BÖLÜM 1
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar

Amaç
Madde 1. Kimyevi gübre üreten, ithal eden ve tüketenlerin haklarının korunması ile piyasada satılan kimyevi gübrelerin standartlara ve teknik düzenlemelere uygunluğunun denetiminin yapılması, öngörülen idari para cezalarının uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam
Madde 2. Tarımsal üretimde kullanılmak üzere üretilen, ithal edilen ve satılan kimyevi gübrelerin piyasa denetimi ile gübrelerin üretildiği, satıldığı ve depolandığı yerlerin denetimi ile ilgili iş ve işlemleri kapsar.

Hukuki Dayanak
Madde 3. 25.04.2002 tarih ve 24736 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan kimyevi gübre denetim yönetmeliği ile 29/6/2001 tarihli ve 4703 Sayılı "Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun" ve bu Kanuna dayalı olarak yayımlanan Yönetmelikler esas alınarak hazırlanmıştır.

Tanımlar
Madde 4. Bu Genelge‘de geçen terimlerin tanımları aşağıdaki şekilde belirtilmiştir :

1- Bakanlık : Tarım ve Köyişleri Bakanlığıdır.
2- Genel Müdürlük : Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğüdür.
3- Yetkili Kuruluş : Kimyevi gübrelere ilişkin teknik mevzuat hazırlamaya ve yürütmeye yasal olarak yetkili bulunan ve bu yönetmelik hükümlerini uygulayacak olan Bakanlık ve Bakanlık İl Müdürlükleridir.
4- Teknik Düzenleme : 27/03/2002 tarih ve 24708 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan "Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelik" tir. Söz konusu Yönetmelik 27/09/2002 tarihinde yürürlüğe girecektir.
5- Dağıtıcı : Kimyevi gübrelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini etkilemeyen, toptan veya perakende satış yapan bayiler, bayilik sözleşmesi olmaksızın satış sözleşmesi ile piyasada kimyevi gübre satan gerçek ve tüzel kişiler ile Tarım Kredi ve Pancar Ekicileri Birlikleri gibi kuruluşların alt birimleridir.
6- Üretici :Faaliyetleri ile ürünün fiziksel ve kimyasal özelliklerini etkileyen gerçek ve tüzel kişileri ifade eder. Bunlar; Kimyevi gübre üretenler, Bakanlığımızdan daha önce dağıtıcılık izni almış olup 2001/2960 sayılı Karar ile kimyevi gübre dağıtıcılıkları son bulduğu halde kimyevi gübre ithalatına ve dağıtımına devam eden kuruluşlar, Tarım Kredi ve Pancar Ekicileri Birlikleri vs. gibi kuruluşlar ile ithalatçılardır.

BÖLÜM 2
Teknik düzenlemelerin uygulanması

Madde 5- Piyasa denetimlerinde kimyevi gübrelerin bileşimi, paketlenmesi, işaretlenmesi ve içerisinde bulunan bitki besin maddelerinin içerikleri ve çözünürlükleri ile oranlarının hangi metotlarla tayin edileceğine dair uygulamalarda, Türk standartları enstitüsünce hazırlanan gübre standartları esas alınmaktadır. Avrupa Birliği Mevzuatına uyum çerçevesinde Bakanlığımızca hazırlanan "Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelik" adı altındaki Teknik Düzenlemenin 27/09/2002 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi ile mecburi uygulamada olan ve piyasa denetimlerinde esas alınan Gübre Standartları ihtiyari hale gelecek olup , piyasa denetimlerinde Teknik Düzenleme esas alınacaktır. Bu tarihe kadar Türk standartları geçerli olup, Bu tarihten sonrada teknik düzenlemede yer alamayan Türk Standartları uygulamada kalacaktır.

BÖLÜM 3
Piyasa Gözetimi ve Denetimine ilişkin usul ve esaslar

Madde 6. Piyasa gözetimi ve denetimi; kimyevi gübrelerin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya kimyevi gübreler piyasada iken teknik düzenlemelere uygun olarak üretilip pazarlandığının denetlenmesi ve uygun olmayan kimyevi gübrelere yaptırımlar uygulanması amacıyla yapılır. Piyasa denetimi yapılırken aşağıdaki hususlara riayet edilir .

1- İl Müdürlükleri yıl boyunca yapacakları denetimlerin programını cetvel 1‘e göre hazırlayarak Ocak ayı sonuna kadar Bakanlığa gönderirler. Program yapılırken,

a) İl sınırları içinde faaliyet gösteren kimyevi gübre üreten, ithal eden, perakende ve toptan satışını yapan kişi ve kuruluşlar belirlenir.
b) Belirlenen yerlerin yılda en az bir kere denetlenmesi planlanır.
c) Aynı üretici veya ithalatçının aynı tür gübrelerini satan dağıtıcılarının denetiminde mükerrerliğe yol açmayacak şekilde seçim yapılır.
d) Program gizli tutularak programın kimyevi gübre üretenler, ithal edenler ve dağıtıcılar tarafından duyulmamasına özen gösterilir.

2- Piyasa denetimleri yapılırken,

a) Denetimler kimyevi gübre denetçisi belgesine sahip en az iki kişilik ekip tarafından yapılır.
b) Denetimler program gereğince önceden haber vermeden, ani denetimler şeklinde yapılır.
c) Denetimlerde; kimyevi gübre üretilen yerler, toptan ve perakende satış yapılan yerler ile kimyevi gübrelerin depolandığı yerlerin kontrolü yapılır.
d) Denetimlerde tescil ve lisans örneklerinin bulunup bulunmadığına, ambalajların, etiketlerin üzerindeki işaretlemelerin ve depolama şartlarının uygunluğuna bakılır, gübrelerin içerisindeki bitki besin maddelerinin oran ve formlarını belirlemek amacıyla Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin Ek 2‘sinde yer alan numune alma esaslarına uygun olarak numuneler alınarak deney ve muayene kuruluşlarına gönderilir.
e) Yapılan denetimler Cetvel 2‘ ye işlenerek Ocak ve Temmuz aylarında Bakanlığa gönderilir .Cetvellerde menfi bulunan analiz sonuçlarıyla ilgili olarak ne gibi işlem yapıldığı mutlaka belirtilmelidir.

3- Kimyevi gübre üreten, üretici kuruluşların üretim yerlerinin denetiminde,aşağıdaki hususlara bakılır.

a) Üretim tesislerinin bina ve ekipman bakımından uygun ve yeterli olmasına dikkat edilmelidir .Üretimlerini fabrikasyona dönüştürmüş olanların dışında kalan küçük üreticilerin asgari taşıması gereken şartlar aşağıdaki gibi olmalıdır.

a.1. Üretim için kapalı müstakil bir alan bulunmalıdır.
a.2. Hammadde ve mamul maddeleri depoları bulunmalıdır.
a.3. Üretim kapasitesine göre yeterli miktarda tank ve karıştırıcı olmalıdır.
a.4. Hassas tartma aletleri bulunmalıdır.
a.5. Çevre kirliliği yaratılmaması için önlem alınmalıdır.

b) Kimyevi gübre üretimi gübre konusunda bilgili ve deneyimli kişilerce veya bu kişilerin nezaretinde yapılmalıdır.
c) Kimyevi gübre üreticileri piyasaya teknik düzenlemeye uygun kimyevi gübre arz etmek zorundadırlar. Bu nedenle bünyesinde laboratuar bulunan üreticiler, piyasaya arz edilecek her parti kimyevi gübre ile ilgili olarak gerekli analizleri yaparak, istenildiğinde göstermek üzere dosyalamakla yükümlüdürler. Bünyesinde laboratuvar bulunmayan üreticiler ise Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin 15 ve 16. Maddeleri gereğince Bakanlıkça belirlenen muayene ve deney kuruluşlarının biri ile anlaşma yaparak, yılda en az iki kere, ürettikleri gübrelerinin teknik düzenlemeye uygunluğunun belirlenmesi amacıyla, numunesi muayene ve deney kuruluşunca alınmak kaydıyla, analiz ettirerek analiz raporlarının bir suretini gerektiğinde göstermek üzere dosyalarında muhafaza ederler.

4- Kimyevi gübrelerin depolandığı yerlerde aşağıdaki şartlar aranır :

a) Kimyevi gübreleri toptan ve perakende satan dağıtıcıların depolarında taban zemini beton ve üzerinde ahşap ızgara olmalı ve kimyevi gübreler nemden korunmalıdır.
b) Depolar patlayıcı ve yanıcı maddelerin imal edildiği ve satıldığı yerlerden uzak olmalıdır.
c) Depo olarak kullanılan yerin üzeri yağış ve sıcağa karşı korunmuş olmalıdır.
d) Depo camları yığma yüksekliğinin üzerinde olmalı ve muntazam havalandırma sağlanmalıdır.
e) Depolarda yığın yüksekliği altta kalan ambalajlardaki gübrelerin fiziksel özelliklerini bozmayacak şekilde olmalıdır.
f) Bünyesinde % 28‘den fazla amonyum nitrat ihtiva eden gübrelerin depolandığı yerlerde aşağıdaki ilave şartlar aranır :

1. Torbalı gübre yığın yüksekliği kiriş, saçak veya aydınlatma teçhizatından en az 1 m. Aşağıda olmalıdır. Ayrıca acil durumlarda yardım sağlanmasına yönelik olarak yığınların arasında en az 1 m lik geçiş mesafesi bulunmalıdır.
2. Bu tür gübreler gübre dışında her hangi bir madde ile beraber depolanmamalıdır. Bununla beraber kalsiyum amonyum nitrat ve kireç taşı gibi maddelerle bitişik depolanabilir.
3. Tahtadan metal veya plastikten yapılmış ızgaralar uygun dirençte iseler kullanımında sakınca yoktur.
4. Eğer aynı binada üre gübresinin de depolanması söz konusu ise, ürenin yangın anında veya herhangi bir anda amonyum nitrat bazlı gübrelerle ilişiği kesilmelidir.
5. Torbası hasar gören kimyevi gübreler yığından ayrılmalı gerekirse torbalanarak yığına dahil edilmelidir.
6. Yabancı maddeler karışan gübreler diğer gübrelerden ayrılmalıdır. Bu tür gübreler kullanıcılar bilgilendirilmek suretiyle tarımsal üretimde kullanılabilir. Ayrıca amonyum nitrat bazlı gübreler kanalizasyonlar veya su kanallarına karıştırılmamalıdır.
7. Depoda sigara içilmez levhalarının kolayca görülebilecek yerlere konulmalıdır.
8. Depoda görevli personel bu gübrelerin patlayıcılık özelikleri ile ilgili olarak bilgilendirilmeli ve depolarda mutlaka yangın söndürücü bulundurulmalıdır.

BÖLÜM 4
Lisans ve tescil belgeleri uygulamaları

Madde 7-Kimyevi gübre üretimi ve ithalini yapan kuruluşların kimyevi gübre lisans belgesi ; üreterek ve ithal ederek satışa sunacakları her bir gübre cinsi içinde tescil belgesi almaları zorunludur. Kimyevi gübre tescil belgeleri piyasa denetimlerinde, gübreler de aranılacak özellikler ve işaretlemeleri taşıyan belge niteliğinde olup Genel Müdürlüğe verilen evraklar üzerinden düzenlenmektedir. İl müdürlükleri, il sınırları içinde yaptıkları piyasa denetimlerinde kimyevi gübre lisans ve tescil belgesi olmadan satış yapan üretici ve dağıtıcıları tespit etmesi halinde; bu üretici ve dağıtıcıları kimyevi gübre denetim yönetmeliği hakkında bilgilendirerek, tescil ve lisans belgelerini almaları veya gübrelerini pazarladıkları üreticilerden onaylı fotokopilerini temin etmeleri hususunda yazılı olarak uyarırlar. Uyarıya rağmen 30 gün içerisinde Lisans ve Tescil Belgelerini almayan firmaların kimyevi gübre satışı durdurulur.

1-Kimyevi gübre lisans belgesi almak için ;

a)Kimyevi gübre lisans müracaat formu,
b)Ticaret Odası Sicil Kayıt Belgesinin aslı veya noter onaylı bir örneği,
c)Vergi levhasının vergi dairesince yada mali müşavirce onaylanmış bir örneği veya vergi levhasının noterce tasdik edilmiş bir sureti.
d) Kimyevi Gübre Üretici Lisansı almak için başvuran firmaların İl Müdürlüğünün olumlu görüşü ile birlikte müracaat ederler.

2-Kimyevi gübre tescil belgesi almak için

a)Firma tarafından onaylı kimyevi gübre tescil müracaat formu
b) Kimyevi gübre ithal ise ithal edildiği ülkeden temin edilen analiz raporun aslı veya onaylı fotokopisi, yerli üretim ise Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin 15 ve 16. Maddeleri gereğince Bakanlıkça belirlenen muayene ve deney kuruluşları veya referans kuruluşlarından birinden alınan analiz raporu,
c)Teknik Düzenlemeye uygun olarak düzenlenmiş orijinal etiket (Müracaat formuna eklenmeyecek kadar büyüklükte olan etiket ve ambalajların yerine, ambalaj ve etiket üzerinde yer alan bilgilerin hepsini içeren noter onaylı suret eklenebilir.)

Kimyevi Gübre Lisans ve Tescil Belgesi müracaatları doğrudan Genel Müdürlüğe yapılabileceği gibi İl Müdürlükleri kanalı ile de yapılabilir.

BÖLÜM 5
İdari para cezalarının uygulanması

Madde 8- İdari para cezası uygulanırken aşağıdaki işlemler yapılır.

a) Kimyevi gübre denetim elamanlarınca yapılan piyasa denetimlerinde Kimyevi gübre denetim yönetmeliği esaslarına uymayan ve cezai yaptırım uygulanması kesinleşen üretici/dağıtıcı hakkında Para Cezası Kararı formu düzenlenir(Ek-1).
b) Ek-1 ve EK-2 bir defada üç nüsha tanzim edilecek şekilde cilt halinde bastırılır.
c) Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin 15. Maddesinin ikinci bendi gereğince üretici/dağıtıcıdan tahsil edilecek muayene ve deney ücreti için (EK-2) düzenlenir.
d) Ek-1 ve Ek-2 nin düzenleyenler bölümünü; denetimi yapan kimyevi gübre denetçileri, kontrol eden bölümünü Destekleme Şube Müdürü ,onaylayan bölümünü ise İl Müdürü imzalar.
e) Ek-1 ve Ek-2 işyerine bir yazı ekinde tebliğ zarfı içinde taahhütlü olarak gönderilir.(Ek-3) Bu yazıya Muayene ve Deney Kuruluşunun veya Referans kuruluşunun raporunun bir örneği ile Kimyevi Gübre Numune Alma Tutanağının bir örneği eklenir.
f) Tebliğ zarfı üzerindeki tebliğ alındısının İl Müdürlüğüne intikalini müteakip iş yerinin bağlı bulunduğu Vergi Dairesi Müdürlüğüne durum en geç beş iş günü içerisinde bir yazı ile bildirilir(EK-4). Bu yazıya EK-1,EK-2 ,tebliğ alındısının fotokopisi , Muayene ve Deney Kuruluşunun veya Referans kuruluşunun raporunun bir örneği ile Kimyevi Gübre Numune Alma Tutanağının bir örneği eklenir.

BÖLÜM 6
Kimyevi Gübrelerin Piyasaya Arzının Yasaklanması toplatılması ve Bertaraf Edilmesi

Madde 9-İdari para cezası uygulamasının dışında kalan yönetmeliğin 24. Maddesinin g bendinde yer alan hususların tespiti halinde İl Müdürlüğü masrafları üretici tarafından karşılanmak üzere aşağıdaki önlemleri alır.

a)Yediemine teslim edilmek kaydıyla üretim yerindeki, depodaki ve satış yerindeki kimyevi gübrenin piyasaya arzını yasaklar.
b)Piyasaya arz edilmiş ürünlerin toplatılmasını sağlar.
c)Kimyevi Gübrelerin teknik düzenlemeye uygun hale getirilmesinin mümkün olmadığı hallerde kısmen veya tamamen bertaraf edilmesini sağlar.

İl müdürlüğü yukarıda belirtilen önlemlerle ilgili olarak alınan kararları gerekçeleri ile birlikte üretici/dağıtıcıya ve bu gübreleri kullanma ihtimali bulunan kişi ve kuruluşlara bildirir.

Gübrelerin toplanması ve bertaraf edilmesi ile ilgili olarak alınacak kararlar ildeki Mülki İdare Amir‘i veya yetkilendireceği kişi başkanlığında Çevre İl müdürlüğü, Sağlık İl Müdürlüğü, Belediye Başkanlığı, Ziraat Odası Başkanlığı ve Tarım İl Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan komisyon kanalı ile alınır.

Eğer söz konusu gübreler ülke geneline dağılmışsa bir yazı ile durum Genel Müdürlüğe ivedilikle bildirilir. Genel Müdürlükçe de gübrenin satışının yapıldığı tüm il müdürlükleri ürünün piyasaya arzının yasaklanması, toplatılması veya bertaraf edilmesi ile ilgili olarak uyarılır.

Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin 24. Maddesinin (g) bendinde belirtilen hallerin ülke genelinde meydana gelmesi herhangi bir taklit ve tağşişin söz konusu olduğu durumlarda gerekli bilgilerin masraflıları üreticiden karşılanmak üzere ülke genelinde dağıtımı yapılan iki gazete ile ülke genelinde yayın yapan iki televizyon kanalında ilanı sureti ile risk altındaki kişilere duyurulması sağlanır.

Olay ülke geneline yayılmayıp il bazında sınırlı kalmışsa yerel yayın yapan gazete ve televizyon kanalları vasıtasıyla risk altındaki kişilerin tespit edilebildiği durumlarda ise bu kişilerin doğrudan bilgilendirilmesi yoluyla il müdürlüklerince yapılır. Bu bölümde bahsedilen masraflar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanır.

 

BÖLÜM 7
Satışın Durdurulması

Madde-10 Aşağıdaki hallerde kimyevi gübre satışı durdurulur.

a)Madde 7 de belirtilen süre içerisinde tescil ve lisans belgelerinin temin edilmemiş olması,
b)İdari para cezalarının uygulamalarında; idari para cezasına muhatap olacak kişi ve kuruluşların belirlenmesinde bayilik sözleşmesi veya gübrenin temin edildiği kişi veya kuruluşla ,satışını yapan kişi veya kuruluş arasında EK-5 de bir örneği bulunan noterce onaylı satış sözleşmeleri esas alınır. Bayilik veya satış sözleşmesi olmadan satış yapıldığının tespiti halinde kimyevi gübre satışı durdurulur. Mevcut gübrelerin cinsi çeşidi miktarı tespit edilerek tutanağa geçirilir,yedd-i emin olarak satıcının kendisine teslim edilir. Bir hafta içerisinde gerekli belgeleri temin edilmesi tutanakta ihtar edilir. Satıcı gerekli belgeleri temin ettiğinde satış serbest bırakılır. Bir hafta içerisinde gerekli belgeleri temin etmezse Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğine göre işlem yapılır.

BÖLÜM 8
Eğitim Çalışmaları

Madde-11. Bakanlık İl Müdürlükleri, 11/07/2001 tarih ve 24459 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ile 25.04.2002 tarih ve 124736 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği, 27.03.2002 tarih ve 24708 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelik adı altındaki Teknik Düzenleme ve diğer gelişmeler hakkında illerinde bulunan üretici ve dağıtıcı kuruluşları bilgilendirmek amacıyla eğitim toplantıları düzenlerler.

Ayrıca Bakanlık İl Müdürlükleri ildeki çiftçilerin bilinçlenerek, teknik düzenlemelere ve standarda uygun , zamanında ve yeterli miktarda, gerekli kimyevi gübre kullanmalarını temin etmek amacıyla eğitim çalışmaları yaparlar.