ÖZGÜL ÖZTÜRK - İSTANBUL

Kuraklık nedeniyle ürün kalitesinde yaşanan düşüş ve ekonomik kriz nedeniyle ürününü değerinin altında satmak zorunda kalan Türk çiftçisi, bankalara olan kredi borcunu ödeyemez hale geldi. Borcu borçla kapatma yoluna giden çiftçiler özel bankaların kapılarını çaldıklarında bir başka sürprizle karşılaştılar. Daha önce iki kefil karşılığında borç veren bankalar kriz nedeniyle tarımsal kredilerin geri dönüşünde sıkıntı yaşadıkları için çiftçiye verecekleri kredilerin şartlarını da ağırlaştırmak zorunda kaldılar. Özel bankalar, çiftçiye vereceği kredi karşılığında tarlasını ipotek etmesi talebinde bulunuyor. Borçlarını ödeyebilmek için başka çaresi kalmayan çiftçiler ise ya tefeciye başvuruyor ya da tarlasını satılığa çıkarıyor. Türkiye‘nin en verimli tarımsal alanları arasında yer alan Söke Ovası ve Çukurova‘daki bir çok tarlada satılık yazısı asılmaya başlandı. Söke Ovası‘nda dönümü 5 bin YTL‘ye satılan tarlalar şu günlerde 2-3 bin YTL‘ye alıcı bulabiliyor. Geçtiğimiz yıla göre bu yıl fiyatı yüzde 30 düşen pamuğun Egeli üreticileri zor durumda bıraktığına dikkat çeken Söke Ziraat Odası Başkanı Muhsin Örnek, ürünü para etmeyen yüzlerce çiftçinin borcu borçla kapatma yoluna gittiklerini ancak özel bankalardan kredi almakta zorlandıklarını belirtti. Eskiden özel bankaların 2 kefil karşılığında çiftçiye kredi verdiğini belirten Örnek şunları kaydetti: "Artık özel bankalar da kamu bankaları gibi çiftçiye kredi vermek için tarlasını ipotek etmesini istiyor. Ancak vahim olan şu ki çiftçinin tarlası zaten Ziraat Bankası‘na ipotekli. Bu nedenle sadece Söke Ovası‘nda yüzlerce çiftçi tarlasını satışa çıkardı. Ancak arazi fiyatları değerinin çok altında alıcı buluyor. En verimli arzinin dönümüne 3 bin YTL veriliyor."     

Borcunu ödeyemeyen çiftçi intihar ediyor

Geçimini pamukla sağlayan Aydın‘ın Söke ilçesindeki çiftçiler borcunu ödeyemedikleri için icraya düşünce intihar eğilimine girdi. Geçen 2 ayda intihar eden çiftçi sayısı 2‘ye yükseldi. İntihar eğiliminde bir çok çiftçi olduğuna dikkat çeken Sökeli çiftçilerden Özer Özkan, "Bölgede borcu olmayan çiftçi neredeyse yok. Yıllarca emek verdiği tarlasını satmak zorunda kalan çiftçi intihar eğilimine giriyor. Geçen ay 2 kişi intihar etti. Borcu yüzünden intihar eden çiftçilerden biri de Söke Ziraat Odası Meclis Başkanı Mustafa Karababa‘nın abisi. Tabi intihar hiçbir şey için çözüm değil. Artık yetkililer çiftçinin halini görmeli" diye konuştu. Sökeli bir diğer çiftçi Ömer Çalı da bankalara 100 bin YTL borcu olduğunu ancak pamuktan elde ettikleri gelirle bu borcu karşılayamadıklarını söyledi.  

Çiftçi tefeciye bel bağladı

Türkiye‘nin en önemli tarımsal üretim alanları arasında yer alan Çukurova‘daki çiftçiler de borç batağına düşmüş durumda. Hasada güvenip krediye yüklendiklerini, ürün para etmeyince de bankaların icralarının kapılarına dayandığını belirten bölge çiftçileri borçlarını ödeyebilmek için tefecilere gittiklerini söylüyorlar. Yumurtalık ilçesi Yeşilköy beldesi çiftçilerinden Yusuf Batmaca, 7 bin 500 YTL‘lik mazot kredisi kullandığını, kart borcunu ödeyemeyince icralık duruma düşüp köylüye rezil olmamak için tefeciden yüksek faizle borç aldığını belirtti. Yeşilköy Beldesi Muhtarı Latif Dahak ise 2 bin 500 YTL‘lik mazot kredisi kullandığını, bu kredinin bu ay ödemesinin bulunduğunu belirterek, "Şu anda hasat edecek ürünüm de yok. Son çare ben de piyasadan yüksek faizle borçlanarak kredi kartı borcumu ödeyeceğim" dedi. Bu arada, Adana‘nın tarımsal faaliyetlerinin yoğun olduğu İmamoğlu ilçesinde ise ilçe tarım müdürlüğüne başvuruda bulunan her 10 kişiden 4‘ünün Çiftçi Kayıt Belgesini, bankalara ekip biçtiği ürün ile alacağı doğrudan gelir desteğini belgelemek için talep ettiği belirtiliyor.  

Çiftçi üretimden çekiliyor

Türkiye‘de tarıma ayrılan bütçenin 5,3 milyar YTL ancak, tarımsal kredi hacminin 11,5 milyar YTL olduğunu belirten Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Genel Başkanı Gökhan Günaydın, "Tarımsal faaliyetlerden elde edilen gelir azaldığı için çiftçinin durumu zorlaşıyor. Bütçe büyüklüğünün iki katından fazla tarımsal kredi hacmi var. Bu krediler ya yatırım için ya borç çevirmek için kullanılıyor. Bu durumda çiftçi ekip biçmekten vazgeçecek" dedi. Günaydın, Ziraat Bankası‘nın tarım kredi oranlarını sübvanse etme gibi çeşitli önlemler almasını beklediklerini kaydetti. Çiftçilerden Mustafa Tanyeli de Söke Ovası‘nda son birkaç yıldır ektikleri üründen gelir elde edemediklerini söyledi. Şu an itibariyle bankalara 250 bin YTL borcu olduğunu anlatan Tanyeli, "Borcum olmasa kiralayıp ekim yaptığım arazileri bırakır, sadece kendi tarlalarımda üretim yapardım. Ama şu an borcum olduğu için mecburen ekime devam edeceğim" dedi.  

Borçlara 3 yıl erteleme isteniyor

Çiftçilerin 5 yılda kamu bankalarından tarımsal kredi kullanım oranı 5.5 milyar dolara ulaştı. Sektör temsilcileri çiftçinin Ziraat Bankası, Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel bankalara olan tarımsal kredi borçlarının faizsiz olarak 3 yıl süre ile ertelenmesi ve KOBİ‘ler gibi sıfır faizli yeni kredi kullanabilme imkanı getirilmesini istiyor. Kısa vadede, borçların yeniden yapılandırılması, yeni kredi imkanı yaratılması, KDV gibi girdi fiyatlarının aşağıya çekilmesi gerektiğini ifade eden yetkililer, ürün bedelleri ve desteklerin0 piyasayı canlandırmak üzere erken ödenmesi gerektiği belirtiliyor. Çiftçilerin bu taleplerini dikkate alan AK Parti hükümetinin kriz bütçesine çiftçi borçlarının ertelenmesine yönelik bir bütçe ayırdığı ifade ediliyor.   

Bankacılar: Geri ödenmeme oranı düşük

Tarım sektöründeki problemli kredi oranlarının sektör ortalamasının altında olduğunu belirten Denizbank İşletme Tarım Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Ertürk, "Denizbank olarak bugüne kadar tarım sektörüne 1 milyar YTL‘nin üzerinde kredi kullandırdık. Şu an için bankamıza borç erteleme talebiyle gelen çiftçi olmadı. Üreticinin sıkıntısına çözüm oluşturabilecek modellerimiz her zaman mevcuttur" dedi. Yapı Kredi Perakende Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Muzaffer Öztürk bankalarının verdiği tarımsal kredilerin yüzde 4‘lük bir kısmında geri ödemede sorun yaşadıklarını söyledi.