Dünya genelinde etkili olan kuraklık tarım ürünlerinde stokları düşürürken, fiyatları da arttırdı. Dünyanın en büyük buğday üreticileri Avrupa, Kanada ve Avustralya‘da yaşanan kötü hava koşulları nedeniyle fiyatlar geçen yıla göre iki kat yükseldi. Buğday stoklarının da son 30 yılın en düşük seviyelerine düşeceği belirtiliyor. Kuraklığın etkilediği Türkiye‘de de rekoltede düşüş yaşanırken, dünyadaki gelişmelere bağlı olarak fiyatların artmaya devam edeceği belirtiliyor.

Dünya buğday borsalarının en önemlilerinden biri olan Chicago‘da buğday fiyatları, yatırımcıların tarımsal emtiaya yönelmesi ile son 6 yılın en büyük yükselişini gerçekleştirdi. Yatırımcıların tarımsal emtiaya yönelmesinde üretimin talebe yetişememesi rol oynuyor.

Buğday fiyatlarının hızla artması sonucu ekmek, kek ve kurabiye gibi ürünlerin fiyatları yükseldi. Bu artışlar dünya genelinde gıda enflasyonunun yükselmesine, merkez bankalarının da büyümeyi hızlandırmak için faiz indirimine gitme konusunda daha dikkatli davranmalarına neden oldu.

Tokyo merkezli emtia broker‘ı, Okachi&Co Dry analistlerinden Takaki Shigemoto Bloomberg‘e yaptığı açıklamada küresel buğday arzı sıkılaştıkça spekülatörlerin piyasaya girdiğini belirtiyor. Chicago‘da mayıs vadeli buğdayın fiyatı yüzde 8 ile Ekim 2002‘den bu yana bir gün içinde en büyük artışı gerçekleştirerek 12.145 dolara çıktı.

Fiyat yüksek ama alıcı memnun

Ancak buğdayda yaşanan kıtlığa paralel olarak yükselen fiyatlar alıcıları rahatsız etmişe benzemiyor. Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı ABD‘den yapılan satışlar 2007 Haziran‘ndan bu yana, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, yüzde 56 arttı. ABD hükümetine göre dünya buğday stoğunun 31 Mayıs‘a kadar 109.7 milyon tona inmesi bekleniyor. Tarım Bakanlığı‘na göre ise ABD‘de buğday stokları 1948‘den bu yana en düşük seviye olan 272 milyon buşele (35.24 litre) ya da 7.4 milyon tona gerileyecek. Financial Times‘ın haberine göre de dünyanın en büyük beşinci buğday ihracatçısı Kazakistan, ülkede yaklaşık yüzde 20 olan enflasyonu kontrol altına almak için ihracatı sınırlamaya çalışıyor.

Buğday üretiminde sıkıntı

Dünyada bu gelişmeler yaşanırken, Türkiye‘de de sıkıntı kendini hissettirmeye başladı. 2007‘de Türkiye‘de buğday ekilen alanlarda 50 bin hektarlık bir daralma gözlendi. İklim koşulları nedeniyle verimin düşmüş olması da buğday üretimini geçen yıla göre yaklaşık 2 milyon ton geriletti.

Türkiye Ziraatçiler Derneği‘nin bölgelerden elde ettiği verilere göre, 2007 yılındaki kuraklık nedeniyle Türkiye genelinde buğdayda yüzde 15 ila 20 arasında bir üretim kaybı oldu. Üretim kaybı İç Anadolu‘da yüzde 70, Çukurova‘da yüzde 10, Ege‘de ise yüzde 30 oranında gerçekleşti. Türkiye‘de taban fiyat olarak tonu 425 YTL şeklinde açıklanan sert buğdayın fiyatı ticaret borsalarında 610 YTL‘yi buldu. 440 YTL olarak açıklanan makarnalık durum buğday ise 600 YTL‘yi gördü.2008 öngörüleri ise tavan yapan fiyatların daha fazla artmayacağı yönünde.

Artan talebe karşı üretici ülkelerin kendilerini sağlama aldıklarını söyleyen Un Sanayicileri Federasyon Başkanı Necati Görür, Türkiye‘nin geçtiğimiz yıl ithalat kararında geç kalmasının da fiyatlarda dezavantaj yarattığını söyledi. Görür,"Devlet geçen yıl ithalat kararında ve bağlantıya geçmekte çok geç kaldı. Bağlantı yapılmış olsaydı şimdi bu fiyatlardan çok daha az fiyata bağlantı yapılırdı. Ben İstanbul Halk Ekmek fırınlarına un veriyorum onlar bile haftalık un temin edebiliyorlar. İhalaye giren, mal veren firma az, ellerinde stok yok" dedi.

2008 üretim açısından iyi geçer

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, bu yıl 18.5-19 milyon ton üretim beklediklerini belirterek, "19 milyon ton üretim yaparsak ithalata gerek kalmaz. Üretim ihtiyacı karşılar. 2008 yılında ihtiyacı karşılayabileceğini düşünüyorum. Şubat mart önemlidir ama sanıldığı kadar kötü geçmeyeceğini düşünüyorum" diyor.

Konya Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Kara, hazirandan sonra fiyatlarda bir artış beklediklerini belirterek, "Tarım ürününün küresel ısınmayla beraber değerlenmesi ile endişe artıyor. İnsanlar ellerindeki malları satmayacaklar, bir kısmı da hzlı bir şekilde satın alma yapacak. Bu da özellikle hazirandan sonra fiyatların artmasına neden olacak. İthalatla ilgili çok geç kalındı, dünya fiyatları da TMO‘yu yanılltı. Türkiye‘de içerdeki fiyatlar da yükselmek zorunda kalacak. Dünyadaki fiyatların altında hareket olmaz" diye konuştu.

İthalatı ucuzlatmak için gümrükler sıfırlandı

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) yetkilileri, piyasada sıkıntı yaşanmaması için buğdayda gümrük vergilerinin geçen cumartesi günü Bakanlar Kurulu kararıyla sıfırlandığını belirterek, böylece buğday ithalatının kolaylaştırıldığına dikkat çektiler. TMO yetkilileri, piyasaların son dönemdeki fiyat hareketlerinden olumsuz yönde etkilenmemesi ve ana besin kaynağı ekmeğin hammaddesi olan buğday ile yem sektörünün en önemli girdilerinden birisini oluşturan arpa ve mısırda aşırı dalgalanmalara izin verilmemesi için 22 ocakta 100 bin ton ekmeklik buğday ve 95 bin ton mısır satın alındığını ifade ettiler. Dün de (salı) uluslararası bir alım ihalesi daha düzenlendiğini hatırlatan yetkililer, bunun sonuçlarının da açıklanacağını kaydettiler. Yetkililer, hasat döneminin bitiminden itibaren bugüne kadar olan sürede gerçekleştirilen yurtiçi satış politikaları doğrultusunda önümüzdeki günlerde de piyasa dengelerini bozmayacak şekilde makul fiyatlarla ekmeklik buğday ve mısır satışlarına devam edileceğini belirttiler.