Mısır, genellikle çok nemli iklim bölgelerinde yetiştirilebilen, tek yıllık Buğdaygiller familyasından, özellikle yağı doymamış yağ grubunda olan bir tarım bitkisidir.

Mısır bitkisi, insan gıdası ve hayvan yemi olarak kullanılmasının yanı sıra, sanayide birçok ürünün ham maddesidir. Gelişmiş ülkelerde tüketilen mısırın büyük bir kısmı hayvan yemi olarak kullanılırken, az gelişmiş ve geri kalmış ülkelerde çok büyük bir kısmı insan beslenmesinde kullanılmaktadır.

ABD, Çin ve AB en büyük ekim alanlarına sahip ülkelerdir.

ABD‘de etanol üretiminde hammadde olarak mısır kullanılmaktadır Etanol mısır piyasasını iki şekilde etkilemektedir. Bunlardan birincisi, etanol üretiminin hammaddesi olarak mısırın kullanımı iken, diğeri yan ürünleri (DDGS ve CGF) ile yem sanayine hammadde üretmesidir.

Türkiye‘de tahıllar içinde buğday ve arpadan sonra en geniş ekim alanına sahiptir. Türkiye‘de mısır ekim alanlarının en fazla olduğu bölge Akdeniz Bölgesi olup, bunu Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri takip etmektedir.

Türkiye`de mısır; yem, nişasta, glikoz, yağ ve son yıllarda biyoetanol üretiminde kullanılmaktadır.

 

Mısır Tüketiminin Sektörel Dağılımı (%)

 

Daha çok Çukurova, Amik Ovası ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde yetiştirilen mısır, özellikle pamuk olmak üzere buğday ve yağlı tohumlara münavebeli ekilen bir üründür.

Türkiye`de mısır üretiminde 2000-2013 yılları arasındaki 12 yıllık dönemde oldukça önemli değişim olmuştur. Bu çerçevede mısır ekim alanları %20, üretim %181, verim ise %115 artmıştır. Bu değişimde etkili olan faktörler şunlardır;

·  Hibrit tohumların kullanımı,

·  Bölgeye uygun tohum çeşitlerinin kullanımı

·  Yetiştirme tekniklerinin gelişmesi,

·  Etlik piliç yemi üretimi başta olmak üzere yem sanayi talebindeki artış,

·  İkinci ürün üretiminin artması,

·  Pamuğa alternatif olarak mısır ekiminin artması,

·  GAP alanında ve Ege Bölgesi`nde ekim alanı artışı,

·  Dünya piyasalarında artan mısır fiyatlarının yurtiçi fiyatlara da yansıması,

·  Prim ve gübre, mazot gibi desteklerle üretimin özendirilmesi,

·  2007 ve 2014 yılı haricindeki dönemin genelinde iklimsel faktörlerin üretimi olumlu yönde etkilemesi.

 TÜRKİYE`DE YILLARA GÖRE MISIR EKİM ALANI, ÜRETİMİ VE VERİMİ 

Yıllar	Ekim Alanı (da)	Üretim (ton)	Verim (kg/dekar
1990	5.150.000	2.100.000	408
1995	5.150.000	1.900.000	369
2000	5.550.000	2.300.000	414
2001	5.500.000	2.200.000	400
2002	5.000.000	2.100.000	420
2003	5.600.000	2.800.000	500
2004	5.450.000	3.000.000	550
2005	6.000.000	4.200.000	700
2006	5.360.000	3.811.000	711
2007	5.175.000	3.535.000	683
2008	5.950.000	4.274.000	718
2009	5.920.000	4.250.000	718
2010	5.940.000	4.310.000	726
2011	5.890.000	4.200.000	713
2012	6.226.094	4.600.000	739
2013	6.599.980	5.900.000	894

 

YILLARA GÖRE MISIR EKİM ALANI VE ÜRETİMİ

Çukurova geleneksel mısır üretim bölgesidir ve halen en önemli üretim bölgesi olma konumunu sürdürmektedir. Bölgede özellikle de Adana`da mısır üretiminin gelişmesinde, 1980`li yıllarda yürütülen ikinci ürün mısır projesinin katkısı oldukça önemlidir. Diğer yandan, Türkiye`deki 6 nişasta bazlı şeker fabrikasından 3`ünün Adana`da bulunması, yüksek kapasiteli mısır özü yağı üretim tesislerinin bulunması, diğer bölgelerde bulunan yem vb. mısır işleme tesisleri için tedarik merkezi olması gibi faktörler de bölge üretimini geliştiren etkenler olmuştur.

Güneydoğu Anadolu 2000 yılından bu yana mısır üretiminin 48 bin tondan, 1,63 milyon tona yükselerek en hızlı artışın gerçekleştiği bölge olarak dikkat çekmektedir. Bölgede sulamaya yeni açılan alanların yanı sıra pamuk alternatifi ekimdeki artış mısır üretimini etkileyen en önemli faktörler olmuştur. İkinci ürün mısır ekiminin bölgede gelişmesi de mısır üretimini önemli derecede artırmıştır.

BÖLGELERE GÖRE MISIR ÜRETİMİ (2013)

Bölgeler	Ekilen Alan (da)	Ekim Alanında Payı (%)	Üretim (ton)	Üretimdeki Payı (%)
Akdeniz	195.212	29,6	2.013.477	34,0
Güneydoğu	188.096	28,5	1.625.931	27,6
Ege	78.002	11,8	823.360	14,0
Marmara	67.363	10,2	618.308	10,5
İç Anadolu	52.486	8,0	522.831	8,9
Karadeniz	74.779	11,3	271.808	4,6
Doğu Anadolu	3.277	0,5	24.285	0,4
GENEL TOPLAM	659.222	100	5.900.000	100

 

İLLERE GÖRE MISIR EKİM ALANI VE ÜRETİMİ (2013)

İller	Ekim Alanı (Hektar)	Ekim Alanında Payı (%)	Üretim (Ton)	Üretimde Payı (%)
Adana	89.849	13,6	915.284	15,5
Şanlıurfa	95.915	14,5	732.125	12,4
Mardin	54.973	8,3	513.639	8,7
Konya	34.131	5,2	353.552	6,0
Sakarya	36.127	5,5	350.974	5,9
Manisa	29.826	4,5	331.092	5,6
Osmaniye	30.867	4,7	326.705	5,5
Kahramanmaraş	29.745	4,5	291.572	4,9
Mersin	18.208	2,8	216.533	3,7
Hatay	19.909	3,0	213.598	3,6
10 İl Toplamı	439.550	66,6	4.245.074	71,8
GENEL TOPLAM	659.998	100,0	5.900.000	100,0

MISIR DIŞ TİCARETİ

Ülkemiz mısır ithalat ve ihracat miktarlarına ait veriler aşağıdaki tabloda görülmektedir. TÜİK verilerine göre 2012/13 dönemi ülkemiz mısır ürünü yeterlilik derecesi %77,5 oranında olup, yurt içi kullanım ve üretim miktarına bağlı olarak oluşan arz-talep dengesizliği ithalat yoluyla giderilmektedir. Ayrıca uygulanan gümrük vergisi oranı ve Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında kullanılan belge sayısı da ithalat miktarını doğrudan etkilemektedir. Son dönemde en fazla mısır ithalatı 1.818.458 ton ile 2003 yılında, en fazla ihracat ise 325.434 ton ile 2009 yılında gerçekleşmiştir. 2013 yılında mısır ihracatı 210.927 ton, ithalatı ise 1.548.133 ton olmuştur. 2013 yılı mısır ithalatının % 88,38`i DİR kapsamında gerçekleştirilmiştir. Ülkemiz, mısır ithalatını ağırlıklı olarak Rusya Federasyonu, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Fransa ve Macaristan`dan yapmaktadır.

TÜRKİYE`NİN MISIR İTHALAT VE İHRACAT MİKTARLARI

Yıllar	İthalat		İhracat
	Miktar (Ton)	Değer (Bin $)	Miktar (Ton)	Değer (Bin $)
2002	1.179.937	133.754	9.019	10.953
2003	1.818.458	276.182	11.039	13.105
2004	1.049.744	190.477	10.525	15.805
2005	218.059	47.335	127.581	22.327
2006	30.579	12.702	192.950	35.951
2007	1.128.456	269.337	8.320	12.478
2008	1.151.407	381.938	15.056	24.948
2009	485.131	135.136	325.434	81.323
2010	452.362	124.157	10.649	26.006
2011	381.293	136.119	13.945	27.923
2012	807.480	245.919	20.359	33.820
2013	1.548.133	473.138	210.927	88.124

MISIR MÜDAHALE ALIM FİYATI

Ülkemizde mısır hasadı, 31 Temmuz 2014 itibariyle Çukurova ve Amik Ovası‘nda başlamıştır. TMO mısır müdahale alım fiyatını 15 Ağustos 2014 günü açıklamıştır. 2013 yılında, 640 TL/Ton olarak açıklanmış olan mısır müdahale alım fiyatı; 2014 yılında ton başına 680 TL olarak belirlenmiştir. Bu fiyata ilave olarak geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 40 TL/Tonluk primin yanında gübre, mazot ve toprak analizi gibi destek ödemelerine 2014 yılında da devam edileceği bildirilmiştir.

Tablodan görüleceği gibi; son 5 yıllık dönemde mısır müdahale alım fiyatı toplam %51 oranında artırılmış; buna karşılık prim desteğinde hiçbir artış yapılmamıştır (40 TL/Ton). Buna karşılık söz konusu bu dönemde mazot fiyatı %87; gübre fiyatları ise %62-75 oranında artmış; yani ticaret hadleri çiftçinin aleyhine gelişmiştir.

YILLARA GÖRE TMO MISIR ALIM FİYATLARI (TL/Ton)

Yıllar	Alım Fiyatı (TL/Ton)	Fiyat İndeksi 2009=100	Prim Desteği (TL/Ton)
2009	450	100	40
2010	490	109	40
2011	540	120	40
2012	595	132	40
2013	640	142	40
2014	680	151	40

GİRDİ FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM

YILLAR	FİYATI (TL/Ton)				FİYAT İNDEKSİ (2009 = 100)
	%33 AN	Üre	20.20.0	Mazot	%33 AN	Üre	20.20.0	Mazot
2009	479	630	520	2.370	100	100	100	100
2010	531	631	617	2.930	111	100	119	124
2011	678	893	964	3.610	142	142	185	152
2012	800	1.071	958	3.730	167	170	184	157
2013	836	1.018	873	4.280	175	162	168	181
2014	850	1.043	914	4.440	177	166	175	187

TMO TARAFINDAN BU YIL MISIR ALIMLARINDA İZLENECEK POLİTİKALAR AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE BELİRTİLMİŞTİR;

·  TMO, mısır üretimi yapılan bölgelerdeki tüm işyerlerinde 18 Ağustos 2014, Pazartesi günü itibariyle mısır alımına başladı.

·  Çiftçi Kayıt Sistemi‘ne kayıtlı üreticiler, belgelerindeki üretim miktarının tamamını peşin satabilecek veya emanete bırakabileceklerdir.

·  ÇKS Belgesi olmayanlar ise üreticiden aldığını belgelemek kaydıyla TMO depolarına emanete bıraktıkları ürünlerini, 1 Ocak 2015 – 31 Mayıs 2015 tarihleri arasında TMO‘ya satabileceklerdir.

·  TMO, üreticilerimizin işyerleri önünde uzun süre beklemelerini önlemek amacıyla geçen yıl olduğu gibi 2014 yılında da mısır alımlarını Randevulu olarak yapacaktır. Randevusuz alım yapılmayacaktır.

·  Randevular, randevu.tmo.gov.tr, www.randevu.tmo.gov.tr ve www.tmo.gov.tr internet adresleri üzerinden veya TMO işyerlerinden alınabilecektir.

·  Pazar günleri hariç haftanın 6 günü alım yapılacaktır.

·  Emanet alımlar, geçici alım merkezleri dahil boş depo kapasitesi olan tüm işyerlerimizde yapılacaktır.

·  Ürünlerini TMO depolarına emanete bırakan üreticiler, talepleri halinde makbuz senediyle TMO‘dan %30 avans alabilecek veya anlaşmalı bankalardan kredi kullanabileceklerdir. ÇKS belgesi olmayanlar ise anlaşmalı bankalardan makbuz senediyle yalnızca kredi kullanabileceklerdir.

·  Bu yıl ürün bedelleri, ürünün TMO‘ya teslim tarihinden itibaren 30 gün içerisinde üretici banka hesaplarına aktarılacaktır.

·  Ürününü anlaşmalı bankalardan alınan ürün kartı ile teslim eden üreticilere ise 30 gün yerine, 10 gün içerisinde ödeme yapılacaktır. (Ziraat Bankası, Halkbank, Akbank, ING Bank, Garanti Bankası, Yapı Kredi Bankası, Denizbank, TEB, Albaraka Türk ve İş Bankası)

 

Mısır Üretim Alanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri

1-İşletmelerin küçük, şekilsiz, çok parçalı ve dağınık olmaları nedeniyle arazi işlerlikleri, verimlilikleri,dolayısıyla üreticilerin üretim ve geliri düşüktür.

Öneri: Arazi toplulaştırma çalışmalarına hız verilmeli.

2-Kendilerini geliştirecek yatırım imkanlarına ulaşmada yetersizlik ve yapısal dönüşümlerin yetersizliği. 

Öneri: Örgütlenme, kooperatifçilik, yatırım ve tarım danışmanlık hizmetinden yararlanılmalı.

3-Tarımda yetersiz ve vasıfsız işgücü.

Öneri: Mesleki eğitim düzenlenmeli.

4-Hasat sonrası depolama ve pazarlama.

Öneri: Lisanslı depoculuğa ağırlık verilmeli/TMO imkanlarından daha çok yararlanacak altyapının oluşturulması-üretici ürünün salon satışlarında açık artırma ile satışı sağlanmalı, tekelleşme engellenmelidir.

5-Bölgelerde gittikçe artan oranda hastalıkların baş göstermesi (Kuzey yaprak yanıklığı, Fusarium,Pithyum...)ayrıca zararlıların baş göstermesi (bozkurt, mısırkurdu ve mısır koçankurdu…)

Öneri:Dayanıklı çeşit kullanılmalı, kültürel önlemler ve ekim nöbeti uygulanmalıdır.

6-Girdi maliyetlerinin yüksek olması (tarla kirası,gübreleme, yakıt giderleri…)

Öneri: Örgütlenme ve kooperatifçilik geliştirilmeli, gübre ve yakıttaki vergiler düşürülmeli veya destekler arttırılmalı.

7-Aşırı azotlu gübre kullanımı.

Öneri: Toprak ve yaprak analizi birlikte yapılmalı.

8-Fark ödemesi desteğinin düşük olması.

Öneri: Fark ödeme desteği artırılmalıdır.

9-Ülke üretiminin yetersizliği nedeniyle ucuz GDO`lu ürünün piyasaya girmesi

Öneri: Gerek ekim alanı gerekse birim alandan elde edilen ülke ortalama verimin artırılarak GDO`lu mısır ithalatı engellenmelidir.

10-Sulama altyapısının yetersizliği.                      

Öneri:Köyler(mahalleler) ve sulama birliklerinin sulama altyapısının güçlendirilmesi.

11-Hayvancılık nedeniyle yemlik mısıra ve silaja olan talebin artması.

Öneri: Yüksek verimli silajlık çeşitlerin geliştirilmesi.

12-Yüksek teknolojili kombine makinelerin kullanımı yetersizliği.

Öneri: Ekim, toprak işleme ve gübreleme yapan kombine makinelerin kullanımı artırmak için gerekli desteklerin sağlanması.

 

KAYNAKLAR

Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (2013) Mısır Durum ve Tahmin 2013/2014

Ulusal Hububat Konseyi,2012 Mısır Raporu

TMO (2014) 2013 Yılı Hububat Sektör Raporu

TÜİK (2014) Bitkisel Üretim İstatistikleri Veritabanı

TÜİK (2014) Dış Ticaret İstatistikleri Veritabanı