PAMUK DOSYASI: BU POLİTİKAYLA PAMUK EKİMİ TARİHE KARIŞACAK..

2014 yılında mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklığı, susuzluk ve kuraklığın etkisiyle pamukta rekolte çok düşmüş,pamukta beklenen verim gerçekleşmemiştir.Pamuğun dünya fiyatlarındaki düşüşü de üreticiyi zor durumda bırakmıştır.

Destek priminin 5 kuruş, maliyetlerin ise yüzde 15 civarında artmıştır. pamuk ekimi yapan çiftçi para kazanamamaktadır. Önlem alınmazsa bu ürünün ekimini üreticiler rağbet göstermeyeceklerdir

Türkiye, bir zamanlar dünyanın en önemli pamuk üreticilerinden ve ihracatçılarından birisiydi. Türkiye pamuk üreticisi olduğu için tekstil ve konfeksiyonda da söz sahibiydi. Sonra pamukta öyle politikalar uygulandı ki,Türkiye ürettiğinden daha fazla pamuk ithal etmek zorunda kaldı. Yüksek girdi maliyetleri ve fiyat istikrarsızlığı nedeniyle üretici pamuk üretiminden hızla uzaklaşmıştır.  Yılda ortalama 1.3 milyon ton olan pamuk ihtiyacının en az yarısı Amerika`dan,Yunanistan`dan ithal edilmektedir.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre 2002′de ülke genelinde 721 bin 77 hektar alanda pamuk ekimi yapılırken 2013′te 450 bin 890 hektar alana geriledi. Aynı dönemde kütlü pamuk üretimi 2 milyon 550 bin tondan 2 milyon 250 bin tona, lif pamuk üretimi ise 976 bin tondan 877 bin tona geriledi.Ulusal Pamuk Konseyi`ne göre 2013′te lif pamuk üretimi 500 bin ton oldu.

Ege, Çukurova, Antakya gibi geleneksel üretim bölgelerinde pamuk üretimi  yıllar itibariyle hızla azalmıştır. Pamukta üretim düşerken ithalat artmıştır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı verilerine göre, 2013′te 1.6 milyar dolar karşılığında 876 bin 534 ton pamuk ithal edildi. Bu hükümet döneminde 2002′den 2013′e kadar toplam 8 milyon 24 bin ton pamuk ithal edilirken bu ithalat için 13 milyar 82 milyon dolar ödendi

Halbuki,Türkiye pamuk üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Pakistan, Brezilya, Avustralya ve Özbekistan`dan sonra 8.sıradayer almaktadır.Tüketimde ise Çin, Hindistan ve Pakistan`ın ardından yıllık ortalama 1.3 milyon ton ile 4. Sırada bulunmaktadır. Pamuk Veriminde ise ilk 3 ülke arasında bulunmaktadır.Kütlü pamuk destekleme primi bu yıl yüzde 10 artışla 50 kuruştan 55 kuruşa çıkarılıyor.5 kuruşluk prim artışı ile pamuk üreticisi üretimden daha da uzaklaşmış olacaktır.

2000`li yılların başında Türkiye`de yaklaşık 130 bin olan pamuk üretici sayısı 75 bin seviyelerine gerilemiş; aynı dönemde Ege Bölgesindeki üretici sayısı ise 65 binlerden 15 bine düşmüştür

2000-2013 yıllarını kapsayan dönemde pamuk ekili alanlar 654 bin hektardan 451 bin hektara gerilemiştir. Aynı dönemde üretim dalgalı bir seyir izlemiş; yaklaşık 900 bin ton dolayında gerçekleşmiş; sonuç olarak herhangi bir artış sağlanamamıştır.

2013 yılı itibariyle Türkiye`de üretilen pamuğun bölgeler bazında dağılımına bakıldığında; %58,3`ü Güneydoğu Anadolu, %20,2`si Ege Bölgesi, %20`si Çukurova, %1,4`ü ise Antalya Bölgesinde üretilmektedir.
Türkiye`de üretici sembolik düzeyde üretim yapan Bulgaristan, İspanya ve Tayland gibi ülkeleri saymazsak dünyanın en yüksek maliyetli pamuğunu üretmektedir.
2012-13 sezonu verilerine göre 1 kilogram kütlü pamuk maliyeti; Amerika ve Yunanistan`da 88, Çin`de 73, Hindistan`da sulanabilen arazilerde 42, Pakistan`da ise 35 centtir. Türkiye`de ise 95 cent/kg yani 1,71 liradır.

2000 yılından 2013 yılının sonuna kadar pamuk ithalatı için ödenen döviz miktarı 15 milyar dolar olmuştur.
Bu dönemde ithalatın %87`si 5 ülkeden (ABD, Yunanistan, Türkmenistan, Suriye, Brezilya), %55`i ise tek başına Amerika`dan gerçekleştirilmiştir.Yalnız Amerika`ya pamuk ithalatı için ödenen döviz 8 milyar dolardan fazladır.

Yunanistan`ın üretmiş olduğu pamuğun %40`ını Türkiye ithal etmektedir.  

TÜRKİYE`DE PAMUK ÜRETİMİ VE İTHALATI

TÜRKİYE PAMUK ÜRETİMİNDE BÖLGE VE İLLERİN PAYI

 2012-13 sezonu için ülkemizde 1 kilogram kütlü pamuk maliyeti 1,71 liradır. Aynı sezonda ortalama kütlü pamuk satış fiyatı 1,29 TL/kg olmuştur. Üretici destekleme primi olan 46 kuruş ile ancak başabaş noktasına gelebilmiştir.

2013-14 sezonunda ise kütlü pamuk fiyatı 1,67 TL/kg olmuş ve 50 kuruş destekleme primi ile üreticinin eline 2,17 TL geçmiştir.

2000 - 2013 yılları arasında; önemli girdilerden mazot fiyatı reel olarak %74, gübre fiyatı %46 artmış kütlü pamuk fiyatları ise %13 gerilemiştir.

Kısaca söylemek gerekirse pamuk üreticisinin en büyük sorunu maliyettir. Türkiye`de üretici dünyanın en pahalı mazotu ile üretim yapmaktadır.  Üreticinin rekabet gücünün artırılabilmesi için üretimde kullanılan girdilerdeki vergi yükünün düşürülmesini gerekmektedir.

2013 yılı için belirlenen "fark ödemesi" desteği miktar 50 kuruştur. Burada kastedilen fark nedir ve neye göre hesaplanmıştır? Eğer pamuk 1 liraya düşseydi bu fark miktarı yeterli olacak mıydı? Veya çok yüksek bir fiyata çıksaydı fark yine de verilecek miydi? Bu nedenle objektif bir maliyet çalışması yapılmalı ve belirli bir kar marjı belirlenerek üretici için hedef fiyat saptanmalıdır. Üreticinin satış fiyatı ile hedef fiyat arasındaki tutar fark ödemesi olarak kendisine ödenmelidir.

Sıfır gümrük vergisi ile istenildiği kadar pamuk ithal edilebilen, ancak alternatif ürünlerin gümrük vergileri ile korunduğu bir ortamda pamuk üreticisinin daha ne kadar üretime devam etmesi beklenebilir? 

KAYNAKLAR
• TÜİK Bitkisel Üretim İstatistikleri Veritabanı
• TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri Veritabanı
• Şeref İyiuyarlar (İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi), 3. Ulusal Pamuk Zirvesi, 04 Mart 2014, İzmir