Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünde 04.12.2015 tarihinde Gıda Mühendisleri Odası Başkanı Yusuf Songül, Kimya Mühendisleri Odası Başkanı Ali Uğurlu ve Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Murat ASLAN ile Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı Selman AYAZ`ın da katıldığı bir toplantı gerçekleştirildi.

İstihdamı zorunlu personel meslektaşlarımızın yaşadıkları sorunların ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin ele alındığı toplantıda ODA`ların ortak görüşünü içeren bir rapor sunuldu. ODA`lar ve Bakanlık işbirliği ile İstihdamı zorunlu personele yönelik kurslar düzenlenmesi ve sorunları giderici hukuki düzenlemeler yapılması için çalışmalar başlatılması kararı verildi. 

Bakanlığa sunulan rapor ektedir.

İSTİHDAMI ZORUNLU PERSONEL RAPORU 

Gıda Mühendisleri Odası, Kimya Mühendisleri Odası ve Ziraat Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan bu rapor, İstihdamı Zorunlu Personel ve yürürlükteki uygulamalarla ilgili iki bölümden oluşmaktadır.

İSTİHDAMI ZORUNLU PERSONEL UYGULAMALARINA İLİŞKİN SORUNLAR

Ülkemiz, zengin yeraltı ve yerüstü kaynakları, Asya ve Avrupa`yı birbirine bağlayan jeopolitik konumu ve seksen milyona yaklaşan nüfusuyla dünyada önemli bir yere sahiptir. Birçok ürünün anavatanı olması, iklim özelliklerinin olumlu etkisiyle birçok tarımsal ürünün kolayca yetiştirilebilmesi ve genç nüfusu bu önemi daha da artırmaktadır. Bu özelliklerin, halkımızın beslenme ihtiyaçlarının karşılanmasına ve refah seviyesinin yükseltmesine katkı yapabilmesi için, bilimsel esaslar çerçevesinde oluşturulacak kamu politikalarına ihtiyaç vardır. Bu politikaların başarısı için eldeki verilerin rasyonel bir şekilde değerlendirilmesi ve çözüm odaklı planlanması zorunluluğu bulunmaktadır.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Meslek Odaları olarak, sorumlu olduğumuz alanlardan biri ve hatta en önemlisi ülkemiz insanının ihtiyacı olan yeterli ve güvenilir gıdanın temin edilmesine yönelik oluşturulacak planlama ve politikalar konusunda işbirliği içinde olunmasıdır.

Plan ve politikaların doğru tespit edilebilmesi için,  gıda güvencesi ve gıda güvenilirliğini sağlamada yaşanan bazı sorunların öncelikli olarak göz önüne alınması gerekmektedir. 

·         Türkiye tarımsal hammadde üretiminde mevcut potansiyelini kullanmakta yetersiz kalmakta ve önemli ölçüde yurt dışından gıda hammaddesi ithal etmektedir, 

·         Kırsaldan kente göç olayının hızlı bir şekilde artış göstermesi sonucu, tarımsal üretimde bulunacak insan sayısı azalmaktadır, 

·         Elde edilen tarımsal ürünlerin, gıda sanayinde işlenerek katma değerinin artırılması ve tüketiciye güvenilir biçimde ulaşmasında son yıllarda bir ilerleme görülse de, istenen seviyeye ulaşılamamıştır,  

·         Tarımsal üretimden, üreticiler ekonomik anlamda hak ettiğini alamamakta, sistem aracı ve sanayici lehine oluşmaktadır, 

·         Gıda sanayinde çok sayıda küçük işletme bulunması nedeniyle küresel ölçekte rekabet gücü yaratılamamaktadır, 

·         Ülke nüfusunun hızlı artışına karşın, istihdam daha düşük ölçekte gerçekleşmektedir, 

·         Gıda işletmeleri, yeni bilimsel tekniklerin kullanılmasında önemli bir ilerleme sağlamış olsa da, inovasyon yaratacak AR-GE yatırımları yetersiz kalmaktadır.  

İSTİHDAMI ZORUNLU PERSONELE İLİŞKİN SORUNLAR 

·         Ülkemizde gıda güvenirliliği sağlamak amacıyla bugüne kadar yapılan hukuki düzenlemeler ve halen yürürlükte olan 5996 sayılı kanunda da çeşitli isimlerle de olsa istihdamının fayda sağlanacağı düşünülen meslek mensuplarından, bu düzenlemelerin amaç kısmında belirtilen unsurlar gerçekleştirilmemiştir. Bunda hukuki düzenlemelerde İstihdamı Zorunlu Personelin iş tanımının tam olarak yapılamaması da etkili olmuştur.

·         Gıda işletmeleri, ticari anlamda katma değer sağladığını düşünmedikleri için, mühendis istihdamını yalnızca kanuni bir zorunluluk olarak görmektedir. Bu sebepten dolayı çok düşük ücretlerle ve güvencesiz çalıştırmak istemektedir. 

·         Gıda işletmelerinde İstihdamı Zorunlu Personelin çalıştırılması gerekliliğini sağlayan belgelerden olan kapasite raporunun, son derece teknikten uzak ve yanlış bir şekilde düzenlenmesi nedeniyle, mühendis istihdam etmesi gereken birçok işletme, bu zorunluluktan kurtulmaktadır. 

·         Türkiye`de eğitim ve öğretim sisteminde yaşanan sorunlar nedeniyle, çok sayıda yükseköğrenim kurumundan, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmayan mühendis mezun olmuştur. 

·         ÖSYM`ce düzenlenen yükseköğrenim sınavında çok düşük puanlarla mühendislik fakültelerine kaydolan öğrencilerin gerek öğrenim süreci, gerekse de mezuniyet sonrası kişisel gelişimlerini artırıcı girişimler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle gıda işletmelerinin gelişimine ve güvenilir gıda üretimine beklenen ölçüde katkı sağlayamamaktadırlar. 

·         Meslek Odaları ve üyeler, mesleki yeterliliğin sağlanması ve etik kuralların oluşturulmasında yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı üzerlerine düşen sorumluluğu yerine getirememişlerdir. 

·         Gıda güvenirliğini sağlamada düzenleyici kurum durumunda olan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, gerek hukuki düzenlemelerin oluşturulması, gerekse de yapılan düzenlemelerin hayata geçirilmesinde, konunun taraflarıyla gerekli eşgüdümü sağlayamamıştır. 

·         Düzenleyici bir kuruluş olan Bakanlık, İstihdamı Zorunlu personelin işletmeler için gerekliliği konusunda yeterli çabayı gösterememiş, sorunların çözümü noktasında muhataplarla bir arada sorun çözme ortamı yaratamamıştır. 

·         İstihdamı Zorunlu Personelin ücretini işletme sahibinden alıyor olması, mühendislikten beklenen faydanın sağlanmasında en önemli engellerden biri olmuştur. Bu sorunun çözümünde Bakanlık gerekli adımları atmamıştır. 

·         Bakanlık taşra teşkilatlarınca yapılan gıda denetimlerinde, İstihdamı Zorunlu Personelin moral ve motivasyonunu artırıcı bir yaklaşım sergilememiş, hatta gıda işletmelerinde mühendis istihdamın gerekliliğine yönelik denetlemeler yetersiz kalmıştır. 

Sonuç olarak; Ülkemizin mevcut potansiyelinin en iyi şekilde kullanılarak yeterli ve güvenilir gıda üretiminin sağlanması başta Bakanlık olmak üzere, Meslek Odaları ve tüm tarafların ortak görevidir 

Gıda güvencesini sağlarken de gıdanın güvenilir olmasında da mühendislik bilgi ve tecrübesinin gıda işletmeleriyle buluşturulması büyük önem taşımaktadır. Bu konuya ilişkin eksiklikler ve yapılması gerekenler ihmal edilmeden yerine getirilmelidir. 

Bizler TMMOB`a bağlı Meslek Odaları olarak, halkımızın yeterli ve güvenilir gıdaya erişmesi konusunda her türlü işbirliğine açık olduğumuzu ve üzerimize düşen sorumluluğu yerine getireceğimizi kamuoyuna saygıyla duyuruyoruz. 

TMMOB                                TMMOB                                             TMMOB

Gıda Mühendisleri Odası           Kimya Mühendisleri Odası                    Ziraat Mühendisleri Odası