- BASIN AÇIKLAMASI -

KARANTİNA ÖNLEMLERİ YETERSİZ!

SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İHRACATINDA YENİ TEHDİT:

 TUTA ABSOLUTA (DOMATES GÜVESİ)

2 Temmuz 2010

Hastalık ve zararlılar ile mücadelede karantina tedbirleri çok önemli bir yere sahip olup bütün ülkeler tarımsal üretimlerini tehditlere karşı korumak, topraklarına yeni hastalık ve zararlıların bulaşmasını önlemek amacı ile dış karantina tedbirleri uygulamaktadırlar. Yurt içindeki hastalık ve zararlıların bölgeler arası taşınmasını engellemek amacı ile alınan tedbirler ise iç karantina olarak adlandırılmaktadır.

Ülkemizde bu konuda alınan önlemlerin yetersizliği ortada olup süreç içerisinde Türkiye de bulunmayan birçok hastalık ve zararlının Türkiye‘ye bulaştığı ve tarımsal üretimimizde ciddi sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Üstelik bu etmenlerin yurda girişini engelleyemeyen Türkiye aynı etmenler yüzünden dış satımda ciddi sorunlar yaşamakta ve yurt dışında birçok engelle karşılaşmaktadır.

Dış karantina önlemlerinin yetersizliğine bağlı olarak ülkemize bulaşan bu zararlı sebze yetiştiriciliğinin son yıllarda karşılaştığı en büyük tehdit unsurlarından birisi olan Tuta Absolutadır. Anavatanı Güney Amerika olan bu zararlı 2006 yılında İspanyada görülmüş, 2009 yılında ise Türkiye de ortaya çıkmıştır. Geçen yıl Ege Bölgesinde tespit edilen zararlı iç karantina önlemlerinin yetersizliği nedeni ile Antalya‘ya ulaşmıştır. Zararlıyı yalnızca izlemekle yetinen Tarım ve Köyişleri Bakanlığı alınması gereken tedbirleri planlayıp üreticilere aktaramadığı için Tuta Absoluta Antalya seralarında çok büyük zarara yol açmıştır.

Solanacea familyasında zarar yapan Tuta Absoluta domatesin yanı sıra patates, biber, patlıcanda da zararlı olmaktadır. Pepino, petunya, schizonthus, köpek üzümü, şeytan elması, fasulye diğer konukçuları arasındadır. Domates yetiştiriciliğinin ana zararlısı olan domates güvesi bitkilerin kök hariç bütün kısımlarında ve döneminde zarar vermektedir. Zararlının %35‘den başlayan oranlarda ürün kayıplarına yol açtığı bilinmektedir. Akdeniz iklimine sahip yerlerde hızla çoğalan zararlı sera koşullarında yılda 10-12 döl verebilen zararlının dişisi yaşam süresi boyunca 120-260 yumurta bırakmakta olup 1000 m rakımının altında her koşulda yaşamını sürdürebilmektedir. Çok geniş bir konukçu yelpazesine sahip zararlı ile açık alanlarda mücadele etmek oldukça zordur ve mücadele maliyeti çok yüksektir.  

Örtü altı sebze yetiştiriciliğinde zararlı ile mücadele etmek için en etkin yol entegre mücadeledir. Bu çerçevede zararlının biyolojisi dikkate alınarak zararlının seraya girişini engelleyecek sinekliklerin, zararlının izlenmesini sağlayacak cinsel çekici tuzakların, ihtiyaç halinde zararlıyı kontrol altına alacak biyolojik ajanların ve pestisitlerin kullanılması gerekir.

Zararlıya karşı dünyada hangi tedbirlerin alındığı belli iken Tarım ve Köyişleri Bakanlığı hazırlıksız yakalanmış, konu ile ilgili tedbirlerin alınmasında geç kalınmıştır. Gelinen noktada üreticinin teknik ve maddi destek almadan zararlı ile başa çıkması mümkün değildir. Giderek artan üretim maliyetleri üreticinin ek tedbirler almasını imkansız kılmaktadır. Bugün Antalya‘nın sorunu olan Tuta Absoluta gerekli önlemler alınmazsa tüm Türkiye‘nin sorunu haline gelecektir.

Türkiye‘nin sebze üretiminin %17‘si, örtü altı üretiminin %68‘ni, dış satımımızın  %50‘sini domates teşkil etmektedir. Dış satım yaptığımız ülkeler haziran ayı başından itibaren Tuta Absoluta nedeni ile Türkiye‘den domates alımını durdurmuşlardır. Gerekli tedbirler alınıp zararlı ile başa çıkılamazsa domates dış satımımız bitme noktasına gelecektir. Sorun şu andaki görüntüsünden çok daha büyük ve ciddi olup beklemeye tahammülü yoktur. Konu ile ilişkili tüm aktörlerin katılımı ile hazırlanacak bir plan biran önce devreye sokulmalıdır.

Bu kapsamda aşağıdaki önlemler alınmalıdır:

•1-           Zararlı ile mücadele acilen Bakanlık gündemine alınmalı, bu kapsamda zararlının temiz bölgelere yayılmasını önleyecek tedbirler devreye sokulmalıdır. Bitki materyalleri ve meyvenin yanı sıra konteynırlar, paketleme ekipmanları ve nakil araçları ile taşınabilen bu zarlıya karşı iç karantina tedbirleri esiksiz uygulanmalı, zararlının bulaşık bölgelerden temiz bölgelere taşınması engellenmelidir. Bunun en etkin yolu da zararlı ile bulaşık meyvelerin üretim yerinde imha edilmesidir.

•2-           Türkiye de başta Antalya olmak üzere zararlı popülâsyonunun haritası çıkarılmalı ve tüm Türkiye‘ye duyurulmalıdır.

•3-           Zararlının görüldüğü illerde valiliklerin önderliğinde Tuta Absolutaya karşı kriz masaları oluşturulmalı buralarda zararlıyla mücadele konusunda eğitilmiş teknik ekipler çalıştırılmalıdır.

•4-           Ziraat mühendisleri ve üreticiler zararlıya karşı entegre mücadele konusunda hızlı bir şekilde eğitilmelidirler.

•5-           Tuta Absolutaya karşı yürütülecek entegre mücadelede kullanılacak kültürel önlemler, biyolojik ajanlar ve pestisitler bir an önce belirlenmeli bu ürünlerin üretim ve dışalımı ile ilgili gerekli izin ve ruhsat çalışmaları hızlandırılmalıdır.

•6-           Zararlıya karşı mücadele oldukça pahalıdır. Üreticiler bu anlamda gerek mücadele araçlarının satın alınması, gerekse bulaşık ürünlerin imhası aşamasında mutlaka desteklenmelidir.

•7-           Bu önlemlerin 1 ay gibi kısa sürede tamamlanıp yürürlüğe konulması gerekmektedir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca gerekli planlamalar yapılıp destek programı 1 ay içerinde devreye sokulmazsa Ağustos ayından itibaren başlayacak seracılık üretimi ile zararlı popülâsyonu katlanarak artacak ve Türkiye‘nin domates üretimi ve dış satımının yanı sıra patates üretimi de ciddi anlamda sıkıntıya girecektir.   

Karantina önlemlerini zamanında alamayan ve Tuta Absoluta‘nın Türkiye‘ye girişini engelleyemeyen Tarım ve Köyişleri Bakanlığını bundan sonraki süreçte daha duyarlı ve sorumlu davranmaya, ilgili meslek odalarından gelen öneriler doğrultusunda alınması gereken tedbirleri biran önce yürürlüğe koymaya çağırıyoruz.

Vahap TUNCER

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası

Antalya Şube Başkanı