Türkiye‘nin Suriye sınırındaki mayınlardan kurtulma çabası, İsrailli bir firmanın da işe talip olmasıyla tam anlamıyla siyasi bir krize dönüştü. İşte sorularla mayın tartışması:

Ne kadar alan temizlenecek?

50 yıl önce Hatay‘dan başlayıp Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin ve Şırnak‘a kadar uzanan yaklaşık 510 kilometre uzunluğunda ve 350 metre derinliğindeki Türkiye-Suriye sınırı mayınlandı. Mayınlamanın en önemli nedeni, kaçakçılıkla mücadeleydi. Mayınlı arazi 2 Kıbrıs adası büyüklüğünde.

Temizleme işi mecburiyetten mi?

Evet. Türkiye, taraf olduğu Ottowa Anlaşması‘na göre; stoklarındaki 2 milyon 973 bin 481 mayının yansım imha etti Toprağa gömülü mayınların 2014‘e kadar temizlenmesi gerekiyor.

Toprağa gömülü ne kadar mayın var?

Sınırlarda gömülü bulunan 920 bin mayın var. Bunlardan 615 bini Türkiye-Suriye sınırında.

Haritası varsa temizlik niye zor?

Ordunun elindeki mayın haritaları ile mayınların yerleri tutmuyor. Yağışlar ve heyelanlar mayınların yer değiştirmesine neden olmuş.

Araziler tarımsal olarak değerli mi?

Söz konusu alan düz ve büyük ölçüde birinci sınıf tarım arazisi. Uzun yıllardır kullanılmadığı için kimyasal ilaç ve gübre kalıntısı içermiyor. Bu nedenle, organik tarıma geçişte gerekli geçiş süresine burada ihtiyaç yok.

Yüzde yüz temizlik yapılıyor mu?

Şirketlerin hiçbiri ‘Yüzde 100 temizlendi‘ garantisi veremiyor. En fazla yüzde 99.6‘lık garanti veriliyor. Bu da 615 bin mayından 2 bin 460 binin bulunamayabileceği riskini beraberinde getiriyor.

Bu bölge daha önce temizlenmeye çalışıldı mı?

Milli Savunma Bakanlığı (MSB), Ottowa Anlaşması sonrasında mayın temizleme işini 50 milyon TL‘lik bir bütçeyle orduya vermişti. Ancak ‘İşi yapamam‘ diyen ordu parayı iade etmişti.

Neden ordunun önerdiği şekilde temizleme yapılmıyor?

Mayınların hizmet alımı yöntemiyle temizlenmesi için uluslararası çapta bir ihale açılmıştı. Ancak ihalede Suriye sınırının mayınlardan arındırılması için 700 milyon dolar ile 1 milyar dolar arasında teklifler geldi. Maliyetin yüksek olması üzerine iş Maliye‘ye devredüdi. Maliye Bakanlığı da ‘hizmet alımı‘ yerine ‘temizle ve 49 yü kullan‘ diye tanımlanan yöntemi geliştirdi.

Muhalefet neden karşı?

CHP, mayınlardan temizlenecek bölgede yabancı şirketin egemenliğinin oluşacağını İddia ediyor. CHP‘li Hakkı Süha Okay, "Bizim endişemiz orada ikinci bir Gazze‘nin ortaya çıkmasıdır" diyor ve arazinin topraksız köylülere dağıtılmasını istiyor.

İsrailli şirkete mi verilecek?

Tarım Bakanı Mehdi Eker, "Şirket yasa çıktıktan sonra belli olacak" dedi.

İsrail söylentisi nereden çıktı?

Dünya üzerinde mayın temizleyen araç gereçlerin üretiminde İsrail ve Kanada şirketleri ilk sıralarda geliyor. Israü‘in GAP bölgesinde tarım yapmak istediği daha önce Ankara‘ya üetilmişti.

Neden halka dağıtılmıyor?

Hükümet, arazilerin temizlendikten sonra parçalar halinde dağıtılmasını ekonomik olarak doğru bulmuyor. Ayrıca, arazilerin yöre halkına dağıtılması halinde ihale bedelinin devlet kaynaklarından yüklenici firmaya ödenmesi gerekiyor, bu da kamunun yaklaşıp 1 milyar dolarlık bir ödeme yapmasmı gerektiriyor. Hükümet krizde bu yükü üslenmek istemiyor.

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, mayınlı arazİLer tarıma açılırsa elde edilecek yıllık gelirin 20 milyon doların üzerinde olacağını söyledi.