İlimizde ova kesiminde başlayan buğday hasadı, diğer kesimlere doğru genişleyerek sürmektedir. Adana ülke buğday üretiminin yaklaşık % 5-7‘si gibi önemli bir miktarını tek başına karşılamaktadır. İlimiz, buğday üretim miktarı bakımından taşıdığı bu önem yanında, belki ondan da önemlisi, ülkemizde buğday hasadının ilk yapıldığı bölge olması itibariyle buğday piyasasına yön vermesi, fiyat oluşumuna başlangıç oluşturması gibi önemli bir işlev de görmektedir.

Tüketicilerden üreticilere kamu yararı ve toplumsal faydayı ön planda tutan odamız, bu yolda katkıda bulunmak düşüncesiyle her yıl yaptığı gibi bu yıl da bölgemizde buğday tahmini üretim maliyetini hesaplayarak siz değerli basın aracılığıyla kamuoyu ile paylaşmayı görev bilmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2008 yılında Türkiye buğday üretimi, bir önceki yıla göre % 3,5 artışla yaklaşık 17,8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu yıl ülke genelinde yağışların yeterli hatta yer yer aşırı olması nedeniyle son yılların en yüksek buğday rekoltesi beklenmektedir. Bu yıl için buğday üretiminin 20 milyon ton dolayında gerçekleşebileceği tahmin edilebilir. Bu yıl ilimiz buğday ekilişini yaklaşık 230- 250 bin hektar olarak tahmin etmekteyiz. Üretim olarak da tahminlerimiz 1 -1,2 milyon ton dolayındadır.

Yaptığımız çalışmalar sonucunda ilimizde kırmızı yarı sert ekmeklik buğdayın, üreticiye maliyetinin 0,48 TL/kg dolayında olduğunu söyleyebiliriz. Bu maliyet içinde en önemli maliyet unsurları yaklaşık % 30 payla arazi kirası, %25 ile gübre ve gübreleme, %16 ile makine kirası % 10 ile tohum yine %10 ile ilaçlama giderleridir. Uzun yıllardır çiftçilerin dışarıdan aldıkları girdilerin fiyatlarında özellikle gübre, mazot fiyatlarında büyük artışlar gözlenirken sattıkları ürünlerin fiyatları yerinde saymakta, hatta bazı ürünlerde gerilemeler yaşanmaktadır. Bu yıl gübre fiyatlarının aşırı yüksekliği nedeniyle üreticilerin eksik gübre kullandığı bu nedenle elverişli yağışların verime yansımasının beklenilenden az olacağı söylenebilir.

Şu sıralar Adana Ticaret Borsasında yeni ürün buğday fiyatları 0,45-0,48 TL/ kg dolayındadır. Toprak Mahsulleri Ofisi yeni hasat dönemi nedeniyle alım satımı durdurduğunu duyurmuş, gerek alım, gerekse de fiyat konusunda tam bir sessizliğe gömülmüştür. Çukurova‘da hasat başlamasına rağmen TMO, dolayısıyla Hükümet tarafından nasıl bir yol, politika izleneceği hala bilinmezliğini sürdürmektedir.

Bölgemiz buğday üreticisi için 0,48 TL/kg maliyetin üzerine % 20 lik bir kar payı ile 0,58 TL/kg dolayında bir fiyatın eline geçmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Maliyetin üzerine %20 lik bir kar payının, TÜİK açıkladığı Nisan ayı Üretici Fiyat İndeksine göre 12 aylık üretici fiyat artışının %10,65 olduğu, son 10-15 yıldır ürün/girdi fiyat paritesinin girdiler lehine gelişme gösterdiği göz önünde bulundurulduğunda son derece düşük bir pay olduğu, üreticilerin geçen yıl ki durumunu reel olarak korumaya ancak yettiğini söyleyebiliriz. Kaldı ki ilimiz için hesaplanan bu maliyet, dekara 420 kilogram verim üzerinden hesaplanmıştır. Bilindiği gibi Türkiye ortalama buğday verimi dekara 220 kilogram dolayındadır dolayısıyla buğday maliyeti ülkenin büyük bir kesiminde tahmin ettiğimiz bu maliyetin oldukça üzerindedir.

2007 yılındaki kuraklık, ardından 2008 ortalarında başlayan küresel ekonomik krizle tarım sektörü son üç yıldır krizlerle boğuşmaktadır. Üst üste gelen ekolojik ve ekonomik kriz, üreticileri önemli ölçüde yoksullaştırmış, tarımı zoraki yapar hale düşürmüştür. Krize karşı Hükümet tarafından bu güne kadar açıklanan önlem paketleri içinde tarımın sözü bile edilmemiştir. Bu gün gelinen yer, Hükümetin tarıma bakışı ve krizin yükünün adil paylaşımı konusunda tam da sınavdan geçtiği andır. Ya 2 milyon dolayındaki buğday yetiştiren çiftçi ailesini krizi bahane eden vahşi piyasa aktörlerinin insafına terk edecektir ya da Toprak Mahsulleri Ofisi aracılığıyla hesapladığımız maliyetler civarında makul bir müdahale fiyatını zaman geçirmeden ilan ederek piyasaya etkin bir şekilde girmesini sağlayacaktır. Bizce akılcı yol, üreticileri ve tüketicileri koruma bakımından önemli bir göreve sahip olan TMO nun piyasada etkin bir rol almasının sağlanmasıdır. Ekonomik krize karşı alınan önlemlerin neredeyse tamamı talebin canlandırılmasına yöneliktir. Tüketicilerin çok büyük bir bölümünü oluşturan ve satın alma gücü giderek düşen sabit ve dar gelirlilerin durumunda bir iyileştirme olmadan talebin çare olacak ölçüde canlandırılamayacağı açık bir gerçektir. Bu bakımdan milyonlarca çiftçi ailesinin gelirini doğrudan etkileyen buğday fiyatları serbest piyasanın insafına terk edilmemeli, TMO makul bir müdahale fiyatını zaman geçirmeden ilan ederek etkin bir şekilde piyasada alıcı olarak yer almalıdır.

Adana İli 2009 Yılı Kırmızı Yarı Sert Ekmeklik Buğday Üretim Maliyeti (Tahmin)

Kamuoyuna Saygıyla duyurulur.

Prof. Dr. Haydar Şengül

Şube Başkanı

(Yönetim Kurulu adına)