SONGÜL SELVİ

ANKARA - Dünyanın en büyük buğday üreticilerinden Rusya‘da buğday üretimindeki büyük düşüşün ardından dünya emtea piyasalarında başlayan hızlı fiyat artışının devamı durumunda Türkiye‘de de buğday fiyatlarının yükselişe geçmesinden endişe ediliyor. Bunun da ekmek fiyatlarını etkileyeceği öne sürülüyor.

Şikago‘da tırmandı
Dünyanın en büyük emtea borsası olan Şikago‘da buğdayın kile fiyatı (27.2 kilo) haziran ayından hafta başına kadar yüzde 62‘lik artışla 7 doların üzerine çıktı. Bu, sözkonusu piyasada 1 ton buğdayın yaklaşık 269 dolardan işlem görmesi anlamına geliyor. Ancak işin içine aracı komisyonları ve diğer masrafların da girmesiyle fiyat daha da yükseliyor. Ancak dün yatırım fonlarının kârı yeterli bularak satışa başlamasıyla buğday fiyatları bir haftadır ilk kez düştü. Vadeli piyasalar uzmanı Ateşan Aybars da buğday fiyatlarında önümüzdeki dönemde bugüne kadarki gibi hızlı artış öngörmüyor.
Ancak Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, Türkiye‘nin buğday ekim alanlarının strateji belirlenmemesi nedeni ile giderek daraldığını ve buğday ithalatına bağlı bir ülke konumuna geldiğini belirtirken, "Önümüzdeki dönemde buğday spekülatörlerinin fiyatlarını daha da artırmasını bekliyoruz" dedi. Tarım Bakanı Mehdi Eker ise buğday fiyatlarında bir artış beklemezken, Türkiye‘nin en büyük un sanayicilerinden olan Gençlerbirliği Spor Kulübü Başkanı İlhan Cavcav ise ‘Maliyetlerim arttı, bunu fiyatlara yansıtmam kaçınılmaz‘ diyerek muhtemel ekmek zammının sinyalini veriyor.

‘Üretimimiz yeterli‘
Türkiye‘de buğday fiyatlarındaki artış olasılığı Tarım Bakanı Mehdi Eker ile Devlet Bakanı Zafer Çağlayan‘ın tarım sektöründe faaliyet gösteren ihracatçı birlikleri temsilcileriyle Ankara‘da düzenlediği toplantı sonrasında da dünyada gözlenen fiyat artışlarının Türkiye‘yi nasıl etkileyeceği konusu da gündeme geldi. Gazetecilerin konuya ilişkin sorularını yanıtlayan Eker şunları söyledi:
"Dünyada hububat üretimiyle ilgili de birtakım haberler geldi üretimde azalma meydana geldiğine dair. Türkiye‘deki üretimimiz kendi ihtiyacımızı karşılayacak düzeyde. Yer yer aşırı yağışlardan dolayı bölgesel sıkıntılar oldu. Türkiye‘nin şu anda 2.2 milyon ton buğday stoğu var. Hasat henüz devam ediyor. Yüzde 75-80 oranında tamamlandı. Dolayısıyla biz dünyayı takip ediyoruz. Kendi ihtiyacımızla ilgili bir sorunumuz yok. Kendi ihtiyacımızı tamamen karşılayacak kadar üretimimiz var. 18 milyon  ihtiyacımızı gideriyor ama ihtiyacımızın çok üzerinde üretimimiz var."
Mehdi Eker, dünyada Türkiye adıyla anılan ürünler dikkate alındığında ilk sıralarda tarımsal ürünlerin geldiğini söyledi. Türkiye‘de tarım sektörünün 70 milyon vatandaşın yanı sıra 30 milyon turist olmak üzere 100 milyon insanı beslediğini belirten Eker, sektörün ayrıca dünyaya 2009‘da 11.2 milyar dolarlık tarım ve gıda maddesi sattığını kaydetti. Bir ticaret odası başkanının yayınladığı, basında yer alan raporda, sadece ithal edilen ürünlerin yer aldığını, ihraç edilen ürünlere yer verilmediğini, bunun kendisini üzdüğünü de dile getiren Mehdi Eker, "Türkiye‘nin tarım ürünü ihracatı, ithalatından fazladır. 2009‘da net 1.6 milyar dolar Türkiye‘nin toplam tarım ürünleri ihracatı fazladır" diye konuştu.
FAO yayını bir dergiyi gösteren Eker, dergide Türkiye‘nin son yıllarda tarım sektöründeki başarısının dünyaya örnek gösterildiğini söyledi. Dünya Bankası raporlarından derlenen rakamlara da değinen Eker, Türkiye‘nin 2002‘de dünyada tarım ürünleri üretiminde GSYİH açısından 23 milyar dolarlık üretim hacmiyle 11. sırada bulunduğunu, 2008‘de ise 56.6 milyar dolarlık tarımsal üretimiyle 8. sıraya yükseldiğini anlattı. 

‘İftira ediyorlar‘
"Türkiye buğdayını bile dışarıdan alıyor diye iftira ediyorlar" diyen Eker, sanayicinin, ihracatçının Türkiye‘de üretilen buğdaya ilave olarak dünya pazarlarında ucuz bulduğunda buğday aldığını, işlediğini ve sattığını söyledi. Eker, Türkiye‘nin 2002‘de dünya buğday unu ihracatında 11. sırada olduğunu, söz konusu dönemde 47 milyon dolar karşılığında 300 bin ton buğday ihraç edildiğini belirterek, Türkiye‘nin sıralamasının hükümetleri döneminde yükseldiğini, 2002‘te 4., 2004‘te 3., 2005‘te 1. sıraya yükseldiğini, o tarihten bu yana sıralamada 1. veya 2. olduğunu kaydetti. Türkiye‘nin toplam buğday ihtiyacının yıllık 18 milyon ton olduğunu, bunun üzerindeki üretimin ihraç edildiğini kaydeden Eker, 2009‘da Türkiye‘nin sıralama değer olarak birinci, miktar olarak ikinci sırada bulunduğunu, geçen yıl 582 milyon dolar karşılığında 1,8 milyon ton buğday ihraç edildiğini belirtti. Eker, bundan sonraki süreçte Türkiye‘de uzun vadeli stratejik hesaba dayalı tarımsal üretim hedefleri, buna paralel 2023‘te tarımla ilgili 40 milyar dolar ihracat hedefini yakalama gayreti içinde olacaklarını söyledi. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) konuya ilişkin açıklama yapmaktanh ‘bakan izni olmadığı‘ için kaçındı.

‘Spekülasyon yapabilirler‘
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, Türkiye‘nin buğday ekim alanlarının strateji belirlenmemesi nedeniyle giderek daraldığını ve ithalata bağlı bir ülke konumuna geldiğini belirtirken, "Önümüzdeki dönemde buğday spekülatörlerinin fiyatları daha da artırmasını bekliyoruz" dedi. Günaydın şunları söyledi:
‘Sayın Bakan‘ın görev yaptığı 2003-2009 döneminde Türkiye 12 milyon ton buğday ithal etti ve 3.5 milyar dolar para ödedi. Buğday fiyatlarındaki artış 3.5 milyar dolarlık faturanın yükselmesi anlamına geliyor. İkincisi ise yılda nüfusu 500 binden fazla artan Türkiye‘nin 100 milyon kişiye ulaşması durumunda yıllık buğday tüketiminin 25 milyon ton olacağını tahmin ediyoruz. 15 milyon ton ile başa baş noktasında olan Türkiye bugünkünden daha fazla buğday ithal edecek. Buğday ekilen alan gerekli politikaların yapılmaması nedeniyle hızla daraldı ve verimlilik düştü.
Üreticinin elinden buğday çıktıktan sonra fiyatlarda artış olacaktır. Bu sene ‘pas hastalığı‘ nedeniyle 2 milyon ton kayıp var. ‘Pas pastalığı üretimi düşürecek, dikkatli olun‘ diye uyardık. Ama Bakanlık ‘Havalar ısınınca geçer‘ dedi. Türkiye‘nin sanılanın aksine  üretim az. Spekülatörler hasat yoğunluğu ortadan kalkar kalkmaz, spekülasyon yapmaya ve dozunu artırmaya çalışacaklar.‘

İlhan Cavcav: Ekmek fiyatına yansır
Türkiye‘nin önde gelen un sanayicilerinden Gençlerbirliği Spor Kulübü Başkanı ve Ankara Un Sanayi A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı İlhan Cavcav, kendi fabrikasında Amerika, Rusya ve Kazakistan gibi ülkelerden ithal ettiği buğdayı kullandığını dile getirirken, yurtdışındaki bu fiyat artışının Türkiye‘ye yansımamasının söz konusu olmadığının altını çizdi.
Cavcav, "Bütün değirmenler unu zararına satıyor. Bu fiyat artışı, fiyatları bir iki lira artırır. Ekmeğe yansır. Türkiye‘de 650 liraya da buğday var, 450 liraya da. 450 liraya buğday alıp çekiliyor. Başımızda Halkekmek fabrikası 450 liraya alım yapıyor. Dünya fiyatları arttı. 210 dolara aldığımız kaliteli buğdayı, şu anda gerek Rusya‘dan gerek Kazakistan‘dan hatta Amerika‘dan 290 ile 300 dolar arasında fiyatlardan alabiliyoruz. Bu dünya buğday fiyatlarında yüzde 25 oranında artmış demektir. Kazakistan, Rusya, Amerika‘dan mal alıyoruz ama artışı fiyatlarımıza yansıtmak istemiyoruz. Kazandığım para bir lira."