ÖZET

• Kavun kabakgiller familyasından tek yıllık, meyveleri yenen bir sebzedir.
• Türkiye’de yıllık 1.75 milyon ton kavun üretimi yapılmaktadır. Kişi başı kavun tüketimi 22 kg civarındadır.
• Kavun üretiminin en fazla yapıldığı il Adana’dır. Kavun üretiminin yaklaşık %12’si Adana’dan gerçekleştirilmektedir.
• Türkiye’de yaklaşık 750 bin dekarlık alanda kavun üretimi yapılmaktadır.
• 2018 yılında dekara ortalama kavun verimi 2.386 kg olmuştur.
• 1961 yılında 920 bin dekar alanda kavun ekimi yapılırken, ekim alanı 2018 yılında 735 bin dekara düşmüştür.
• 1961 yılında 1.13 milyon ton olan kavun üretimi 2018 yılında 1.75 milyon tona çıkmıştır.
• Verimlilikten sağlanan üretim artışına karşın, kişi başı kavun üretimi 40 kg’dan 22 kg’a düşmüştür.
• Dünya kavun üretimi 32 milyon tona ulaşmıştır.
• Çin’de 2017 yılında 17 milyon ton kavun üretilmiştir.
• İran ve Türkiye, Çin’den sonra en fazla kavun üreten ülkelerdir.
• Dünya’da 1.22 milyon hektar alanda kavun üretimi yapılmaktadır. Dünya kavun verimi ortalaması 2017 yılında dekara 2.617 kg olmuştur.
• Türkiye yılda 8 bin ton civarında kavun ihraç etmektedir.
• 2018 yılında 1.500 ton kavun ithal edilmiştir.
• Dünyada 2016 yılında 2.2 milyon ton kavun ihracatı olmuştur. Dünya kavun ihracatı 1.6 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahiptir.
• En fazla kavun ihracatı yapan ülkeler İspanya ve Guatemala’dır.
• En fazla kavun ithal eden ülke ABD olup, 2016 yılında 570 bin ton kavun ithal etmiştir.
• 2000 yılındaki kavun fiyatı baz alındığında, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksine göre yapılan hesaplamada kavun fiyatının 2018 yılında 1,79 TL olması gerekirken, 1,05 TL olmuştur.
• 1 ton üre gübresi almak için 2002 yılında 841 kg kavun satılması gerekirken, 2018 yılında 1.585 kg kavun satılması gerekmektedir.
• 1 ton DAP gübresi almak için 2002 yılında 1.256 kg kavun satılması gerekirken, 2018 yılında 2.270 kg kavun satılması gerekmektedir.
• 2002 yılında 3,55 kg kavun ile 1 litre mazot alınırken, 2018 yılında 5,52 kg kavun ile 1 litre mazot alınabilmektedir. 

1.Kavun Üretimimiz

Kavun, karpuzla birlikte akla gelen bir ürün olup, yaz aylarının aranan yiyecekleri arasında yer alır. Karpuz gibi tüketim şekli açısından meyve olarak bilinse de bilimsel olarak kabakgiller familyasından tek yıllık, meyveleri yenen bir sebzedir. Sıcak ve ılık iklim sebzesi olan kavun üretimi açıkta ya da alçak tüneller şeklinde örtü altında yapılmaktadır. Tohum ekimi yapıldığı gibi erkenciliği sağlamak ve geç ilkbahar donlarından korunmak için fide dikimi de yapılmaktadır.
Türkiye’de yıllık 1.8 milyon ton kavun üretimi yapılmaktadır. Kişi başı kavun tüketimi 22 kg civarındadır. Karpuz üretiminde olduğu gibi kavun üretiminin de en fazla yapıldığı il Adana’dır.  2018 yılında kavun üretiminin yaklaşık %12’si bu ilimizden gerçekleştirilmiştir. Kavun üretiminin önemli olduğu diğer iller olarak Konya, Denizli, Antalya, Ankara ve Manisa sayılabilir. 

Çizelge-1 Kavun Üretimi (Ton)

Grafik-1 İllere Göre Kavun Üretimi (2018)

Türkiye’de yaklaşık 750 bin dekarlık alanda kavun üretimi yapılmaktadır. 2018 yılında dekara ortalama verim 2.386 kg olarak gerçekleşmiştir. Kavun veriminin en yüksek olduğu iller 4.577 kg ile Konya, 4.563 kg ile Adana ve 4.145 kg ile Antalya olmuştur. 

Çizelge-2 Kavun Üretim Alanları (da)

Karpuz üretiminde olduğu gibi kavun üretiminde de ekim alanlarının azalmasına karşın üretimin arttığı görülmektedir. Bu sevindirici bir durum olmakla birlikte, nüfus artışı göz önüne alındığında, kişi başı kavun üretimi azalmaktadır. 

Grafik-2 Türkiye’nin Kavun Üretimi 

1961 yılında 920 bin dekar alanda kavun ekimi yapılırken, ekim alanı 2018 yılında 735 bin dekara düşmüştür. Aynı dönemde kavun üretim miktarı 1.13 milyon tondan 1.75 milyon tona çıkmıştır. Üretimdeki verimlilikten sağlanan bu artışa karşın, 1961 yılında 28 milyon olan nüfusun kişi başı kavun üretimi 40 kg iken, 2018 yılında 81 milyon olan nüfusun kişi başı kavun üretimi 22 kg’a düşmüştür. 

2. Dünya Kavun Üretimi

Dünya kavun üretimi 2017 yılında 32 milyon ton olmuştur. Üretimin yaklaşık yarısı Çin tarafından gerçekleştirilmektedir. Çin’de 2017 yılında 17 milyon ton kavun üretilmiştir. İran ve Türkiye, Çin’den sonra en fazla kavun üreten ülkelerdir. 

Çizelge-3 Dünya Kavun Üretimi (Ton)

Kaynak; FAOStat

2017 yılında dünyada 1.2 milyon hektar alanda kavun üretimi gerçekleştirilmiştir. Kavun ekimi yapılan alanların 490 bin hektarı, toplam kavun alanının  %40’ı Çin’de bulunmaktadır. 

Çizelge-4 Dünya Kavun Üretim Alanları (ha)

Kaynak; FAOStat

Dünya kavun verimi ortalaması 2017 yılında dekara 2.617 kg olmuştur. Aynı yıl verimin en yüksek olduğu ülkeler 3.497 kg/da ile Çin, 3.203 kg/da ile İspanya, 3.092 kg/da ile Meksika olmuştur. Aynı yıl Türkiye’nin dekara kavun verimi ise 2.219 kg olarak gerçekleşmiştir. 

3. Kavun Dış Ticaretimiz

Kavun dış ticaretimiz, üretim miktarı göz önüne alındığında oldukça düşük denilebilecek bir düzeydedir. Kavun ihracatının en fazla yapıldığı ülkeler Almanya ve Romanya’dır. Türkiye 2018 yılında 8.500 ton kavun ihracatı karşılığında 6.5 milyon $ ihracat geliri elde edilmiştir. 

Çizelge-5 Kavun İhracatımız (Kg)

Kaynak; TUİK

Kavun ithalatımız önemsiz denebilecek düzeydedir. Geçmiş yıllara göre önemli bir  artış olmakla birlikte, 2018 yılında ithal edilen kavun miktarı 1.500 tondur. Bu ithalatın karşılığında 386 bin $ ödenmiştir. En fazla ithalat İran’dan yapılmaktadır. 

Çizelge-6 Kavun İthalatımız (Kg)

Kaynak; TUİK

 

4. Dünya Kavun Dış Ticareti

Dünyada en fazla kavun ihracatı yapan ülke, toplam kavun ihracatının %20’sini gerçekleştiren İspanya’dır. İspanya 2016 yılında 444 bin ton kavun ihraç etmiştir. 

Çizelge-7 Dünya Kavun İhracatı (ton)

Kaynak; FAOStat

Dünya kavun ihracatı 1.6 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahiptir. 

Çizelge-8 Dünya Kavun İhracatı (Bin $)

Kaynak; FAOStat

Dünyada en fazla kavun ithalatı yapan ülke, toplam kavun ithalatının %30’unu gerçekleştiren ABD’dir. ABD 2016 yılında 570 bin ton kavun ithal etmiştir. 

Çizelge-9 Dünya Kavun İthalatı (ton)

Kaynak; FAOStat

Hollanda, Fransa ve Birleşik Krallık önemli kavun ithalatçısı ülkeler arasında yer almaktadır. 2016 yılında dünya kavun ithalatı 1.8 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır.

  Çizelge-10 Dünya Kavun İthalatı ($)

Kaynak; FAOStat

En fazla kavun ithal eden ülke olan ABD 2016 yılında yaptığı kavun ithalatı için 475 milyon dolar ödemiştir. Dünya kavun ithalatının %8,5’ini gerçekleştiren Fransa, bu ithalat için 181 milyon dolar ödemiştir. 

5. Kavun Fiyatları ve Üretimin Karlılığı

Tüm tarım ürünlerinde olduğu gibi, kavun fiyatları da reel olarak düşüş göstermekte, çiftçiler gelir kaybına uğramaktadır. 2000 yılındaki kavun fiyatı baz alınarak Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksine göre TUİK Parasal Değerleri Güncelleme Aracından yapılan hesaplamada  bu durumu görmek mümkündür. Hesaplama sonucu 2018 yılında kavun fiyatının 1,79 TL olması gerekirken, TUİK Tarımsal Fiyat İstatistiklerine göre 1,05 TL’dir. Kavunun 2018 yılında 1,05 TL olan değeri; 2005 yılı baz alındığında 1,28 TL, 2010 yılı baz alındığında ise 1,40 TL olarak hesaplanmıştır. 

Çizelge-11 Kavun Fiyatları (TL)

Kaynak; TUİK

Kavun fiyatları reel olarak düşerken, girdi fiyatlarına bakıldığında durumun tersi bir sonuçla karşılaşılmaktadır.  2002 yılında 1 ton kg üre gübresi almak için 261 kg kavun satılması gerekirken, 2018 yılında 1 ton kg üre gübresi almak için 1.664 kg kavun satılması gerekmektedir. Aynı şekilde 1 ton kg DAP gübresi almak için 2002 yılında 1.256 kg kavun satılması gerekirken, 2018 yılında 2.270 kg kavun satılması gerekmektedir. 

Çizelge- 14 Kavunun Satın Alma Gücü

Kaynak; Kavun Fiyatları TUİK, Gübre ve Mazot Fiyatı BÜGEM

Mazot açısından bakıldığında da benzer bir durum görülmektedir. 1 litre mazot almak için 2002 yılında 3,55 kg kavun satılması gerekirken, 2018 yılında 5,52 kg kavun satılması gerekmektedir.