GENETİĞİ değiştirilmiş (GD) ürünlerle ilgili önemli bir değişiklik sessiz sedasız yürürlüğe girdi ve GD bulaşanlığının tanımı yapıldı. Değişikliğe göre bir üründe binde 9 veya daha az genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) varsa o ürün "GDO bulaşanı" olarak adlandırılacak. Düzenleme GDO`lu ürün davalarını da yakından etkileyecek. GDO`ya Hayır Platformu, "Gıdalarda GDO kullanımının önü açıldı" derken, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, "Bu sadece davaları etkileyecek. Gıda amaçlı hiçbir GDO kullanımına izin vermemiz söz konusu değil" bilgisini verdi.

Bir ürünün GDO`lu sayılması için genetiğinin değiştirilmesi ve patentlenmesi gerekiyor. Ancak sıradan bir ürün ile GDO`lu ürünün aynı kutuda taşınması bile testlerde kendini gösteren ve ‘üründe GDO var` şeklinde yorumlanabilecek sonuçlara neden olabiliyor. Örneğin aynı konteynırda GDO`lu soyayla birlikte taşınan bir buğdayda bulaşanlık gözlenebiliyor. GDO`lu ürünle, sıradan ürün aynı üretim bandından geçerse de benzer sonuçlar çıkabiliyor.
Resmi Gazete`de dün yayınlanan yönetmelikte bir ürüne, üretim, imalat, işleme, hazırlama, nakliye, muhafaza aşamasında ya da çevresel faktörler nedeniyle teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen nedenlerle veya tesadüfi olarak GDO bulaşırsa "bulaşanlık" durumu olacak. GDO bulaşanlığında sınır binde 9 ve altı olacak.

Bakanlık: Yine ürün toplatılacak

GIDA Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri ise gıda amaçlı GDO kullanımına verilen bir iznin olmadığını belirttiler. Türkiye`de gıda amaçlı hiçbir GDO kullanımına izin verilmediğini kaydeden yetkililer, getirilen yeni düzen hakkında şu bilgiyi verdiler: "Bu yönetmelik sonrası ne değişecek? Basit bir örnekle anlatmak gerekirse, Türkiye`de gıda alanında hiçbir GDO`lu ürüne izin verilmiyor. Denetimde bir gıda ürününde binde 9 veya altında GDO kullanımı tespit edildi. Bu durumda ürün yine toplanacak, imha edilecek veya ithal edildiği ülkeye geri gönderilecek. Kesinlikle yurtiçinde kullanımına izin verilmeyecek. Tek değişiklik yargı sürecinde olacak. Şu anda bulaşan tanımı bizim mevzuatımızda net olmadığı için, herkes 10 yıla kadar hapis cezasıyla yargılanıyor. Bu durum ortadan kalkacak: Yargı makamlarının işini bulaşanlık tanımını yaparak kolaylaştırmış olacağız."

Kullanımının önü açılıyor

GDO`ya Hayır Platformu düzenleme sonrası yaptığı açıklama ile GDO`lu 14 mısır ve 3 soya çeşidinin artık bebek maması da dahil olmak üzere gıdalar içinde yer almasının önünün açıldığını iddia etti. Platformdan yapılan açıklamada, "Bu haliyle yönetmelik kanuna aykırılık teşkil ediliyor. Kanunun izin vermediği bir konu yönetmelikle izinlendirilmiştir. Biyogüvenlik Kurulu‘nun gıda amaçlı izin verdiği hiçbir GDO yoktur. Son derece büyük üzüntülerin üst üste yaşandığı ülkemizde, daha geçtiğimiz hafta bebek mamalarında bile GDO tespit edilmişken, yapılan bu yönetmelik değişikliği ile halkımız yine bir tedirginlik ve sıkıntı içerisine sokulmuştur" denildi.

Diğer ülkelerde GDO mevzuatı nasıl?

AB: 2003 yılında yapılan düzenleme ile GDO oranı binde 9`u geçtiği takdirde etiketleme şartı getirildi. Genetiği değiştirilmiş yemle beslenen hayvanların ürünleri olan et, süt, yumurta gibi ürünlerde etiketleme zorunlu değil.

Avustralya/Yeni Zelanda: Gıdanın besinsel değerlerinin değişmesi veya gıdanın genetik değişiklik sonucunda yeni DNA veya protein içermesiyle karakterinin değiştiği durumlarda etiketleme mecburi. İstenmeyen bulaşmada yüzde 1`lik değere kadar izin veriliyor.
G.Kore: Genetiği değiştiril-miş mısır, soya ve soya filizini içeren işlenmiş gıda ürünlerinde veya işlenmiş gıda ürününde; bu 3 gıda maddesi ilk 5`te yer alıyorsa etiketleme şart. Eser miktarda içerikte yer alıyorsa etiketlemeden muaf kalıyor. Bu üç içeriğin kasıtsız bulaşmasında ise eşik değeri yüzde 3.

Davalar dikkat çekiyor

MERSİN Limanı`nda geçtiğimiz yıl yapılan bir operasyonda GDO`lu pirinç ithalatı iddiasıyla 3 firma yöneticisi göz altına alınmış, sonra serbest bırakılmıştı.