Doğru kullanım için toprak verimliliği haritası güncellenmeli

Ülkemizde tüketilen gübrenin yaklaşık 1/3’ü ve gübre ham maddelerinin yaklaşık %95’i ithal edilmektedir. 2000’li yıllarda başlayan ve 2005’te tamamlanan özelleştirmeler öncesinde gübre sektöründe toplam 5,8 milyon ton olan kurulu kapasitenin %42’si kamu, %58’i özel sektöre aitti. Kamu kuruluşları, fiyat karteli oluşturulmasını engellemekteydi. TÜGSAŞ ve İGSAŞ gibi kamu gübre fabrikalarının ve TZDK’nin kapatılması ile bugün 7 büyük özel firma, 7.8 milyon ton kurulu kapasite ile üretim yapmaktadır. Toplam üretim kapasitesi gübre tüketimimize yetecek düzeyde olmasına rağmen enerji, ham madde ve maliyet gibi parametreler nedeni ile tesisler, ortalama %60 kapasite ile çalışmakta ve ihtiyaç ithalat ile karşılanmaktadır. Artan gübre fiyatlarının birkaç tekelci şirket tarafından belirlenir hale gelmesinin incelenmesi amacıyla gübre sektöründe faaliyet gösteren 7 firma hakkında 2021 yılında Rekabet Kurumu tarafından soruşturma açılması anlamlıdır.

İstikrarsız ve sıklıkla politik müdahalelere maruz kalan tarım politikaları ve bu politikaların araçları, fiyat belirsizliği, yapısal ve kurumsal yapıdaki sorunlar, plansızlık, gerekli yönlendirmenin yapılmaması, çiftçinin bilgi ve becerisini geliştirmemesi gibi faktörler gübre tüketimini ve sektörü etkilemektedir. Ülkemizde gübre kullanımını/ tüketiminde yaşanan dalgalanmaların nedenleri arasında kuraklığın etkisi ve sulamanın yetersizliği yanında, asıl olarak yaşanan ekonomik krizler ve dövize bağlı olarak gübre fiyatlarında yaşanan artışlar ile destekleme miktarlarının yetersizliği ana nedenlerdir.

Toplam maliyetler içindeki yaklaşık %15-20 payına rağmen doğru kimyevi gübre kullanımı tek başına ürün verimini %50’den fazla artırabilmektedir. Gübrelerin üretimi ve depolanması aşamasındaki olumsuz çevresel etkiler yanında, hatalı/yanlış gübre kullanımı ise üreticilerin maliyetlerini artırırken, topraklara, suya, ürüne ve biyoçeşitliliğe zarar vermektedir. Yanlış kullanımı önleme ve dengeli kullanım için Türkiye toprak verimliliği haritasının güncellenmesi ve çiftçi eğitimlerinin artırılması gerekmektedir. Su kirliliğine yol açacak, toprağın yapısını ve verimliliğini bozacak uygulamalardan kaçınılması, kimyasal gübrelerin yanında organik, yavaş salımlı, organomineral ve mikrobiyal kaynaklı gübre kullanımının da yaygınlaştırılmasına önem verilmelidir.

Ülkemizde gübre sektörünün mevcut durumu; artan kimyasal gübre kullanımı, üretimin tüketimi karşılayamaması, %90-95 düzeyinde ithal ham maddeye bağımlılık, tesislerin büyük kısmının 45 yaş üstü olması ve tesislerin enerji/emisyon yoğunluğunun yüksek olması, çiftçi gübre desteklerinin yetersizliği şeklinde özetlenebilir. Sektördeki sorunların sanayi, tarım ve çevre boyutunda çözümü için; gübre üretimi ve tüketimi, ham madde ve ürün ithalatı, ihracat, gübre fiyatları, gübre destekleri, gübrelerin tarımsal faaliyetler ve çevre üzerindeki etkilerinin küresel iklim değişikliği ve gıda güvenliği dahil bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmesi, entegre gübre-tarım-gıda etki değerlendirmesi yapılması önemli bir gerekliliktir.





Editör: Murat KÜÇÜK

Gazete sayfasına ulaşmak için lütfen TIKLAYINIZ.