Tarımsal üretim sürecinin vazgeçilmez unsuru olan gübre fiyatlarındaki artışlar doğrudan çiftçinin gelirini etkilemekte , gübreyi kullanmasa verim düşecek , kullansa maliyet artacak ikilemi arasında bırakmaktadır.

Türkiye’de özelleştirmeler öncesi toplam gübre üretiminde 5,8 milyon ton olan kurulu kapasitenin %42 si kamu, %58 si özel sektöre aitti. Sektörün en büyük kuruluşları %29 luk payı ile bir kamu kuruluşu olan TÜGSAŞ ve %26,5 luk payıyla Tekfen Holdinge bağlı Toros gübre idi.

Kamu kuruluşları gübre fiyatlarını düzenleyici bir rol oynamakta ,böylece gübre tekellerinin aralarında anlaşarak fiyat karteli oluşturmalarını engellemekteydi. 1990 lı yıllarda “ tarımda yeniden yapılandırma “ adı altında sürdürülen özelleştirme rüzgarı  gübre sektörünü de etkisi altına almış ve kamu elindeki gübre fabrikaları satılmıştır. Bugün gübre sektörünün      % 80 ni altı firmanın elindedir. Uygulanan bu politikalarla çiftçinin eline geçen fiyatlarla girdi fiyatları arasındaki makas açılmış tarımsal üretim daha zor yapılır hale gelmiştir. Son bir yıldaki gübre fiyatlarındaki artışa baktığımızda ;

Haziran 2020-Eylül 2021 arasındaki 16 aylık sürede gübre fiyatlarındaki artışın % 200 ün üzerinde olduğu görülecektir.

Ayrıca son 5 yılın ortalamalarına göre 5,8 milyon ton kimyasal gübre tüketimi olan Türkiye,bunun ancak 3,6 milyon tonunu üretebilmekte geri kalan kısmını ise ithalatla karşılamaktadır. Yerli olarak üretilen kimyasal gübrelerin de hammaddesi yine ithalatla sağlanmaktadır.

Kullanılmadığı takdirde birim alandan verim azalmasına neden olan gübredeki dışa bağımlılık ve özelleştirmeler sonucu gübre sektörünün birkaç firmanın tekelinde olması gübrede yüksek fiyat artışları olarak çiftçiyi doğrudan etkilemekte ve gelirinin azalmasına neden olmaktadır.

Çiftçinin tarımsal üretim sürecinde kullandığı girdilerdeki yüksek fiyat artışlarından etkilenmemesi için desteklenmesi son derece önemlidir.                                                                                                                                                  

Hasan ÇOBANCI   

ZMO Samsun Şube Başkanı