Türkiye’de baharın gelişiyle birlikte mevsimlik tarım göçü başladı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan yola çıkan işçi aileler, çocuklarıyla birlikte Çukurova, İç Anadolu, Karadeniz ve Ege bölgelerine doğru yola çıktı. Naylon çadırlarda, elektriksiz ve susuz alanlarda yaşayan bu çocuklar, kalemden çok çapa sapı tutuyor. Adana Karataş’ta geçen hafta içinde nehir kenarında oynarken ölen 7 yaşındaki Cumali Timi ile gündeme daha ilk ayda gelen mevsimlik gezici tarım işçileri ve çocukları fındık hasadı için Karadeniz Bölgesi’nde Sakarya, Düzce, Zonguldak, Samsun, Ordu ve Giresun illerine; soğan, sebze, kimyon, şeker pancarı, meyve hasadı için Ankara, Konya, Niğde, Aksaray, Eskişehir, Amasya ve Kayseri’ye; kayısı hasadı için Malatya’ya; üzüm, zeytin, sebze ve benzeri tarımsal faaliyetler için Ege’de İzmir ve Manisa illerine gidiyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun bu konuda bir verisi olmadığı için çocukların sayısı bilinmiyor. TÜİK’in 2023 Çocuk İşgücü Anketi’ne göre, çalışan çocukların yüzde 30’u tarım sektöründe. Ancak sivil toplum kuruluşlarına göre tarımda çocuk işçiliği artıyor. Her yıl yaklaşık 250 bin çocuk, ailesiyle birlikte mevsimlik tarım göçüne katılıyor.

Bu çocukların yüzde 80’i eğitim dışına düşüyor. Okulda değil, tarlada büyüyorlar.

Hasadın başladığı ilk bölgelerden Çukurova’da bu yıl belirlenen günlük yevmiye 1000 lira. Ancak yüzde 10’u aracılara gidiyor. Kadınlar ve çocuklar daha düşük ücretlerle ya da ücretsiz çalıştırılıyor. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, “8 saat yazılsa da çalışma süresi çoğu zaman 12 saate çıkıyor. Kadınlar ve çocuklar dezavantajlı durumda” diyor.

YASAL DÜZENLEME YAPILSIN

2009 yılından beri mevsimlik tarım işçilerinin sorunlarına odaklanıp bu konuda projeler geliştiren Kalkınma Atölyesi’nin genel sekreteri Ertan Karabıyık, çocukların büyük oranda ailelerinin yoksulluğu nedeniyle çalışmak zorunda kaldıklarının altını çiziyor. Karabıyık, mevsimlik tarım işçisi çocukların yaşam koşullarının düzeltilmesi için yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor: “Acilen mevsimlik gezici tarım işçileri için yasal düzenlemeler yapılarak iş kanunu kapsamına alınmalı ve kayıt dışılıktan kurtarılması sağlanmalıdır. Ayrıca bu ailelerin yoksulluğuna dair çalışmalar yapılmalı ve ailelerin çocuk emeğine olan bağımlılığı ortadan kaldırılmalıdır. Çocukların gezici olan ailelerinin koşullarına uygun eğitim modelleri yaratılmalıdır.”

11 YILDA 402 ÇOCUK ÖLDÜ

TARIMSAL üretimin başlamasıyla artan mevsimlik tarım işçilerinin sayısı, beraberinde ölümlü kazaların sayısında da artışı getiriyor. Tarımsal üretimdeki ölümler yıllardır çocuk işçi cinayetlerinde ilk sırada yer alıyor. İş Sağlığı ve İşçi Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) verilerine göre 2013-2024 yıllarında en az 2 bin 58 tarım işçisi yaşamını yitirdi. Bu işçilerin 402’si ise çocuktu. 2024’te ise iş cinayetlerinde yaşamını kaybeden çocukların yüzde 31’i tarım sektöründe çalışıyordu. İSİG Genel Koordinatörü Murat Çakır, tarım işçiliğinin çocuklar için “en kötü çalışma biçimleri” arasında yer aldığına vurgu yaparak “Ücretsiz aile işçiliğinin ve küçük yaşta çalışmanın yaygın olduğu bir sektör. Aynı zamanda da 50 ve daha az işçi çalıştıran tarım işletmeleri bakımından denetlenmenin dışında bırakılan ve buralara yönelik bir yaptırım uygulanması mümkün olmayan bir sektör. Kız çocuklarının en yoğun biçimde çalıştırıldığı ve en fazla kız çocuğu iş cinayetinin yaşandığı sektör de yine tarım” diyor. Çakır, çocukların yaşadıkları sorunları şöyle sıralıyor: Güneşe maruz kalma, böcek ısırması, tarım kimyasallarına temas etme, naylon çadırda yaşama, okula gidememe, yeterli beslenememe, temiz suya ulaşamama, parazit ve bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski. 



Haber: Şevval AYDOĞAN