TÜRKİYE`DE MEVCUT GIDA ANALİZ LABORATUVARLARININ BİRÇOĞUNDA TEMEL ANALİZLER YETERİNCE YAPILAMIYOR. TARIM BAKANLIĞI ALTYAPI GÜÇLENDİRMEYE ÇALIŞIRKEN, UZMANLAR KAYNAKLARIN ARTIRILMASINA İHTİYAÇ OLDUĞUNU BELİRTİYORLAR.

TÜRKİYE, SON OLARAK KUŞ GRİBİ KRİZİYLE BİR KEZ DAHA GÜNDEME GELEN GIDA GÜVENLİĞİ KONUSUNDA AVRUPA STANDARTLARINA ERİŞEBİLMEK İÇİN BİR DİZİ "ÖDEVİ" YAPMAK ZORUNDA. BUNLARIN ARASINDA GIDA GÜVENLİĞİ ZİNCİRİNİN EN ÖNEMLİ HALKASI OLAN LABORATUVARLAR DA YER ALIYOR. NİTEKİM YAKLAŞIK BİR YIL ÖNCE AB KOMİSYONU`NUN HAZIRLADIĞI BİR RAPOR TÜRKİYE`DE LABORATUVARLAR KONUSUNDA ÖNEMLİ EKSİKLERİN BULUNDUĞUNU ORTAYA KOYMUŞTU.

TÜRKİYE`DE ŞU ANDA TOPLAM 39 İL KONTROL LABORATUVARLARININ YANI SIRA 23 ADET ÖZEL GIDA KONTROL LABORATUVARI BULUNUYOR. KAMU LABORATUVARLARI HER TÜRLÜ HİZMETİ VERMELERİNE KARŞIN ÖZEL LABORATUVARLAR TARIM BAKANLIĞI’NIN TERCİHİ İLE İTHALAT, İHRACAT NUMUNELERİNİN ANALİZLERİYLE YETKİLENDİRİLDİKLERİ GİBİ ÖZEL TALEPLERİ DE KARŞILAYABİLİYORLAR.

PEKİ EKSİKLER NELER? UZMANLARA GÖRE EN BÜYÜK SIKINTI ALT YAPIDA. YANİ HEM TEKNİK ANLAMDA YETERLİ DONANIM YOK HEM DE NİTELİKLİ ELEMAN AÇIĞI VAR. YAPILAN ANALİZLERİ, TEMEL VE ÖZEL ANALİZLER OLMAK ÜZERE İKİ GRUBA AYIRAN UZMANLARA GÖRE, TÜRKİYE’DE TEMEL ANALİZLER KAPSAMINDA YER ALAN FİZİKSEL-KİMYASAL ANALİZLER KONUSUNDA BİLE SIKINTI VAR. ÖTE YANDAN GIDA GÜVENLİĞİNİN EN KRİTİK ANALİZLERİ ARASINDA GÖSTERİLEN MİKROYOBİYOLOJİK ANALİZLER İSE YETERİNCE SIKLIKTA VE YAYGINLIKTA YAPILAMIYOR. BU ANALİZLER ARASINDA RUTUBET, KÜL, PROTEİN, ŞEKER, AFLATOKSİN, PH GİBİ MADDELERİN ANALİZLERİ BULUNUYOR. ÖTE YANDAN DİOKSİN, PESTİSİTLER, AKRİLAMİN, KALINTI İZLEME, GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR (GDO), TOKSİNLER, AĞIR METALLER GİBİ ÖZEL ANALİZLERE GELİNCE BUNLARIN ÇOK AZI TÜRKİYE’DE YAPILABİLİYOR BAZILARI İSE HİÇ YAPILMIYOR.

AB`DEN MADDİ DESTEK

LABORATUVARLAR KONUSUNDA BİR SÜREDİR YETERLİLİK TESTLERİNİ ZORUNLU KILMAK VE AKREDİTASYONU YAYGINLAŞTIRMAK GİBİ ÖNEMLİ ÇALIŞMALAR YÜRÜTEN TARIM BAKANLIĞI, AB İLE ORTAK PROJELERLE VE ALDIĞI DESTEKLERLE MEVCUT LABORATUVARLARIN REHABİLİTASYONUNU TAMAMLAMAYA ÇALIŞIYOR. BU ÇALIŞMALARDAN BİRİ DE AB VE BAKANLIK ORTAKLIĞINDA 1997 YILINDA BAŞLATILAN GIDA DENETİM HİZMETLERİNİN DESTEKLENMESİ PROJESİ. 2002 YILINA KADAR YEREL KAYNAKLARLA YÜRÜTÜLEN PROJE, BU YILDAN SONRA FİİLEN İŞLERLİK KAZANMIŞ DURUMDA. PROJENİN TOPLAM BÜTÇESİ 14 MİLYON 123 BİN EURO VE BUNUN 4 MİLYON EUROSU YEREL KATKI OLARAK GERÇEKLEŞTİ. BAKANLIK YETKİLİLERİNİN VERDİĞİ BİLGİLERE GÖRE BU PROJE SAYESİNDE 14 ADET İL KONTROL LABORATUVARI KURULDU VE BURSA GIDA KONTROL VE MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE 2004’TE 9 MİLYON EUROLUK 122 ÇEŞİT VE 667 ADET ALET VE EKİPMAN HİBE EDİLDİ. AYRICA YİNE BU PROJE KAPSAMINDA 36 PERSONEL YURTDIŞINDA EĞİTİM ÇALIŞMALARINA KATILDILAR.

SIRADA REFERANS LABORATUVARI VAR

BAKANLIĞIN EN BÜYÜK PROJELERİNDEN BİRİ DE ANKARA’DA KURULACAK OLAN ULUSAL GIDA REFERANS LABORATUVARI. PROJENİN TOPLAM BÜTÇESİNİN YAKLAŞIK 7 MİLYON EURO OLDUĞUNU BELİRTEN BAKANLIK YETKİLİLERİ, BUNUN 1,6 MİLYON EUROSUNUN YEREL KATKI OLACAĞINI SÖYLÜYORLAR. UZMANLAR İSE KURULACAK BU LABORATUARIN, TÜRKİYE’DE ÖNEMLİ BİR EKSİKLİĞİ KAPATACAĞINI BELİRTİYORLAR. ÇÜNKÜ BURASI MEVCUT LABORATUVARLARIN MERKEZİ OLARAK ÇALIŞACAK VE UZMANLIK İSTEYEN, TÜRKİYE’DE YAPILMAYAN BİR TAKIM ÖZEL ANALİZLER KONUSUNDA YOĞUNLAŞACAK.

EN AZ 40 MİLYON DOLAR GEREK

BUGÜN TEMEL ANALİZLERİ YAPABİLEN BİR LABORATUVARI KURMAK İÇİN EN AZ 2 MİLYON DOLAR GEREKTİĞİNİ BELİRTEN ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU ÜYESİ FATİH TAŞDÖĞEN’E GÖRE TÜRKİYE’DEKİ LABORUTUVARLARIN EKSİKLİKLERİNİ TAMAMLAMAK İÇİNSE EN AZ 40 MİLYON DOLAR GEREKİYOR. ÇÜNKÜ TÜRKİYE’DE TEMEL ANALİZLERİN TAMAMINI YAPAN 3 YA DA 4 LABORATUVAR BULUNUYOR. BU TÜR LABORATUVARLARI ÜLKE ÇAPINDA YAYGINLAŞTIRILMASI GEREKTİĞİNİ BELİRTEN TAŞDÖĞEN, İTHALAT VE İHRACAT MERKEZLERİNDE DE TEKNİK DONANIMI DAHA GÜÇLÜ LABORATUVARLARA İHTİYAÇ OLDUĞUNU VURGULUYOR. AB DESTEKLERİYLE BU SORUNLARIN AŞILAMAYACAĞINI ÖNE SÜREN TAŞDÖĞEN, BU KONUDA ULUSAL KAYNAKLARIN ORTAYA ÇIKARILMASI GEREKTİĞİNİ BELİRTİYOR.

DEVLET LABORATUVARLARI UZMANLAŞMALI

LABORATUVAR HİZMETLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN DEVLET LABORATUVARLARININ UZMANLIK ALANLARINA YOĞUNLAŞMASI GEREKTİĞİNİ BELİRTEN KALİTE SİSTEM LABORATUVARLAR GRUBU GENEL SEKRETERİ VE TÜRK LABORATUVARLARI (TÜRK-LAB) YÖNETİM KURULU ÜYESİ SAMİM SANER, BÖYLECE SİSTEMİN AKSAYAN YÖNLERİNİN TAMAMLANACAĞINI BELİRTİYOR. SANER, "ÇÜNKÜ DEVLET AB DESTEKLERİ GİBİ FONLARI KULLANARAK MEVCUT LABORATUVARLARI UZMANLAŞTIRABİLİR. ÖZEL LABORATUVARLARIN BU TÜR İMKANLARI OLMADIĞI GİBİ, ONLAR DAHA ÇOK TALEP EDİLEN TEMEL ANALİZ HİZMETLERİNİ VEREBİLİR. BÖYLECE KENDİ SÜREKLİLİKLERİNİ DE SAĞLAMIŞ OLURLAR" DİYE KONUŞTU. "DEVLET ÖZEL YETERLİLİK VERDİĞİ HALDE ÖZEL LABORATUVARLARDAN YETERİNCE FAYDALANMIYOR" DİYEN SANER, ÖZEL LABORATUVARLARIN PİYASA DENETİMİNİN BİR PARÇASI OLARAK ÇALIŞMASI, DEVLETİN DE KONTROL İŞLERİNE YOĞUNLAŞMASI GEREKTİĞİ DÜŞÜNCESİNDE.

SEKTÖRÜN EN ÖNEMLİ SIKINTILARINDAN BİRİNİN NİTELİKLİ ELEMAN EKSİĞİ OLDUĞUNU BELİRTEN SANER, "EKSİKSİZ BİR LABORATUVAR NİTELİKLİ ELEMAN YOKSA BİR İŞE YARAMAZ. LABORATUVARLARDA ÇALIŞAN PERSONELİN FARKLI BİR YASASI OLMALI. ARAŞTIRMACI, ÇALIŞTIĞI SEKTÖRÜ BİLEN VE KESİNLİKLE YABANCI DİLİ OLANLARDAN TERCİH EDİLMELİ. EN ÖNEMLİSİ DE BU KİŞİLER EŞ DEĞER LABORATUVARLARDA YURTDIŞI EĞİTİMLERİNE TABİ TUTULMALI" DEDİ.

AVRUPA`DA GIDA ÜST KURULDAN SORULUYOR

AVRUPA ÜLKELERİNDE LABORATUVARLARLA TEK MODEL BİR İŞLEYİŞ YOK. HER ÜLKEDE FARKLI UYGULAMALAR VAR. ORTAK OLAN ŞEY İSE HER ÜLKEDE MUTLAKA GIDA GÜVENLİĞİNDEN SORUMLU BİR ÜST YAPININ BULUNMASI. BU ÜST YAPI BAZI ÜLKELERDE TARIM, BAZI ÜLKELERDE SAĞLIK BAKANLIKLARINA BAĞLI İKEN İNGİLTERE ÖRNEĞİNDE OLDUĞU GİBİ BAZI ÜLKELERDE İSE BAĞIMSIZ OLARAK ÇALIŞIYOR. DOLAYISIYLA GIDA GÜVENLİĞİ VE LABORATUVARLARLA İLGİLİ TÜM ORGANİZASYON BU ÜST YAPI ÜZERİNDEN SAĞLANIYOR. ULUSAL DÜZEYDEKİ BU ÜST BİRİMLER İSE TOPLULUĞUN ÜST BİRİMİ OLAN AVRUPA GIDA GÜVENLİĞİ OTORİTESİNE (EFSA) BAĞLI OLARAK ÇALIŞIYOR. BURASI BİLİMSEL BİR KURUL OLARAK ÇALIŞIYOR. AVRUPA’DAKİ LABORATUVARLARA GELİNCE HEM ÖZEL HEM DE KAMU LABORATUVARLARI BULUNUYOR. EN ÖNEMLİSİ DE AVRUPA’DA PİYASA KONTROLÜ ÇOK GÜNDEMDE VE ESAS BU İŞİN ÇEKİCİ KUVVETİNİ PİYASA KONTROLÜ OLUŞTURUYOR.