Yürütmenin Durdurulması Taleplidir

  

DANIŞTAY 15. DAİRE BAŞKANLIĞINA 

E.2014/4193

 

DAVACI                                : TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası

                                                 Karanfil Sk.No-28/12 Kızılay/ANKARA

VEKİLİ                                 : Av.Zühal DÖNMEZ-41998670172

DAVALI                                : Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanlığı

                                                 Söğütözü Mh. 2176. Sk. No:5 P.K. 06520 Çankaya/ANKARA

İLAN T.                                 : 12/04/2014

KONU                                    : 12/04/2014 tarihli 28970 sayılı RG`de yayınlanan  "Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik" in 40.maddesinin 3.fıkrasındaki ve ziraatta cümlesinin; 42.maddesinin 2.fıkrasının (b) bendindeki ve ziraatta cümlesinin ve 46.maddesinin Yürütülmesinin Durdurulması ve İptaline, Yönetmelik maddesinin dayanağını oluşturan 6197 sayılı  Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunun 28.maddesinin 2.fıkrasındaki "…ve ziraatta…" ibaresinin Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptali için itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi  talepleridir.

AÇIKLAMALAR                 :Sağlık Bakanlığına bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından hazırlanan "Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik" 12.04.2014 tarihli 28970 sayılı RG`de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte eczacıların görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, eczanelerin açılması, işletilmesi, nakli, devri ve kapanması ile eczanelerin özellikleri ve eczacılık hizmetlerinin yürütülmesi düzenlenmektedir. Ancak, ziraatta kullanılan ilaçların satışını mümkün kılan düzenlemeler de içermektedir.

          Yönetmeliğin ‘Ecza Maddelerinin Saklanması` başlıklı 40.maddesinin 3.fıkrasında,  İlgili bakanlıktan izin, ruhsat veya fiyat alınarak üretilen veya ithal edilen gıda takviyeleri, eczacılık ve ziraatta kullanılan ilaç, kimyevi madde ve diğer sağlık ürünleri ve veteriner biyolojik ürünler hariç veteriner tıbbi ürünlerin birbirini etkilemeyecek şekilde ayrı dolaplar içinde tutulması gerekir, denilmektedir. ‘Eczaneden satışı yapılacak ürünler` başlıklı 42.maddesinin 2.fıkrasında ise Eczaneden satışı yapılabilecek ürünler gösterilmiş ve (b) bendinde ziraatta kullanılan ilaçlar da sayılmıştır. Böylece eczacılar eczanede ziraatta kullanılan ilaç bulundurup satma yetkisine sahiptirler. Oysa Yönetmelikte ziraatta kullanılan ilaç tanımı yapılmadığı gibi konusu da ziraatta kullanılan ilaçlara ilişkin değildir.

Yönetmeliğin 46.maddesinde ise Denetime yetkili olanlar gösterilmiştir. Buna göre ziraatta kullanılan ilaçların denetimi de eczacılar tarafından yapılacaktır.

Bu düzenlemeler 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, 7472 sayılı "Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun", "Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük" ve Zirai ilaçların kullanılmasına ilişkin bitki koruma ürünlerinin kullanımı, ruhsatlandırılması, denetimi gibi konuları düzenleyen ilgili tüm yönetmeliklere aykırılıklar teşkil etmektedir.

İPTAL NEDENLERİ                       : 1) Ziraatta kullanılan ilaç, bitkisel üretimde (geçmişte zirai mücadele olarak adlandırılan) zararlılarla mücadele ve diğer türlü içeriğe sahip kimyasallardır. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu yürürlüğe girdikten sonra ise Bitki Koruma Ürünleri adıyla kullanılan ürünlerdir. Bitki Koruma Ürünlerinin üretimi, satışı, kontrolü vb.ne ilişkin düzenlemeleri içeren 8 Yönetmelik halen yürürlüktedir. Bu Yönetmeliklerde Bitki koruma ürünü şöyle tanımlanmıştır: Kullanıcıya farklı formlarda sunulan, bitki ve bitkisel ürünleri zararlı organizmalara karşı koruyan veya bu organizmaların etkilerini önleyen, bitki besleme amaçlı olanlar dışında bitki gelişimini etkileyen, koruyuculara ilişkin özel bir düzenleme kapsamında bulunmayan ancak bitkisel ürünleri koruyucu olarak kullanılan, istenmeyen bitki veya bitki kısımlarını yok etmek, istenmeyen bitki gelişimini kontrol etmek veya önlemek amacıyla kullanıcıya bir veya daha fazla aktif madde içeren bir formülasyon halinde sunulan aktif madde ve preparatlar

          Bitki koruma ürünlerini satma ve depolama yetkisi Ziraat Mühendislerine verilmiştir. Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük, Yönetmeliğin düzenlediği alanda Ziraat Mühendislerine yetki ve görevler vermiştir. Tüzüğün Zirai Mücadele, Zirai Karantina ve Tarım İlaçları başlıklı 5.maddesi şöyledir:

"Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, depolanması, ambalajlanması ve pazarlanması aşamalarında; her türlü hastalık ve zararlılar konusunda teşhis, ilaç ve metod önerisi, mücadele, planlama ve uygulamaların denetlenmesi, gazlama (fümigasyon) gibi faaliyetler ziraat mühendisleri tarafından yürütülür.

Her türlü zirai mücadele ilacıyla parazit ve predatörleri üreten, ithal ve ihraç eden, depolayan, pazarlayan veya dağıtan işletmeler bu faaliyetleri için teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.

Tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, hasadı, işlenmesi, paketlenmesi, depolanması, satışı, ithal ve ihracı, taşınması işlemleri sırasında uygulanacak her türlü iç ve dış karantina esaslarının saptanması ve uygulanması ziraat mühendislerince yürütülür.

Tarımda kullanılan büyüme düzenleyici ilaç, vitamin, hormon, bakteri gibi kimyasal ve biyolojik preparatların üretimi, ithali, pazarlama ve dağıtımı alanlarında çalışan işletmeler teknik eleman veya danışman olarak ziraat mühendisi çalıştırırlar.

Yukarıdaki fıkralarda geçen ilaç ve preparatların üretimi, ithali, pazarlanması ve bunların bitkilere uygulanmaları aşamalarındaki ruhsatlandırma ve denetim işleri ziraat mühendisleri tarafından yürütülür."

·      Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmeliğin Perakende satış yerlerinde aranan şartlar başlıklı 12.maddesinin birinci fıkrasının (h) bendindeki "Bayiler her ne suretle olursa olsun insan ve hayvan ilaçları ile gıdalarını satamazlar ve bitki koruma ürünleri ile bir arada bulunduramazlar" hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre eczanelerin bitki koruma ürünleri satması mümkün değildir.

 

·      Gene ziraatta kullanılan ürünlerin kontrolü Bitki Koruma Ürünleri Kontrol Yönetmeliği hükümlerine göre yapılmaktadır. Dava konusu Yönetmeliğin denetime ilişkin 46.maddesi kamu yararına ve mevzuata uygun değildir. 

 

            2) 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun‘da, 31 Mayıs 2012 tarihli Resmi Gazete‘de yayımlanan 6308 sayılı kanunla yapılan değişiklik sonucu; eczanelerde satılabilen maddeler arasına ziraatta kullanılan ilaçlar da eklenmiştir.

6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunda Eczacılık şöyle tanımlanmıştır: hastalıkların teşhis ve tedavisi ile hastalıklardan korunmada kullanılan tabii ve sentetik kaynaklı ilaç hammaddelerinden değişik farmasötik tipte ilaçların hazırlanması ve hastaya sunulması; ilacın analizlerinin yapılması, farmakolojik etkisinin devamlılığı, emniyeti, etkinliği ve maliyeti bakımından gözetimi; ilaçla ilgili standardizasyon ve kalite güvenliğinin sağlanması ve ilaç kullanımına bağlı sorunlar hakkında hastaların bilgilendirilmesi ve çıkan sorunların bildiriminin yapılmasına ilişkin faaliyetleri yürüten sağlık hizmetidir….Eczane açmak ve işletmek ile ecza deposu mesul müdürlüğü yapmak için eczacı olmak şarttır.

            Bu kanunun bazı hükümleri, 31 Mayıs 2012 tarih 28309 sayılı RG`de yayınlanarak yürürlüğe giren 6308 sayılı Kanunla değiştirilmiştir. Bunlardan biri de 28.madde olup şöyledir:  Beşerî ilaçlar, Sağlık Bakanlığından ruhsatlı geleneksel bitkisel tıbbi ürünler; Sağlık Bakanlığının iznine tabi olan homeopatik tıbbi ürünler, enteral beslenme ürünleri dâhil özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar ve özel tıbbi amaçlı bebek mamaları münhasıran eczanede satılır.

İlgili bakanlıktan izin, ruhsat veya fiyat alınarak üretilen veya ithal edilen gıda takviyeleri, eczacılık ve ziraatta kullanılan ilaç, kimyevi madde ve diğer sağlık ürünleri, veteriner biyolojik ürünler hariç veteriner tıbbi ürünleri, kozmetik ürünler, kapsamı Sağlık Bakanlığınca belirlenen tıbbi malzemeler, anne sütü ve beslenme yetersizliğinde kullanılan çocuk mamaları ile erişkinlerin metabolizma bozukluklarında kullanılan tüm destekleyici ürünler ve Türk Eczacıları Birliği tarafından çıkarılan bilimsel yayınlar eczanelerde satılabilir.

 Kanun maddesi insan sağlığı ve zirai mücadele açısından önemli sorunlara yol açacak hükümler içermektedir.  Ziraatta kullanılan ilaçların eczanede satılabilmesi, hele hele diğer ilaçlarla birlikte yan yana satılması hayatın olağan akışına aykırıdır. Ziraatta kullanılan ilaçların tümü ağır kokulu ve büyük ambalajlıdır. Ambalajı ile dahi serin depolarda bulunması gerekir. Ayrıca bu ilaçların nasıl kullanılacağı uzman ziraat mühendisleri tarafından reçete edilmekte ve uygulanmaktadır.

Bitki hastalık ve zararlıları ile yabancı otlarla mücadelede vazgeçilemez bir araç olan bitki koruma ürünleri, bilinçsiz ve yanlış kullanıldığında, çevre kirliliği ve doğal dengenin bozulmasının yanı sıra insan ve hayvan yaşamını tehlikeye atacak sonuçlara yol açabilmektedir. Bu nedenle bitki koruma ürünleri mutlaka bu alanda eğitim almış uzman kişiler olan ziraat mühendisleri tarafından satılmalı ve yine ziraat mühendislerinin gözetiminde kullanılmalıdır.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelikte yapılan ve 30 Mayıs 2012 tarihli Resmi Gazete‘de yayımlanan değişiklik ile de, sadece ziraat mühendislerine verilen bitki koruma ürünleri bayi veya toptancı izin belgesinin, eczacılara da verilmesi sağlanmıştır. Ancak, aynı Yönetmeliğin Perakende satış yerlerinde aranan şartlar başlıklı 12. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde yer alan "Bayiler her ne suretle olursa olsun insan ve hayvan ilaçları ile gıdalarını satamazlar ve bitki koruma ürünleri ile bir arada bulunduramazlar" hükmü ile 6197 sayılı Kanundaki "eczanelerin ziraatta kullanılan ilaç, kimyevi madde" satabilmeleri hükmü çelişmektedir. Bu nedenle "Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan Ve Perakende Satılması İle Depolanması Hakkında Yönetmelik" in 6.maddesinin 1.fıkrasının (c) bendi ile 3. ve 4.fıkralarının; 7. ve 8.maddelerinin iptaline ilişkin dava açılmış olup halin Danıştay 10.D.nin E2013/8078 sayılı dosyasında derdesttir.

Bitki koruma ürünlerinin perakende veya toptan satışını yapanların zirai mücadele uygulamaları konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmaları büyük önem arz etmektedir. Yeterli bilgi birikimine sahip olmayan kişilerin, bitki koruma ürünlerini satmaları durumunda;

• Zararlının ve hastalığın yanlış teşhisi ve yanlış tavsiyeler neticesinde canlılarda akut ve kronik zehirlenmeler, çevre kirliliği, kalıntı, fitotoksite ve etki düşüklüğü gibi önemli riskler meydana gelebilir.
• Kanserojen, teratojen, mutajen, sinir sistemini felç edici sakatlık ve ölümlere bile neden olabilecek istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir.
• Sonuç olarak çevre, akarsular, göller, yeraltı suları, toprak ve buradan yararlanarak yaşamını sürdüren tüm canlıların ve tüketicilerin yaşamı risk altına girer.

Bitki koruma ürünlerinin çocuk mamaları, biberonlar, beşeri ilaçlar ve kozmetik ürünleri gibi insan sağlığını doğrudan ilgilendiren ürünlerle yan yana eczanelerde satılması da çok büyük tehlikeleri beraberinde getirecektir.

Bitki koruma ürünlerinin güvenli, tavsiyelere uygun olarak kullanımı ve ürünlerin izlenebilirliğinin sağlanması için bu ürünleri satanların mutlaka bu konuda yeterli eğitimi almış olmaları gerekmektedir. İlaç, bitki, toprak, hava ve diğer çevre unsurlarının etkileşimi konusunda eğitim almış olan ziraat mühendisleri, bu alandaki tek uzman meslek grubudur.

Tarım ürünlerinde sıklıkla pestisit (tarım ilacı) kalıntısı tespit edilmekte; gerekli önlemler alınmadığı için ihraç ürünlerimiz geri dönmekte, ülkemiz ve üreticimiz itibarını yitirmekte ve insan sağlığı riske edilmektedir. Bu olumsuzluklar ülke ve tüketici yararına değiştirilmelidir. Bitki koruma ürünleri ile ilgili yaşanan sorunların çözümü, bu ürünlerin satışının farklı meslek grupları tarafından da yapılması değil, bu konuda eğitim almış olan ziraat mühendisleri tarafından yapılmasıdır.

Ayrıca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı‘nın eczaneleri kontrol yetkisi olmadığı için bu konuda denetim ve cezai yaptırım imkânı da bulunmamaktadır. Bu nedenle bitki koruma ürünlerinin eczanelerde satılması, sayılmış olan risklerin yanında denetim boşluğu ve kaosa neden olacaktır.

Tüm bu gerekçelerle bitki koruma ürünlerinin (tarım ilaçlarının) eczacılar tarafından eczanelerde satılması, Anayasanın 41., 45., 56. ve 166.maddelerine aykırıdır. Bu nedenle 6197 sayılı  Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunun 28.maddesinin 2.fıkrasındaki "…ve ziraatta…" ibaresinin Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptali için itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesini  talep ediyoruz.

            4) Anayasanın 135.maddesi hükmü uyarınca, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir. Müvekkil ODA da bu hukuki çerçevede bir kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Bu nedenle, üyelerinin tüm toplumsal, ekonomik ve mesleki sorunları ile doğrudan ilgilenmekle yükümlüdür.

            TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 6.maddesine göre de; Üyelerin hak ve yetkilerini savunmak, ortak gereksinimlerini karşılamak, mesleki uygulamaları kolaylaştırmak, mesleğin genel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak ve bu yetkilerin kullanılabilmesini gerçekleştirmek üzere resmi ve özel kuruluşlarda girişimlerde bulunmak, müvekkil ODA`nın amaç ve görevleri arasında sayılmıştır. Ayrıca kamu sağlığını yakından ilgilendiren zirai ürünlerle ilgili gelişmeleri ve düzenlemelir takip ederek, aksaklıkların giderilmesini sağlamak da ODA`nın amaçlarındandır. Bu bağlamda müvekkil ODA, dava konusu Yönetmelik maddelerinin iptalini istemektedir.

5) Yönetmeliğin düzenlediği alan halk sağlığını doğrudan ilgilendirmektedir, bu nedenle Yürütmenin Durdurulması kararının acil olarak verilmesini talep ediyoruz.

HUKUKİ NEDENLER        : Anayasa, İYUK, 7472 Sayılı K.,  Ziraat   Mühendislerinin

 Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük, Yönetmelikler, İlgili tüm    

 mevzuat.

SONUÇ ve İSTEM               : Açıklanan ve Yüksek mahkemenizce re`sen dikkate alınacak nedenlerle, dava konusu Yönetmeliğin 40.maddesinin 3.fıkrasındaki ve ziraatta cümlesinin; 42.maddesinin 2.fıkrasının (b) bendindeki ve ziraatta cümlesinin ve 46.maddesinin Yürütülmesinin Durdurulması ve İptaline, Yönetmelik maddesinin dayanağını oluşturan 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunun 28.maddesinin 2.fıkrasındaki "…ve ziraatta…" ibaresinin Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptali için itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini saygı ile arz ve talep ederim. 

Av.Zühal DÖNMEZ

Davacı Vekili