Kaba yemler, büyükbaş ve küçükbaş hayvanların beslenmesinde vazgeçilmez öneme sahiptirler. Hayvan yetiştiriciliğinde maliyetin % 60-70 arasındaki girdisi yemdir. Bu nedenle kaba yeme dayalı hayvan besleme yapmayan işletmelerin kar etmeleri mümkün değildir. Kaba yeme dayalı besleme yapıldığında maliyet %10-30‘a düşürülebilmektedir.

Kaliteli kaba yem kaynakları deyince ilk planda çayır ve meralar, yem bitkileri ve silaj yemler akla gelmektedir. Bu kaynaklardan doğal çayır ve meralarımız, uzun yılardır devam eden erken ve aşırı otlatmalar nedeni ile verim güçlerini kaybetmişlerdir. Kaliteli kaba yemin üretiminin diğer kaynağı tarla arazisi içerisinde yem bitkileri tarımı ise yetersizdir. Ülkemizde yem bitkileri üretimine bakıldığında da durum pek parlak değildir. Gelişmiş ülkelerde toplam ekilebilir tarım alanları içerisinde yem bitkilerine ayrılan alanların payının % 30 düzeyinde olduğunu buna karşılık ülkemizde bu oranın son yıllarda yapılan desteklerle ancak % 6-7 düzeyine çıkarılabilmiştir.

Ülkemizde ‘kaliteli kaba yem‘ kavramı konusunda da belirgin bir anlayış olmadığı gibi ticari açıdan da farklı fiyat uygulamaları konusunda oturmuş anlayış bulunmamaktadır. Bu nedenledir ki, % 2.5 ham protein içeren buğday samanı ile % 15 ham protein içeren yonca kuru otu arasında ciddi bir fiyat farkı oluşmamakta ve üreticiler tarafından hayvan beslemede yüksek düzeyde saman kullanılmaktadır. Bu noktada, kaba yem kalitesi konusunda üreticilerimizin bilinçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Hayvancılık işletmelerinde temel prensip kaba yem üretiminin işletme arazilerinde üretilmesidir. Kaba yemin dışarıdan satın alınması besleme maliyetlerini yükselteceğinden işletmenin zarar etmesine neden olacaktır.

Gerek ekonomik yem kaynakları olmaları gerekse hayvanların sindirim fizyolojisi ve verimleri bakımından önemli işlevlere sahip olmalarından dolayı kaba yemler büyük önem taşımaktadırlar. Bu nedenle ülkemizde kaba yem üretiminin arttırılması gerekmektedir. 

Kaba yem üretiminin arttırılması amacıyla;

 Mera alanları ıslah edilmelidir.

 Hayvancılık işletmelerinin yeşil ve kuru otu ile silajı, işletmede tarla tarımı içerisinde yetiştirmesi amacıyla gerekli teknik bilgi ve donanım desteğinin verilmesi gerekmektedir. Sağmal hayvan işletmelerinin kar etmesi ve kaliteli süt üretimi için tek yolun kaliteli kaba yem ihtiyaçlarını kendilerinin karşılaması ve bu amaçla besleme maliyetlerini azaltacak teknolojik alet ve makinalarının kullanımı desteklenmelidir.

 Hayvansal üretim yapan işletmelerle bitkisel üretim yapan işletmeler arasında sektörel bazda işbirliği sağlanmalıdır.

 Sürdürülebilir verimlilik açısından, yem bitkilerinin ekim nöbeti içerisinde yer alması titizlikle sağlanmalıdır.

 Tarlanın tüm bir ekim mevsimi veya bir kaç yıl süreyle tamamen yem bitkilerine ayrılması anlamına gelen "ana ürün" olarak yem bitkileri tarımı yapılması teşvik edilmelidir.

 Tahıl-nadas sistemi uygulanan bölgelerde tek yıllık yem bitkilerinin üretilebilmesi için nadas alanları oldukça olumlu bir potansiyele sahiptir. Nadas yerine, "hububat (buğday, arpa) - baklagil yem bitkisi (ekim ayında ekilip mayıs ayında hasadı yapılan macar fiğ ve yem bezelyesi)  gibi iki yıllık veya "hububat (buğday, arpa) - baklagil yem bitkisi (macar fiğ ve yem bezelyesi)-nadas" gibi üç yıllık bir uygulama ile nadas alanlarından daha fazla yararlanma imkanı bulunmaktadır.

 Yem bitkisi üretiminde sertifikalı tohum kullanımındaki teşviklere titizlikle devam edilmelidir. Tohumluk kullanımında son bilgi ve teknolojilerle yem bitkisi ekimi yapılacak olan bölgenin iklim ve toprak yapısına uygun kısa sürelerde biçilmeye gelen buğdaygil, baklagil yem bitkileri ve bunların karmalarından oluşan özellikle süt hayvanını beslemek amacıyla ıslah edilmiş tohum çeşitleri konusunda yetiştiricileri bilgilendirmek amacıyla yapılacak faaliyetler desteklenmelidir.      

                                                                              Özkan TAŞPINAR

                                                                                      TMMOB

                                                                         Ziraat Mühendisleri Odası

                                                                                Konya Şube Başkanı