DANIŞTAY BAŞKANLIĞI‘NA

 

                                                                                                          Yürütmenin Durdurulması

                                                                                                          İstemlidir

 

DAVACILAR          : 1. TMMOB Gıda Mühendisleri Odası

                                          Vekili Av. Zehra MUDUN SANCAR

                                          GMK Bulvarı 18/12 Demirtepe/Ankara

                                      2. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası  

                                          Selanik Cad. No:17/14 Kızılay/Ankara

                                          Vekili Av. Seher KAYNAR

                                     3. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası

                                          Vekili Av. Zühal SİRKECOĞLU DÖNMEZ                 

 

DAVALI                    : Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı / Ankara

 

TEBLİĞ T.               : 07.01.2014

 

KONUSU                   : 07 Ocak 2014 gün ve 28875 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik`in şekil unsuru yönünden hukuka aykırılığı nedeniyle tamamının ve ayrıca 4. Maddesinde yer alan  ‘aynı yönetmeliğin 10. Maddesinin  birinci fıkrasının (a) bendi yürürlükten kaldırılmış` ibaresinin hukuka aykırılığı nedeniyle iptali ve dava sonuna kadar yürütülmesinin durdurulması istemidir.

 

EHLİYET                  :

Müvekkil meslek odaları, Anayasa`nın 135. Maddesinde tanımlanan 66 ve 85 sayılı KHK ve 7303 sayılı yasa ile 6235 sayılı yasaya göre kurulmuş kamu kuruluşu niteliğinde bir meslek kuruluşlarıdır.

24 Eylül 2006 tarih ve 26299 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren Gıda Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği`nin Odanın Amaçları başlıklı 7. Maddesinin (o) bendinde yer alan ‘…tüketicilerin korunmasına yönelik her türlü girişimde bulunmak` ve (b) bendinde yer alan ‘meslek, ülke ve üye çıkarlarını korumak için resmi makamlar ve özel kuruluşlarla işbirliği yapmak, önerilerde ve girişimlerde bulunmak,  gerektiğinde çalışma alanına ilişkin yasal yollara başvurmak`;

31 Temmuz 2002 tarih ve 24832 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren Kimya Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği`nin Odanın Amaçları başlıklı 6. maddesinin (b) bendinde yer alan ‘Odanın amaçlarının gerçekleştirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, önerilerde ve girişimlerde bulunmak, gerektiğinde çalışma alanına ilişkin olarak yasal yollara başvurmak…`

ibareleri gereği müvekkil odaların meslek kuruluşu olarak işbu davayı açmalarında meslektaşları yönünden ehliyetleri bulunmaktadır.

 

AÇIKLAMALAR     :

Davalı idare  Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik 17 Aralık 2011 tarih, 28145 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 07 Ocak 2014 gün ve 28875 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik`in 4. Maddesi  ile Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik`in 10 maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan ‘Çalıştırılması zorunlu personelden meslek odası bulunan meslek mensubu, bağlı olduğu meslek odasından ilgili işletmede çalıştığına dair belge alacaktır. Meslek odası bulunmayan meslek mensupları için gıda işletmecisi ile yapacağı sözleşme aranacaktır. Kamu kurumlarında çalışanlarda bu belge yerine kurum amiri tarafından imzalı görevlendirme yazısı aranır` hükmü yürürlükten kaldırılmıştır.

 

Dava konusu Yönetmelik öncelikle şekil unsuru yönünden hukuka aykırıdır. Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 6. Maddesi (2) de ‘Taslaklar hakkında konuyla ilgili mahalli idareler, üniversiteler, sendikalar, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarının görüşlerinden de faydalanılır` hükmü yer almaktadır. Dava konusu Yönetmelik hazırlanırken müvekkil Odalardan görüş alınmamıştır. İlgili mevzuata uygun olarak hazırlanmayan dava konusu Yönetmelik şekil yönünden sakatlanmış olup, iptali gerekmektedir.

 

İptalini istediğimiz yönetmelik şekil yönünden hukuka aykırı olduğu gibi, mevcut uygulamayı yürürlükten kaldıran 4.maddesi de hukuka aykırıdır.

 

Dava konusu Yönetmelikle ‘çalıştırılması zorunlu personelden meslek odasından ilgili işletmede  çalıştığına  dair  belge  alınması` şeklindeki  uygulamanın  kaldırılması,  müvekkil

Odaların mesleki denetim sorumluluğu ve haklarının korunması çerçevesinde, görevlerini yerine getirmesini güçleştireceği gibi, genel sağlığın korunmasına ve kamu yararına  yönelik çalışmalarını da büyük ölçüde engelleyecek niteliktedir.

 

Müvekkil Odaların meslek mensuplarının sektörel anlamda pek çok sıkıntısı bulunmaktadır. Bu uygulama ile,  mühendislerin birden fazla işyerinde çalışmaları takip edilemeyeceği gibi, sahte diploma ile çalışanların takibi de mümkün olmayacaktır. Bu da diploma kiralayanların ve meslek mensubu olmayanların denetimden uzak bir şekilde halk sağlını tehlikeye  atmalarına yol açacaktır. Nitekim müvekkil Gıda Mühendisleri Odası tarafından 17.01.2014 tarih 77 sayılı yazı ile davalı idareden Bilgi Edinme Kanunu kapsamında 5996 sayılı kanun kapsamında İstihdamı Zorunlu Personel çalıştırmak zorunda olan gıda işletmelerinin listesinin onaylı bir örneği ile yine aynı kanun kapsamında İstihdamı Zorunlu Personel Gıda Mühendisi olan kişilerin ad-soyad ve T.C. kimlik numaraları istenmiş,  davalı idare, ayrı ve özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz gerektirdiği gerekçesiyle yanıtlayamayacağını bildirmiştir. (EK:1)  Bu durum da,  İstihdamı Zorunlu personelin davalı idare tarafından takip edilemediğini, iptali istenen yönetmelik ile diploma ticareti yolunun açılacağını göstermektedir. Bu nedenle yapılan düzenlemelerin gıda işletmelerinin taban ücretten rahatsızlığı nedeniyle - talepleri üzerine yapıldığı kimi meslek odaları tarafından  açıkça ifade ve ilan edilmekte ve bu uygulamayı, mühendisleri meslek odaları tarafından belirlenen Asgari Ücret Tarifelerinin altında çalıştırma özgürlüğü olarak algıladıkları görülmektedir. Nitekim Aydın Ticaret Odası web sayfasında ‘AYTO itiraz etti, Bakanlık Yönetmeliği değiştirdi` başlıklı haberinde , dava konusu yönetmeliğe atıfta bulunarak  ‘zorunlu ücret uygulamasının  KOBİ boyutundaki işletmelerine  büyük bir yük getirdiğini ilgili mercilere ilettiklerini, taleplerine olumlu sonuç gelmesi nedeniyle çok mutlu olduklarını`  duyurmuştur. (EK:2) yine Ege Bölgesi Sanayi Odası tarafından  17.01.2014 tarihinde üyelerine gönderilen yazı ile  dava konusu yönetmeli ile ‘zorunlu personel çalıştıran firmaların , kişinin bağlı olduğu meslek odasının belirlediği ücret üzerinden sözleşme yapma zorunluluğunun kaldırıldığını` duyurmuştur. (EK:3) 21.01.2014 tarihinde TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şubesi tarafından  Ege Bölgesi Sanayi Odasına gönderilen yazı ile, dava konusu yönetmeliğin  ‘meslek odalarının çalışma usul ve yasalarını düzenleyen  mevzuata ilişkin herhangi bir düzenlemeyi kapsamadığı….,  odalar tarafından belirlenen taban ücret üzerinde sözleşme yapılmaya devam edilmesi gerektiği` bildirilmiştir.  (EK:4) Davacı Meslek Odaları tarafından 23.01.2014 tarihinde  Aydın Ticaret Odası`na (EK:5), 24.01.2014 tarihinde  Tüm Kuruyemiş Sanayici ve İş adamları Derneği`ne  (EK:6) gönderilen yazılar ile konu açıklanarak, ‘Gıda İşletmelerinin kayıt ve Onay İşlemlerine dair Yönetmelik ile bağlantısı olmayan bu uygulamanın varmış gibi gösterilmesi yanılmalara ve hak kayıplarına neden olduğundan, söz konusu yanıltıcı metnin web sayfalarından kaldırılması, aksi taktirde yasal yollara başvurulacağı` bildirilmiştir. Ege Bölgesi Sanayi Odası  10.02.2014 tarihli yazısı ile Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şubesi`ne ‘dava konusu yönetmelik yayımlandıktan sonra  taban ücretin uygulanması ile ilgili herhangi bir mahkeme kararının kendilerine iletilmesi halinde yaptıkları duyurunun düzeltileceğini` bildirmiştir. (EK:7) Müvekkil Gıda Mühendisleri Odasına üyelerinden mail yoluyla ‘dava konusu yönetmelik yayımlandıktan sonra  net 2.700 TL`den ödenen sigorta prim ücretinin  ocak 2014 ayı itibariyle  net 1.100 TL`den ödenmeye başladığı`  şeklinde şikayetler gelmiştir. (EK:8)

 

T.C Anayasasının 135. Maddesinin 1. Fıkrasının ‘kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak,mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere, meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir` hükmüyle meslek kuruluşlarının hukuki statüleri ve amaçları belirlenmiştir.

 

6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun 2. Maddesinde (b)  mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyeti kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere, meslek disiplini ve ahlakını korumak için bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak TMMOB ve Odaların kuruluş amaçları arasında sayılmıştır.

 

Anılan mevzuat hükümleri doğrultusunda Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Genel Kurulunca kabul edilen  "Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Mimarlık-Mühendislik Hizmetleri ve Asgari Ücret-Asgari Çizim ve Düzenleme Esasları Yönetmeliği" 23.2.2005 gün ve 25736 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeler yeni ihdas edilmiş düzenlemeler değildir. Örneğin, 24 Haziran 1981 tarih 17410 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan ve yürürlükte olan, "Asgari Ücret ve Çizim Standartları Tesbit Komisyonu ve Kontrol Bürolarının Kurulmasına İlişkin Yönetmelik", 22 Nisan 1990 tarih ve 20500 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan ve yürürlükte bulunan " TMMOB Serbest Mühendislik ve Mimarlık Hizmetleri Asgari Ücret Yönetmeliği" ve bu düzenlemelere aykırı davranıldığında yaptırım kurallarını düzenleyen "TMMOB Disiplin Yönetmeliği" yürürlükte olan düzenleyici işlemlerdir.

 

Anayasanın 135. maddesine dayanarak kurulan kamu kurumu niteliğindeki tüm meslek kuruluşları, kuruluş amaçları, faaliyetleri ve işleyiş biçimleriyle hemen hemen aynı hukuki statüye sahiptirler. Bütün meslek kuruluşları, meslek mensuplarının asgari ücret tarifelerine ilişkin düzenlemeler yapmaktadır. Meslek mensuplarının yaptıkları hizmet karşılığında ücret almaları, hizmet kalitesinin yükselmesi, meslek mensuplarının saygınlığı ve onurunun korunması, bu hizmetten yararlanan kişiler açısından da aldıkları hizmetin karşılığı olan bedeli bilmeleri, hizmet ve ücret sözleşmelerini hazırlarken bu bilinçle hareket etmeleri açısından önemlidir. Bu türden tarifelerin varlığı, aynı zamanda vergi hukuku yönünden  meslek mensuplarının gelirlerinin kontrolü için de önem taşımaktadır.

 

Nitekim; Danıştay 8. Daire 2005/5700 E., 2007/4017 K. sayılı 25.06.2007 tarihli ilamı ile; TMMOB Mimarlık Mühendislik ve Asgari Ücret-Asgari Çizim ve Düzenleme Esasları Yönetmeliği‘nin  bazı maddelerinin , Anayasaya, Borçlar Kanununa ve Rekabet Kanununa aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için açılan davada; ‘kamu yararı ve hizmet gereklerine         uygun bulunan dava konusu yönetmelik hükümlerinde hukuka aykırılık  görülmediği‘ gerekçesiyle davanın REDDİNE karar vermiştir. Son olarak Danıştay 8.Daire 2010/6467 E., 2013/8513 K.21.11.2013 tarihli ilamı ile Gıda Mühendisleri Odasına  karşı açılan, odanın belirlediği tarifenin altında ücret kararlaştırılabileceği gerekçesi ile Ankara 7. İdare Mahkemesi`nde 2009/1656 E., Sayılı dosyası açılan iptal davasındaki ret kararını Onamıştır.  (EK:9 yargı kararları) Davaya konu Yönetmelikteki uygulamanın yanlış algılara yol açması neticesinde,  gıda sektöründe faaliyet gösteren vergi yükümlüsü işletmelerin meslek odalarınca belirlenen  Asgari Ücret Tarifelerinin altında mühendis çalıştırması ve dolayısıyla vergi kaçırılmasına   yol açması da söz konusudur.

 

Müvekkil meslek odaları başkanları imzasıyla 04.03.2014 tarihinde davalı idareye gönderilen yazı ile dava konusu yönetmeliğin yarattığı sıkıntılara değinilmiş, yargı kararlarına da vurgu yapılarak, davalı idarenin  ilgili tüm il ve ilçe personelini bilgilendirmesi` talep edilmiştir. (EK:10) Yine davacı meslek odaları başkanları imzasıyla  Ege Bölgesi Sanayi Odası Genel Sekreterliği`ne  05.03.2014 tarihinde bir yazı gönderilerek `17.01.2014 tarihinde üyelerine yapılan duyurunun düzeltilerek yinelenmesi, aksi taktirde yasal yollara başvurulacağı` bildirilmiştir. (EK:11) 

 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu   Madde 33 – ‘Türkiye‘de                            mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren     işlerle meşgul olabilmeleri ve meslekî tedrisat yapabilmeleri için ihtisasına uygun bir  odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler.` hükmünü haizdir.

24.09.2006 tarih ve 26299 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren               TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği`nin 9. Maddesi (a) bendi de ‘ Gıda  mühendisleri, Türkiye‘de gıda mühendisliği mesleğinde çalışabilmek için, Odaya üye   olmak ve üyelik koşullarını korumak zorundadır.` hükmüyle ayını doğrultuda olan, 31 Temmuz 2002 tarih ve 24832 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği`nin 7. maddesi birinci fıkrasında yer alan ‘…ihtisas veya uğraş konusu Kimya Mühendisliği ve Biyomühendislik olan Yüksek Mühendisler ve Mühendisler,  mesleklerinin uygulanmasını gerektiren işlerle uğraşabilmek, mesleki öğretim yapabilmek ve diploma ve/veya denklik belgesinin sağladığı diğer olanaklardan faydalanabilmek için Odaya kaydolmak ve üyelik niteliğini korumak zorundadır.` hükmü mevcuttur. Hal böyle iken; Odadan belge almadan çalışma yolunun açılması, sözleşmesiz ve kayıt dışı çalışmanın yaygınlaşmasına yol açacaktır.

 

Dava konusu yönetmelik ile kaldırılan uygulama, davalı idarenin çıkarmış olduğu diğer          bazı yönetmeliklerle de çelişkilidir. 29 Aralık 2011 tarih, 28157 sayılı Resmi Gazete`de     yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki   ve  Sorumlulukları İle çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik`in     madde 13 (1)/ de ‘ Özel gıda kontrol laboratuarı kurmak isteyen  gerçek ve /veya tüzel      kişiler, aşağıda bilgi ve belgelerle Genel Müdürlüğe başvurur` denmiş, bu belgeler   arasında  (d) bendinde ‘özel gıda kontrol laboratuarı müdürü için meslek odası bulunan      meslekler için kayıtlı olduğu meslek odasından alınacak odaya kayıtlı olduğuna dair   belgenin aslı` sayılmıştır.  Yine davalı Bakanlık tarafından 03.08.2012 tarih, 28373 sayılı      Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe sokulan ‘ Gıda İle Temas Eden Madde ve      Malzeme Üreten İşletmelerin  Kayıt İşlemleri İle İyi Üretim Uygulamalarına Dair Yönetmelik`in 5. Maddesinin (1)/ (a) bendinde ‘Çalıştırılması zorunlu personelden meslek odası bulunan meslek mensubu, bağlı olduğu meslek odasından ilgili işletmede  çalıştığına dair belge alacaktır` hükmü mevcuttur. Kamu sağlığı ve güveliği konusunda  hizmet veren müvekkil oda meslek mensupları açısından son derece doğru olan bu  uygulamaya, (davalı idare tarafından çıkarılan diğer yönetmeliklerle çelişir şekilde) dava  konusu yönetmelik ile neden son verildiğini anlamak mümkün değildir.

 

Kaldı ki; dava konusu yönetmelik öncesindeki uygulama, 9 Haziran  1998 tarih ve 23367 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve  Denetlenmesine Dair Yönetmelik` in ‘Sorumlu Yönetici ve Eleman İstihdamı`  başlıklı 7. Maddesine dayanmakta olup, kayıt dışı ile mücadelede önemli ölçüde fayda sağlamıştır. Dava konusu yönetmelik değişikliğinin hiçbir gerekçesi olamadığı gibi, kamu yararı da bulunmamaktadır.

 

SONUÇ                   : Yukarıda açıklanan ve re`sen dikkate alınacak durumlar karşısında, 07 Ocak 2014 gün ve 28875 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe giren Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik`in şekil unsuru yönünden hukuka aykırılığı nedeniyle tamamının ve ayrıca 4. Maddesinde yer alan  ‘aynı yönetmeliğin 10. Maddesinin  birinci fıkrasının (a) bendi yürürlükten kaldırılmış` ibaresinin hukuka aykırılığı nedeniyle iptali ve dava sonuna kadar yürütülmesinin durdurulmasına, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı İdare`ye yüklenmesine karar verilmesini müvekkil Odalar adına arz ve talep ederiz.

 

Saygılarımızla. 07.03.2014

 

 

TMMOB Gıda Mühendisleri    TMMOB Kimya Mühendisleri   TMMOB Ziraat Mühendisleri

            Odası vekili                                Odası Vekili                                 Odası Vekili

Av.Zehra MUDUN SANCAR      Av.Seher KAYNAR       Av.Zühal SİRKECİOĞLU DÖNMEZ

 

 

 

 

EKLER:

1.      Davalı idareden Bilgi Edinme kanunu kapsamında istenen bilgi yazısı ve cevabi yazı

2.      Aydın Ticaret Odası`nın web sayfasındaki duyurusu

3.      Ege Bölgesi Sanayi Odası tarafından üyelerine gönderilen yazı

4.      Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şubesi tarafından Ege Bölgesi Sanayi Odası`na gönderilen yazı

5.      Müvekkil Oda başkanları imzasıyla  Aydın Ticaret Odası`na gönderilen yazı

6.      Müvekkil Oda başkanları imzasıyla Tüm Kuruyemiş sanayici ve İş Adamları Derneği`ne gönderilen yazı

7.      Ege Bölgesi Sanayi Odası`ndan Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şubesi`ne verilen yanıt

8.      Gıda Mühendisleri Odası`na üyeden gelen şikayet maili

9.      Yargı kararları

10.  Davalı idareye davacı Oda başkanları imzasıyla gönderilen 04.03.2014 tarihli yazı

11.  Ege Bölgesi sanayi Odası`na davacı Oda başkanları imzasıyla gönderilen 05.03.2014 tarihli yazı

12.  Onanmış vekaletname ve yetki belgesi örnekleri