İbrahim Ekinci

Küresel ısınmaya bağlanan kuraklık tehlikesi, Türkiye tarımını tehdit ediyor. Birçok ürünün rekoltesinde ciddi azalma var.

Konu aslında sürekli Türkiye‘nin gündeminde. Son kuraklık dalgası tehlikesi baş gösterdiğinde de tarım örgütleri uyarılar yaptı. Ancak bakanlık, ‘Tehlike yok‘ diyerek bu uyarıları ciddiye almadı. Ülkenin her tarafından rekolte düşüşü, büyük üretim kayıpları haberi gelmeye başlayınca da kalıcı önlemlere yönelmek yerine, borç erteleme, tohum dağıtma gibi popülist, günlük ve seçime dönük olduğu izlenimi veren tedbirler üzerinde çalışmaya başladı.

Kuraklığın en çok hissedildiği yer Ege. Üretici, bölgenin afet kapsamına alınmasını istiyor. Meteoroloji raporlarına göre, bu yıl, Ege‘de yüzde 45, Marmara Bölgesi‘nde yüzde 33, İç Anadolu Bölgesi‘nde yüzde 22, Akdeniz Bölgesi‘nde ise yüzde 12 normalden daha az yağış oldu.

Denizli‘de Devlet Su İşleri, köylere haber göndererek, ikinci ekim yapılmamasını istedi. Pamuk ve mısırda 2 milyar dolarlık ithalat yapılması gerekecek. Ürün kalitesinin düşüklüğü nedeniyle kiraz ihracatında azalma bekleniyor.

Pamukta üretim düşüklüğü tekstilde fiyat ve kaliteyi etkileyecek. Buğdaydaki düşüş ve yüksek miktarda ithalat un fiyatlarını, un fiyatları ekmek ve diğer unlu mamullerin fiyatını yukarı çekebilecek.

Defalarca uyarı yapıldı

Arpa fiyatlarındaki artış besicilik maliyetlerini, dolayısıyla et ve süt fiyatlarını zorlayacak. Tarımsal ürün ihracatında azalma olabilecek.

Hükümet, geçen yıl sonu ve bu yılın başında yapılan kuraklık uyarıları ciddiye almadı. Tarım otoriteleri, su kaynaklarındaki azalma ve yağışlarda beklenen düşüş konusunda defalarca uyarmasına karşın kalıcı, kaynakları harekete geçiren önlemler geliştirilmedi.

Ancak kuraklık bütün bölgelerde ciddi biçimde yaşanmaya başladığında harekete geçen hükümet, etkileri geçici olabilecek parasal paketler üzerinde durmaya başladı.

8 Şubat tarihli açıklamasında ‘Türkiye‘de kuraklık tehlikesi yok‘ diyen Tarım Bakanlığı, seçim dönemine rastlayan şu günlerde alelacele bir ‘kuraklık paketi‘ hazırlıkları yapıyor.

‘Kuraklık yok diyen bakanlık şimdi destek paketi hazırlıyor‘

Tarım Bakanı Mehmet Mehdi Eker, 8 Şubat‘ta yaptığı açıklamada "Kuraklık tehlikesi, riski ve endişesi yok" demişti. Tarım örgütlerinden gelen kuraklık uyarıları hakkında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Bakan Eker, "Çukurova‘da hububatta çimlenme gecikmesi nedeniyle iç piyasada spekülasyon yapılıyor. Spekülatif maksatlarla piyasada hububat fiyatları artırılmaya çalışıliyor. Piyasada ve TMO depolarında yeterince stok var. Mart ve nisan yağışları düzenli olduğu takdirde 2007-2008 rekoltesinde de herhangi bir azalma beklemiyoruz. Çukurova‘da alınan yağışlarla çimlenme sorunu aşıldı. Dolayısıyla bugün yani 8 Şubat 2007 tarihi itibariyle, Türkiye‘de tarımsal kuraklık tehlikesi, riski ve endişesi yok" dedi. Mısırda da hububata paralel benzer bir spekülasyon yapıldığını anlatan Eker, Türkiye‘nin 3 milyon 850 bin ton mısır rekoltesi olduğunu ve bunun da Türkiye‘nin ihtiyacını karşıladığını bildirdi.

Bakan Eker yine ‘Sıkıntı yok‘ dedi

AA

Tarım Bakanı Mehdi Eker, dün yaptığı açıklamada, kuraklık nedeniyle bu yıl buğday rekoltesinde yüzde 8 ile 10 arasında düşüş beklendiğini söyledi. Geçen yıl Türkiye‘nin buğday üretiminin 20 milyon ton olduğunu belirten Eker, şöyle konuştu:

"Kuraklık nedeniyle bu yıl buğday rekoltesinde 1.6 milyon ton ile 2 milyon ton arasında azalma bekleniyor. Buğday sıkıntısı yok. Şu an itibariyle Türkiye‘nin yıllık ihtiyacı 18 milyon tondur. Geçen yıl 20 milyon ton ürettik. Bu yılki üretimde azalma da olsa yeter."

Devlet köylere haber saldı:

Su yok, ikinci üretim yapmayın

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın:

"12 Ocak‘ta kuraklık uyarısı yaptık. Tarım Bakanı ciddiye almadı. Konya, Karaman, Aksaray, Şereflikoçhisar, Ankara, Uşak ve Denizli‘de buğday üretiminin yarısı kayıp. Toplamda 3 milyon tonluk bir düşüş bekliyoruz. Her 1 milyon tonluk kayıp 400 milyon YTL‘dir. Burada 1.2 milyar YTL civarında bir kayıp olacak.

Arpada durum aynı. Kızılcahamam‘da arpa 60 YKr. Bir ay önceye göre yüzde 50 zamlanmış. Bu artış ete ve süte yansır. Yağış eksikliği birçok barajı kuruttu. Mısırda ve pamukta yapılan ikinci üretimde büyük kayıp var. Devlet köylere haber gönderiyor, "İkinci ekim yapmayın" diyorlar. Pamukta ikinci ekimin olmaması 1 milyar dolarlık ithalat gerektirecek.

Mısırda 4.2 milyon tonluk üretim var. Bu yıl 3.8 milyon tona düştü. 250 bin ton ithalat gerekiyor. İkinci üretimin yapılmaması da 700 bin tonluk kayıp getirecek. Dolayısıyla mısırda da 1 milyon ton ithalat gerekecek. Yaş meyve ve sebzede de spekülasyon var. Bunların ekimi sulanabilen yerlerde yapılıyor. Sıcak kaliteyi düşürüyor."

Aydın, Menderes‘in suyunu bekliyor

Kuraklığın en çok etkilemesi beklenen ürünlerin başında pamuk var. Pamuk, Türkiye‘de önemli bir sanayi girdisi. Rekolte düşüşleri yerli pamuk fiyatlarını yukarı çekeceğinden tekstilde maliyet baskısı bekleniyor. Açık, ithalatla kapatılacak.

Kuraklık dünya genelinde etkili olduğundan, sanayiciler dışardan ucuz pamuk bulmakta da zorlanabilir. Pamuk merkezi Aydın -Söke‘de Ziraat Odası Başkanı Muhsin Örnek, üreticinin Büyük Menderes‘ten gelecek suyu beklediğini belirtiyor. Adıgüzel ve Kemer barajlarından 25 Haziran‘dan itibaren kontrollü olarak bırakılan suyun Söke Ovası‘na 5 Temmuz‘da ulaşması bekleniyor.

1 milyon ton ithalat olur

TARİŞ Pamuk Birliği Başkanı Basri Özçoban:

"Pamukta çok zor bir döneme girdik. Ekim alanlarında ürünün büyümediğini gözledik. Daralma ve kuraklık sonucu üretimin yaklaşık yüzde 50 oranında düşeceğini tahmin ediyoruz. Bu yıl üreticinin elinde satacak çok fazla ürün olmayacak. Bu nedenle her yıl 600-700 bin ton aralığında gerçekleşen ithalatın, bu yıl 1 milyon ton seviyesine çıkacağını tahmin ediyoruz."

Kökte kuruma hastalığı var

İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Aydın Kesen:

"Ekim alanlarında geçen seneye göre azalmalar görüldü. Havaların kurak gitmesiyle ekili alanlarda da verim çok düştü. Bazı bölgelerde köklerde kuruma hastalığı gözlendi. Rekolteyle tahmini temmuzda yapılacak.

Müstahsilden aldığımız bilgiler doğrultusunda üretimin yüzde 25-30 düşeceğini tahmin ediyoruz. Bu yıl, ithalatın 1 milyonu bulmasa da 900 bin ton seviyesinde gerçekleşeceğini düşünüyoruz."

Tekstilde fiyatları etkiler

Ege Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Nedim Örün:

"Dünya genelinde üretim düşüşü olursa fiyatlar artabilir. Türkiye‘nin tekstil ürünleri ihracatı geçen ay yüzde 20, hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı yüzde 11-12 arttı. Önümüzdeki dönemde düşüş gözükmüyor. Bu rakamlarla pamuk ithalatının artması kaçınılmaz."

Adana‘yı sıcak ve poyraz vurdu

Pamuk ve karpuz üretiminde Türkiye‘nin en önemli merkezlerinden biri olan Adana‘da 40 dereceyi aşan sıcaklık ve poyraz karpuz, kavun ve domates ekili alanlarda büyük zarara yolaçtı. Rüzgarın hızla olgunlaştırdığı karpuz, kavun ve domates dalında çürümeye başladı.

Seyhan Ziraat Odası Başkanı Süleyman Girmen, Adana‘da 150 bin dekar alanda ekimi yapılan karpuz ve kavunun yarısının hasat edilebildiğini, 40 bin dekar civarındaki alanda yer alan karpuz ve kavunda çürümeler yaşandığını, hasatta elini çabuk tutan üreticinin pazara aşırı arzı nedeniyle de fiyatların maliyetin de altına düşmesine yol açtığını belirtti.

Taner: Meyvenin kalitesi düştü

Ege ve Güney Marmara‘daki erkenci üretim bölgelerinde yumuşak geçen kış, zamansız ve yoğun yağışlar meyvelerin kalitesini düşürdü, dayanıklılık ve raf ömrünü azalttı. Dünyanın sayılı siyah incir ve kiraz ihracatçılarından Alara Tarım Ürünleri‘nin üst yöneticisi (CEO) Kerim Taner, bu yıl kiraz ve incir rekoltesinin yüksek olduğunu, ancak iklim koşulları nedeniyle ihracat kalitesine uygunluk oranlarının düşük seviyede kaldığını söyledi. Taner şöyle dedi:

"Ege ve Güney Marmara‘daki erkenci üretimde yumuşak geçen kış, zamansız ve yoğun yağışlar, ürünlerde kaliteyi düşürdü, raf ömrünü azalttı. Tarihimizin en yüksek ayıklama oranıyla çalışıyoruz. Bu sene hammadde kalitesinde büyük problemler yaşanıyor. Umuyoruz bu problemler Isparta ve Afyon bölgelerinde yaşanmaz."

Pakette çare yok 1 milyar YTL‘lik destek var

Kuraklık uyarılarını ciddiye almayan Tarım Bakanlığı‘nın hazırlıklarını yaptığı ‘kuraklık paketi‘nde, tarımsal önlemler yer almıyor. Pakette yine borç erteleme, parasız tohum dağıtma gibi hükümetin sık sık başvurduğu bilinen destekler yer alıyor.

40 ilde kuraklık tespit çalışmaları yapan bakanlık zarar gören çiftçilere parasal destek verilmesinin yasal zeminini yaratmak için kararname hazırlıyor. Kararname ile zarar gören çiftçinin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri‘ne borçları 1 yıllığına, faizsiz ertelenecek, ücretsiz sertifikalı tohum yardımı yapılacak.

Faizsiz erteleme ve tohum dağıtımını öngören kuraklık yardımı maliyetinin toplam 1 milyar YTL olacağı tahmin ediliyor.

TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar:

Buğdayda İç Anadolu‘da büyük kayıp var

Türkiye Ziraat Odaları Birliği‘nin (TZOB) kuraklık, aşırı sıcaklar ve sulama sıkıntısından kaynaklanan verim kayıplarıyla ilgili tespitlerine göre, özellikle İç Anadolu, Ege, Marmara ve Akdeniz‘de bazı ürünlerde önemli verim kayıpları oluştu. TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, "Kasım 2006‘da yağışların mevsim normallerinin altında gerçekleşmesiyle Çukurova‘da nisan ve mayıs aylarındaki kuraklık da özellikle İç Anadolu ve Ege‘de önemli zararlar verdi. Buğday veriminde azalma İç Anadolu‘da yüzde 80‘lere kadar ulaştı. Ege‘de yüzde 35-40, Çukurova‘da yüzde 10 dolayında kayıp bekliyoruz. Marmara‘nın bazı kısımlarında da verim kayıpları var. Ülke genelinde kuraklık sebebiyle buğday rekoltesi ilk tahminlere göre geçen yıldan yüzde 10-15 düşük gerçekleşecek. Son günlerde ziraat odalarımızdan aldığımız bilgiler kuraklığın önemli bazı ürünlerimizi de etkilediğini ortaya koyuyor" dedi.

TZOB‘un ürün bazında tespitleri şöyle:

Pamuk

Ege Bölgesi‘nde yüzde 30 verim kaybı olacağı tahmin ediliyor.

Çukurova‘daki durum önümüzdeki günlerde belli olacak.

Mısır

Ege‘de 2‘nci ürün mısırda yer yer bozulma başladı. Ürün olan yerlerde ise verim kaybı yüzde 30 dolayında.

Çukurova‘da yüzde 10 dolayında kayıp var.

Ayçiçeği

Çukurova‘da yüzde 15-20 dolayında kayıp.

Tütün

Denizli/Kale‘de tütünlerde aşırı sıcaktan kaynaklanan kurumalar nedeniyle yüzde 30 verim kaybı oldu.

Narenciye

Çukurova‘da dökülmeler başladı.

İncir

Aydın‘da yüzde 40-50 verim kaybı yanında kalite kaybı oldu.

Fındık

Kuraklık ve aşırı sıcaklar nedeniyle yüzde 30 verim kaybı var.

Domates

Manisa‘da sulama sıkıntısı yaşanıyor. Bu sıkıntıya sıcaklarda eklenince domateste çiçek ve küçük meyve dökümleri kaçınılmaz olacak.

Bursa / Karacabey‘de üç gündür sıcaklıklar 42-45 derece arasında. Çiçek döneminde olan domates bu durumdan olumsuz etkilenecek, yüzde 20 civarında bir kayıp bekleniyor.

Ankara / Ayaş‘ta su sıkıntısı yanında aşırı sıcak nedeniyle domateste yüzde 50 kayıp bekleniyor.

Adana Karataş‘ta domates tarlada çürüdü, Tarladaki domateste önemli miktarda kayıp oldu.

Adana - Yumurtalık‘ta aşırı sıcaklar ve poyraz domates ekili alanlarda, yüzde 25 zarara yol açtı. Tarlalarda ekili domateslerin meyvelerinde sararma oldu, çatlaklar ve şekil bozuklukları oluştu.

Karpuz

Adana Karataş‘ta aşırı sıcaklar nedeniyle karpuz tarlada çürüdü.

Adana Yüreğir‘de karpuzda yüzde 60-70 civarında verim kaybı bekleniyor.