘nın bu tutumu, kimi çevrelerin iddia ettiklerinin aksine, diğer meslek adamlarını küçük görüp dışlayan ve kendi meslek mensuplarına istihdam sağlamayı temel amaç edinen bir yaklaşım değildir. Ziraat Mühendisleri Odası, halk sağlığını doğrudan ilgilendiren bu alanda, sistemin baştan sağlıklı, ciddi ve işler kılınmasını amaçlamakta, mühendis çalışması ile teknisyen / tekniker çalışması arasında, öğrenim farklılığından ileri gelen, YÖK sistemi ve meslek mevzuatı ile saptanmış bir çalışma düzleminin bu alanda da kurulmasını talep etmektedir.   

Madde 5: BKÜ Uygulaması Yapacak Kişi ve Kuruluşlar

Ücret karşılığı BKÜ uygulamaları aşağıdaki nitelikleri taşıyan kişi ve kuruluşlarca yapılabilir;

•a)      Ziraat fakültelerinin bitki koruma bölümü ile bitkisel üretim bölümü bitki koruma alt programından mezun olmuş ziraat mühendisleri,

•b)      Ziraat Mühendisleri Odası tarafından verilecek eğitime katılarak sertifikalandırılmış ziraat mühendisleri,

•c)      Bünyesinde yukarıdaki nitelikleri taşıyan ziraat mühendislerini bulunduran ticari danışmanlık şirketleri ile profesyonel olarak BKÜ uygulaması yapan diğer ticari kuruluşlar

Başvuru İçin Gereken Belgeler

Madde 7- BKÜ‘leri uygulama belgesi almak isteyen başvuru sahipleri Müdürlüğe bir dilekçe ile başvurur.

            Dilekçe eki dosyada;

            a) Başvuru sahibinin yazışma adresi, telefonu

            b) Bakanlıkça belirlenen eğitime katıldığına dair sertifika

            c) BKÜ uygulamasında kullanılacak alet-makinelerin sayısını, özelliklerini gösterir belge

            d) Varsa ekip sayısı ve ekip elemanlarının nitelikleri hakkında belge

            e) Bakanlığın tavsiye ve direktiflerine uyacağına, Bakanlıkça ruhsatlandırılmış BKÜ‘ nü tavsiyesine uygun olarak kullanacağına, ruhsatsız, tavsiye dışı BKÜ kullanmayacağına dair başvuru sahibi tarafından verilecek taahhütname

            f) BKÜ uygulamasını profesyonel/ticari anlamda yapacaklara ait vergi sicil numarası

            Yukarıda istenilen bilgi ve belgeler Müdürlükçe incelenir. Uygun bulunanlara bu Yönetmeliğin EK-1‘deki BKÜ uygulama belgesinden iki nüsha düzenlenir.

            Düzenlenen bu belge ve başvuru dosyasının bir örneği Müdürlükte saklanır, diğer nüshası başvuru sahibine imza karşılığında verilir.

Taslak Yönetmeliğin 7 inci maddesinin (b) bendinde, BKÜ‘leri uygulama belgesi almak isteyenlerin, Bakanlıkça belirlenen eğitime katıldıklarına dair sertifika sahibi olmaları gerektiği ifade edilmektedir.

Bu düzenleme, ilgili Yasa - Tüzük - Yönetmeliklere ve yargı kararlarına aykırı bir içerik taşımaktadır.

Şöyle ki;

Yukarıda belirtilen 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük hükümleri uyarınca BKÜ uygulamaları alanında münhasıran yetkili bulunan ziraat mühendisleri, Anayasa‘nın 135 inci maddesi anlamında kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan Ziraat Mühendisleri Odası‘na, TMMOB Yasası uyarınca üye olmak zorundadırlar. 

Ziraat Mühendisleri Odası Meslek İçi Eğitim, Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği (RG 8.11.2005 gün, 25987 sayı)‘nin 6 ıncı maddesinin (e), (f) ve (g) bentlerinde, ziraat mühendislerinin uzmanlık alanları arasında, sırasıyla,

e) zirai mücadele,

f) Zirai karantina,

g) Tarım ilaçları

sayılmaktadır.

Aynı maddenin son fıkrası ve 7 inci madde hükmü ise, Ziraat Mühendisleri Odası tarafından uzmanlık alanlarında ziraat mühendislerine eğitim ve yetki belgesi verilmesi hususları düzenlenmektedir.  

Ziraat Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik, Mühendislik Hizmetleri ve Belgelendirme Yönetmeliği (RG 14.12.2005 gün, 26023 sayı) de, serbest ziraat mühendisliği hizmetleri yapan ziraat mühendislerinin yaptıkları serbest müşavirlik ve mühendislik hizmetlerinin tescil, vize ve belgelendirilmesi ile mesleki etkinliklerin denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.

Görüldüğü gibi, bu alanda yetkili meslek ziraat mühendisliği, eğitim ve belgelendirme yetkisine sahip kuruluş ise Ziraat Mühendisleri Odası‘dır.   

Özel sektör çalışanı ziraat mühendislerinin BKü uygulamaları, Ziraat Mühendislerinin Görev Ve Yetkilerine İlişkin Tüzük uyarınca görev ve yetki sahibi olan ziraat mühendislerinin, Anayasa‘nın 135 inci maddesi anlamında kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan Ziraat Mühendisleri Odası‘nın düzenleyeceği meslek içi eğitimlere katılarak sertifikalandırılmaları doğrultusunda hükme bağlanmalıdır.

Danıştay 10 uncu Dairesi‘nin 12.3.2007 tarih, 2006/6776 sayılı ve Danıştay 8 inci Dairesi‘nin 3.12.2007 gün, 2006/4114 sayılı kararlarında (sözü edilen yargı kararları, "Bitkisel Üretimde Kullanılan Kimyasalların Kayıt Altına Alınması ve İzlenmesi Hakkında Yönetmelik Taslağı" na ilişkin görüşümüzü Bakanlığınıza bildiren yazı ekinde tarafınıza iletilmiştir) açıkça belirtildiği üzere, Bakanlığın, özel sektör çalışanı ziraat mühendislerine eğitim verme - sınav yapma görev ve yetkisi bulunmamaktadır.

Gerek 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, gerekse 441 sayılı KHK‘de bulunmayan bu yetkinin, özel yasalar dayanak gösterilerek kullanılmaya çalışılması, hukuka aykırıdır.

Oda‘mızın bu alanda açılmış ve halen süren davalarının varlığı bilinmektedir. Benzer bir düzenlemenin bu Yönetmelik taslağına da konulması halinde, mesleki ve özlük haklarımızın ve Oda hukukunun korunması bakımından, idari yargı yolunun kullanılacağını bildiririz.

Başvuru İçin Gereken Belgeler

Madde 7- BKÜ‘leri uygulama belgesi almak isteyen başvuru sahipleri Müdürlüğe bir dilekçe ile başvurur.

            Dilekçe eki dosyada;

•a)      Ziraat Mühendisleri Odası‘na üye ziraat mühendisi olduğunu gösterir üyelik belgesi,

•b)      Ziraat Mühendisleri Odası‘nın BKÜ uygulamaları alanında düzenlediği eğitime katıldığına dair Ziraat Mühendisleri Odası tarafından düzenlenmiş sertifika,

•c)      Başvuru sahibinin yazışma adresi, telefonu,

•d)      BKÜ uygulamasında kullanılacak alet-makinelerin sayısını, özelliklerini gösterir belge

•e)      Varsa ekip sayısı ve ekip elemanlarının nitelikleri hakkında belge,

•f)        Bakanlığın tavsiye ve direktiflerine uyacağına, Bakanlıkça ruhsatlandırılmış BKÜ‘ nü tavsiyesine uygun olarak kullanacağına, ruhsatsız, tavsiye dışı BKÜ kullanmayacağına dair başvuru sahibi tarafından verilecek taahhütname

•g)      BKÜ uygulamasını profesyonel/ticari anlamda yapacaklara ait vergi sicil numarası

            Yukarıda istenilen bilgi ve belgeler Müdürlükçe incelenir. Belgeleri ve nitelikleri uygun olanlara bu Yönetmeliğin EK-1‘deki BKÜ uygulama belgesinden iki nüsha düzenlenir.

            Düzenlenen bu belge ve başvuru dosyasının bir örneği Müdürlükte saklanır, diğer nüshası başvuru sahibine imza karşılığında verilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çalışma Usul ve Esasları

Çalışma Süresi ve Şartları

Madde 9- BKÜ hazırlama ve uygulama işlerinde; hamile kadınlar, 18 yaşından küçük çocuklar, hasta ve hastalıklı olanlar çalıştırılamaz. Çalışma esnasında iş kıyafetlerinin ve koruyucu malzemelerin amacına ve talimatına uygun olarak kullanılması zorunludur. BKÜ hazırlama ve uygulama anında herhangi bir şey yenilmesi ve içilmesi yasaktır.

Bu madde ile küçük çocuklar, hamile kadınlar, hasta ve hastalıklı kişilerin çalışmasına engel getirilirken yaşlı insanların çalıştırılmasına engel getirilmemiştir. Bununla ilgili bir hükmünde düzenlemede yer alması gerekir.

Ayrıca, madde başlığında "çalışma süresi" ifadesi bulunmasına karşın, madde içeriğinde süreye ilişkin bir düzenleme getirilmemektedir. Bu doğrultuda, BKÜ uygulama ve hazırlama alanında en çok çalışma süresi bir koşul olarak düzenlenmelidir. 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çalışma Usul ve Esasları

Çalışma Süresi ve Şartları

Madde 9- BKÜ hazırlama ve uygulama işlerinde; hamile kadınlar, 18 yaşından küçük çocuklar ile 65 yaşın üzerinde kişiler, hasta ve hastalıklı kişiler çalıştırılamaz. Çalışma esnasında iş kıyafetlerinin ve koruyucu malzemelerin amacına ve talimatına uygun olarak kullanılması zorunludur. BKÜ hazırlama ve uygulama anında herhangi bir şey yenilmesi ve içilmesi yasaktır. BKÜ hazırlama ve uygulama işlerinde bir kişinin günlük çalışma saati 4 saatten fazla olamaz.

Sorumluluklar

Madde 13- BKÜ‘ lerinin uygulanmasında:

a) Bakanlıktan ruhsat almış BKÜ‘ leri kullanılmalıdır.

b) BKÜ‘ leri tavsiyelerine uygun olarak kullanılmalıdır.

c) BKÜ‘ leri daima orijinal ambalajlarında bulundurulmalıdır.

d) BKÜ uygulanması sırasında koruyucu elbise, eldiven, gözlük kullanılmalıdır.

e) BKÜ uygulanması sırasında hiçbir şey yenilip, içilmemelidir.

f) Rüzgara karşı BKÜ uygulaması yapılmamalıdır.

g) Çevrenin korunması için BKÜ‘ lerinin akarsulara, göllere, otlaklara ve hayvanların yaşadığı diğer yerlere bulaşması önlenmelidir.

h) Boş BKÜ ambalajları çevreye atılmamalı, BKÜ atıkları akarsu ve göllere dökülmemeli, uygulama aletleri bu sularda yıkanmamalıdır.

ı) Zirai mücadele alet ve makinelerinin yıllık bakımları yapılmalıdır.

i) BKÜ uygulamasına başlamadan önce kalibrasyon yapılmalıdır.

Bu maddede BKÜ insan ve çevre sağlığı açısından yaratacağı riskleri önleme açısından çeşitli tedbirler önerilirken BKÜ ambalajlarının ve son kullanma tarihi geçmiş Pestisitlerin nasıl imha edileceği konusunda herhangi bir düzenleme yoktur. Bununla ilgili yeni bir düzenleme yapılması gerekir.

Sorumluluklar

Madde 13-   Madde kapsamına, aşağıda gösterilen (j) bendinin eklenmesi önerilir;

(j) Yeni madde BKÜ lerin ambalajları ve kullanım süresi geçmiş pestisitler bakanlık ve yerel yönetimlerce belirlenmiş merkezlerde toplanmalı ve tekniğine uygun bir şekilde imha edilmelidir.