<İ>SAHTE RAKI, SAHTE BAL OLAYLARI, İHRAÇ EDİLEN ÜRÜNLERİN GERİ DÖNMESİ GIDA ALANINDAKİ BOŞLUKLARI GÜNDEME GETİRİYOR. GIDA ALANINDAKİ DENETİMSİZLİK SÜRERKEN, TARIM BAKANLIĞI’NIN HAZIRLADIĞI YENİ DÜZENLEMELER MEVCUT DURUMU MUMLA ARATACAK.

<İ>ZMO YÖNETİM KURULU ÜYESİ FATİH TAŞDÖĞEN, BAZI ÜLKELERDE ETİL ALKOL, VİSKİ AROMASI VE KARAMEL İLE HAZIRLANAN VİSKİLERİN TÜRKİYE’YE SOKULDUĞUNU VE 5-6 MİLYONA SATILDIĞINI BELİRTEREK, BİRÇOK İTHAL ÜRÜNÜN DE DENETLENMEDİĞİNİ SÖYLEDİ.

NUR KARAOĞLU
ANKARA / EVRENSEL

İHRAÇ EDİLEN ÜRÜNLER GERİ DÖNÜYOR, ARKA ARKAYA HER TÜR GIDA ÜRÜNÜNÜN SAHTESİ PİYASAYA ÇIKARKEN, TÜRKİYE’DE 30 BİN KADAR GIDA İŞLETMESİNİN SADECE 5 BİNİ MEVZUATA UYGUN. ANCAK TÜM BU KÖTÜ TABLOYA RAĞMEN, HALA DENETİMİN KİMDE OLDUĞU BELLİ DEĞİL. ÖTE YANDAN KAPALI KAPILAR ARDINDA HAZIRLANAN YENİ DÜZENLEMELER İSE MEVCUT DURUMU ARATIR NİTELİKTE.

GIDA ALANINDA UZMAN ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU ÜYESİ FATİH TAŞDÖĞEN, GAZETEMİZE YAPTIĞI AÇIKLAMADA, GIDA DENETİM ALANININ TAMAMEN ÖZELE DEVREDİLMEK İSTENDİĞİNİ İFADE EDEREK, PLANLANANLAR YAPILDIĞINDA TÜRKİYE’NİN ÇOK BÜYÜK GIDA ZAFİYETİ İÇİNDE KALACAĞINI DİLE GETİRDİ. TAŞDÖĞEN’E YÖNELTTİĞİMİZ SORULAR VE YANITLARI ŞÖYLE:

- GIDA ALANINDA TÜRKİYE’DE MEVZUAT GELİŞİMİNİ ANLATIR MISINIZ?

TÜRKİYE’DE 1995 YILINDAN ÖNCE YEDİ KURUM GIDA DENETİMİNDEN SORUMLUYDU. 1995’TE BU ÜÇ KURUMA İNDİRİLDİ. BİRİ TARIM BAKANLIĞI, DİĞERİ SALIK BAKANLIĞI, BİR DİĞERİ İSE BELEDİYELER OLDU. EN BÜYÜK SORUN ŞU; BU İŞİN İÇİNDE 1998’DEN BU YANA YER ALAN İNSANLAR İŞİN EHLİ DEĞİL, TAMAMEN SİYASETEN BİR YERLERE GETİRİLEN İNSANLAR. BU İNSANLAR SADECE SİSTEMİ UCUNDAN BİLİRLER. SİSTEMİN RUHUNU BİLMEZLER. YENİ ÇIKARTILAN YASA İLE İSE SAĞLIK BAKANLIĞI’NDA OLAN SATIŞ YERLERİNİN DENETİMİ TARIM BAKANLIĞI’NA VERİLDİ. YASAYLA, İHRACAT, İTHALAT DENETİMİ TAMAMEN TARIM BAKANLIĞI’NA GEÇTİ. DAHA SONRA BELEDİYELER YASASI İLE DENETİM, İZİN VERME YETKİSİ BU SEFER BELEDİYELERE VERİLDİ. KAMU YÖNETİMİ TEMEL YASASI İLE YENİ BİR ANLAYIŞ ORTAYA ÇIKTI, MERKEZİ İDARENİN YETKİSİNİN BİR KISMI İL ÖZEL İDARELERE, BİR KISMINI BELEDİYELERE VERİLMEK İSTENİYOR. ANA YASA ÇIKMADI, ANCAK ANA YASADA YER ALAN GIDA DENETİMİNİ YERELE DEVRETME DÜŞÜNCESİ BELEDİYELER YASASI İLE ÇIKTI. FAKAT BAŞ OLMADIĞI İÇİN, KOL VE BACAKLAR NE YAPACAĞINI BİLEMİYOR. ORTADA YASA VAR ANCAK, BELEDİYELER GIDA DENETİMİ YAPACAK MI, İTHALAT, İHRACAT İZNİ VERECEK Mİ, BELLİ DEĞİL.

- PEKİ YERELLERİN YAPACAĞI DENETİM NE KADAR SAĞLIKLI OLACAK?

YEREL OTORİTENİN YAPACAĞI HİÇBİR DENETİM TÜRKİYE KOŞULLARINDA SAĞLIKLI OLAMAZ. YEREL SERMAYE HALKIN SAĞLIĞINI HİÇE SAYARAK, GIDA DENETİM ALANINI SÖMÜRECEKTİR. BUNU RAKI OLAYINDA GÖRDÜK, BAL OLAYINDA GÖRDÜK. TÜRKİYE GIDA DENETİM SİSTEMİNİN ÇÖKECEĞİ GELİŞMELER İÇİNDEDİR. EĞER BÖYLE DEVAM EDERSE, YANİ KAMU YÖNETİMİ TEMEL YASASI’NIN İÇİNDE BULUNAN GIDA HİZMETLERİNİN YERELLEŞTİRİLMESİ ANLAYIŞI HAYATA GEÇERSE, TÜRKİYE ÇOK BÜYÜK GIDA ZAFİYETİ İÇİNDE KALACAKTIR. RAKI, BAL OLAYLARI BUNLARIN İÇİNDE ÇOK KÜÇÜK KALACAK. DÜNYADA BİZDEKİ GİBİ BİR ÖRNEK YOK. BÜTÜN AVRUPA ÜLKELERİNDE GIDA DENETİMİ MERKEZİ OTORİTEYE BAĞLI. HİÇBİR ÜLKE GIDA DENETİMİNİ ÖZEL SEKTÖRE DEVRETMEZ.

- KONUYLA İLGİLİ YENİ DÜZENLEMELER HAZIRLANIYOR…

SON ZAMANLARDA GÖRÜŞ OLARAK YEMİNLİ GIDA MÜŞAVİRLİĞİ KONUSU VAR. GIDA DENETİMİNİ TAMAMEN ÖZEL SEKTÖRE DEVRETMENİN BİR AYAĞI BU. İNSAN SAĞLIĞINI HİÇBİR KONUYLA KARIŞMAMAK GEREKİR. YOL, SU ELEKTRİK GÖTÜRMEK ÇOK ÖNEMLİDİR AMA GIDA DENETİMİ İLE HİÇBİR ŞEY KARŞILAŞTIRILAMAZ. BU ALANIN ATILAN HER ADIMLA ÖZELLEŞTİRİLMESİ HEDEFLENİYOR. ANCAK KİME ÖZELLEŞTİRİLECEK? YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER VAR. DEVLET ADINA DENETİM YAPAR. DOĞRUDUR. MALİ KAYNAKLARIN OLUMSUZ ŞEKİLDE KULLANILMASINDAN KAYIP İLE GIDA DENETİMİNİN SONUCUNDAN DOĞACAK SORUNLAR KARŞILAŞTIRILAMAZ BİLE. GIDA ALANINDA DOĞACAK KAYIP İNSAN KAYBIDIR. HERKESE BU GÖREV VERİLEMEZ. BU İŞİ YAPACAK İNSANLAR SON DERECE EHİL OLMALI. BÖYLE BİR DÜZENLEME DÜŞÜNCE AŞAMASINDA VAR. BUNU BİLİYORUZ, ANCAK HENÜZ SOMUTLANMIŞ DEĞİL.

- İTHALATTA DURUM NASIL?

BU ÜLKEDE NE İDÜĞÜ BELİRSİZ 5-6 MİLYONA VİSKİ SATILIYOR. BAZI ÜLKELERDE ETİL ALKOL, VİSKİ AROMASI KARAMEL İLE VİSKİ ÜRETİLİYOR. BUNLARIN TÜRKİYE’YE GİRİŞİNE DE İZİN VERİLİYOR. ALTYAPI YETERSİZ. HER TÜRLÜ ÜRÜN İTHAL EDİLİYOR. ANCAK DENETİMDEN VAZGEÇİLMİŞ DURUMDA. ŞU ANDA SANAYİCİNİN KULLANMIŞ OLDUĞU HAMMADDE MAHİYETİNDEKİ ÜRÜNLERDE HER SEFERİNDE NUMUNE ALMA, HER PARTİDE DENETİM YAPMA ZORUNLULUĞU YOK. ÖRNEĞİN SANAYİCİLERİN İTHAL ETTİĞİ AYÇİÇEĞİ NİŞASTA BAZLI ŞEKER ÜRETİMİ İÇİN GETİRİLEN MISIRDA DENETİM YOK. BU MISIRLARIN GDO’LU OLMA OLASILIĞI ÇOK YÜKSEK, ANCAK BUNUN KONTROLÜ YOK. 1996’YA KADAR ET İTHALATI YAPILDI. ALMANYA’DA YAPTIĞIM BİR ÇALIŞMADA GÖRDÜM Kİ AB’NİN TÜRKİYE’YE GÖNDERDİĞİ ET İLE KENDİ PİYASALARINDA SATILAN ARASINDA ÇOK BÜYÜK FARK VAR. 1250 MARK İLE ET İHRAÇ EDİLDİ BU DÖNEM. BU ETLER KENDİ PİYASALARINDA 12 BİN 500 MARKTI.

- İTHALAT İLE İLGİLİ DE YENİ BİR DÜZENLEME YAPILIYOR…

TARIM BAKANLIĞI KAPALI KAPILAR ARDINDA BİR İTHALAT YÖNETMELİĞİ HAZIRLADI. BUNA GÖRE ÜÇ GÜN İÇİNDE ÜRÜNLE İLGİLİ DENETİM YAPILACAK, EĞER ÜÇ GÜN İÇİNDE SONUÇLANMAZSA OTOMATİKMAN ÜRÜN İÇERİ GİRECEKTİ. BİR TARIM ÜLKESİ İÇİN YIKIMDI BU DÜZENLEME. BUNUN SANAYİCİYİ KORUMAKLA İLGİSİ YOK, SADECE BİRİLERİNE RANT KAPISI AÇILIYOR. BİZİM VE TMMOB’UN CİDDİ KARŞI ÇIKIŞI İLE BU DÜZENLEMENİN DEĞİŞTİRİLECEĞİ SÖYLEDİ, ÜZERİNDE ŞU ANDA DEĞİŞİKLİK YAPILIYOR. ÇIKTIĞI ZAMAN GÖRECEĞİZ.

- İHRACATTA SON DÖNEMDE SIK SIK SORUNLAR YAŞANMAYA BAŞLANDI…

İHRAÇ DENETİMİ SIRASINDA ALICI ÜLKELERİN KURALLARI GEÇERLİDİR. ANCAK BİZDE SIK SIK İHRACATA DÖNÜK OLMAK KAYDIYLA ÜRETİM YAPILIYORMUŞ GİBİ GÖSTERİLEREK, BU MALLAR İÇ PAZARDA SATILIYOR. İÇERDE ÜRETİM YAPMAK İÇİN TARIM BAKANLIĞI’NDA GIDA KODEKSİNE UYGUN İZİN ALINARAK, ÜRETİM YAPILMASI GEREKİR. TESİSİN ÜRETİME UYGUN OLUP OLMADIĞINI TESPİT ETTİRMEK, ÜRÜN İÇİN ÜRETİM İZNİ ALMAK ZORUNDADIR. FAKAT İHRACATA YÖNELİK ÜRETİMDE O ÜLKENİN İSTEĞİ DOĞRULTUSUNDA İÇ PAZARA YÖNELİK KURALLARDAN MUAF TUTULARAK ÜRETİM YAPILIYOR, ANCAK BAZI FİRMALAR İHRACATA YÖNELİK ÜRETİM YAPIYORUM DİYEREK, ÜRETİLEN ÜRÜNLERİ İÇ PAZARDA SATIYOR. BALDA OLAN BUDUR. BALDA GLİKOZ, BAL AROMASI, BİR DE KARAMEL VAR. BUNUN İZNİNİ BAL ÜRETECEĞİZ DİYEREK ALMIYORLAR. İHRAÇ EDECEĞİMİZ HERHANGİ BİR ÜRÜN İÇİN İZİN ALIYORUZ DİYORLAR. BAL OLARAK MI İHRAÇ EDİYORLAR HAYIR, BUNU SANAYİDE KULLANILAN ÜRÜN GİBİ GÖSTERİYORLAR. ÇIKIŞ YAPANA KADAR. ÇIKTIKTAN SONRA BUNU BAL OLARAK SATIYORLAR. AYNI ZAMANDA İÇERDE SATILIYOR. BU KOCA BİR ZAFİYETTİR. TÜRKİYE CİDDİ BİR TARIM ÜLKESİDİR, CİDDİ BİR SANAYİ ÜLKESİ OLMA YOLUNDADIR. KENDİ ADINI KARALAYACAK GIDA SANAYİNİ YOK EDECEK GİRİŞİMLERİ ÖNLEMELİ.

FATİH TAŞDÖĞEN KİMDİR?

1986’DA EGE ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ, GIDA BİLİMİ VE TEKNOLOJİSİ BÖLÜMÜ’NÜ BİTİRDİ. 1987-1994 ARASINDA TARIM İL MÜDÜRLÜKLERİNDE GIDA KONTROLÖRÜ OLARAK ÇALIŞTI. 1994 YILINDA TARIM BAKANLIĞI KORUMA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GIDA HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI’NDA MEVZUAT OLUŞTURMA, DIŞ TİCARET İŞ VE İŞLEMLERİ, AB İLE YAPILAN BAZI ANLAŞMALAR, DİĞER İKİLİ VE ÇOK TARAFLI ANLAŞMALAR KONULARINDA ÇALIŞTI. HALEN TARIM BAKANLIĞI MEVZUAT VE KURULUŞLAR DAİRE BAŞKANLIĞI’NDA, DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ VE DIŞ TİCARET İLE İLGİLİ KONULARDA GÖREVİNE DEVAM ETMEKTEDİR. 1995 YILINDA AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ, KAMU YÖNETİMİ UZMANLIK PROGRAMINI BİTİRMİŞ OLUP, 1999 YILINDA ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARAFINDAN AVRUPA BİRLİĞİ, ULUSLAR ARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMINA ÖZEL ÖĞRENCİ OLARAK KABUL EDİLDİ. ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI VE TARGEV YÖNETİM KURULU ÜYESİ.