Adana, Antalya, Mersin, Bolu, Bursa ve Doğu Karadeniz bölgelerinde mera ve yaylalarda yaygın olan kaçak konutlar için uzun süredir beklenen af geldi. Seçim yatırımı olarak nitelenen ve Meclis‘in son günü çıkarılan Mera Kanunu ile sadece Adana bölgesinde Hazine‘nin kaçak konutlara yönelik açtığı 20 bine yakın dava düşecek. Türkiye çapında ise mera kapsamındaki arazilerde yapılan 300 bin civarında konut yasal hale gelecek. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer‘e gönderilen yasaya onay çıkarsa Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) iptal için Anayasa Mahkemesi‘ne başvuracak.

Türkiye‘de Mera Kanunu ilk kez 1998 yılında kabul edildi. Yasada meraların kesinlikle satılamayacağı ve devredilemeyeceği maddeleri yer alıyordu. Önceki gün TBMM Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonu‘nda kabul edilerek jet hızıyla çıkarılan yeni yasa ise 1 Ocak 2003‘ten önce kesinleşen imar planları içinde "yerleşim yeri" olarak geçen mera ve otlak olarak kullanılmayan yerlerin tahsis amacını değiştirerek, bu alanların Hazine adına tescil edilmesini öngörüyor. Yeni yasaya göre bu taşınmazlardan kamu kurumları adına tescil edilenlerden bedel talep edilmeyecek, dava açılmayacak, açılmış davalardan da vazgeçilecek.

Yeni inşaatların önü açıldı

Meclis‘in son günü çıkarılan yasa Adana, Mersin, Antalya, Bolu, Doğu Karadeniz Bölgelerinde yer alan meralarda kaçak olarak imar edilen 300 bine yakın konut veya villayı yasal hale getirirken, bundan sonra da bu tür yerlerde, ev, ahır ve benzeri inşaatların yapılmasının önünü açıyor. Meralar üzerinde yapılan kaçak konutlara bedelini Hazine‘ye ödemek koşulu ile imar affı getiren yasa, ayrıca Hazine‘nin bugüne kadar kaçak konutların tapularının iadesi için açtığı davaları da geçersiz kılıyor.

Gündeme geldiği ilk günden itibaren tarım, çevre ve hayvancılık çevrelerinden tepkiler alan değişikliğin yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer‘in onayı gerekiyor. Gözler Sezer‘e çevrilirken yasaya ilişkin tartışmalar ise sürüyor. Kanunu eleştiri yağmuruna tutan CHP, cumhurbaşkanının onaylaması halinde Anayasa Mahkemesi‘ne başvuracak. TEMA da cumhurbaşkanına kanunu geri çevirmesi için dün bir mektup gönderdi.

Tarıma indirilmiş darbe

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, yeni kanunu Türk tarımına indirilmiş bir darbe olarak değerlendiriyor. Kanunun Anayasa‘ya ve mevcut Mera Kanunu‘na aykırı olduğunu savunan Günaydın, "1998 yılında çıkan Mera Kanunu‘nun tarımın gelişimi için umut olmuştu. Bu yasa ile Türkiye‘deki mera alanları tespit edildiği gibi koruması da yasal dayanağa bağlanmıştı. Yapılan bu değişiklik yasayı deldiği gibi Anayasa‘ya da aykırı. Kıt kaynaklara sahip olan Türk tarımı açısından endişe verici bir gelişme" diyor.

Kanunun yangından mal kaçırır mantığı ile meclisin tatile gireceği gün acilen çıkarıldığını söyleyen CHP Osmaniye Milletvekili Necati Uzdil, "Biz kanun değişikliğine başından itibaren karşı çıktık" diyor.

Meralar devlet malıdır 

TEMA Tarım danışmanı Mahir Gürbüz‘e göre de yasadaki değişiklik ile meraların amaç dışı kullanımının önünü açılmış olacak. "Bu kanun, yeni konutların yapımı için yol haritası olacak" diye konuşan Gürbüz, "Yaylak ve kışlakların da imara açılmasına neden olacak. Çünkü kanun yayla tanımı ile yaylak tanımını karıştırıyor. Yeni kanunda yaylada tarım yapılıyormuş gibi bir tanım kullanılıyor" diyor. İstanbul Barosu Çevre ve Hukuk Komisyonu Başkanı Ömer Aykul mera alanlarının devlete ait satılması mümkün olmayan alanlar olduğuna dikkat çekerek şunları söylüyor: "Orman, deniz, göl nasıl devlet malı ise nasıl satılamazsa meralar da bu kapsamdadır. Bunlar Hazine arazisi bile değildir. Asla satılamaz ve el değiştirmez. Meralar sadece kamu yararına yararlanma tesisi hakkı vardır."

Mera vasfını yitirene af

AK Parti Adana Milletveki Ali Küçükaydın, imar affı gelen alanların mera kapsamı dışına çıkmış, artık mera alanı olarak kullanılmayan ve belediyenin imar planları içinde kalmış alanları kapsadığını belirtiyor. Bu alanların hayvancılık ya da tarımla bir ilgisi kalmadığını söyleyen Küçükaydın, "Yapılan değişiklik yanlış anlaşılıyor. Bu değişiklik tamamen insanların konakladığı alanları kapsıyor. Örneğin Adana‘da Tekir Yaylası, yüzlerce yıldır Adanalılar bu yaylaya serinlemek, yazı geçirmek için gider. Adı sadece yayladır. Buranın hayvancılıkla ya da tarımla ilgisi yoktur. Tamamen yerleşim yeridir. Buralarda binlerce ev ve yazlık vardır" diyor.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Nihat Pakdil ise, söz konusu kanunun çok sınırlı bir alana hitap edeceğini ve otlak ve meraların daralmasının mümkün olmayacağını dile getiriyor. 1998 yılında çıkan Mera Kanunu ile bu tip yerlerde konutu olan kişilerin sıkıntıya girdiğini söyleyen Pakdil, "Çünkü bu yasa mera kapsamında olan yerlerde konut yapılmasına ya da mevcut konutların kişiye devrini engelliyordu. Bu çalışma bu tip sıkıntıları ad ortadan kaldırmış olacak. Sonuç olarak bu insanlar yıllardır bu yaylalarda oturuyor ve bu alanların hayvancılıkla bir ilgisi yok" dedi.

Kemal Derviş Fon kapattı

* Türkiye meralarla ilgili kanuna ilk kez 1998 yılında kavuştu. Tarım ve hayvancılık sektörlerinin yanı sıra TEMA gibi sivil toplum örgütlerinin de zorlamasıyla çıkan yasa ile birlikte mera alanlarının tespitini yapacak bir de Mera Fon‘u kuruldu.

* Kemal Derviş dönemindeki bütçe kısıtlamaları nedeniyle fon kapatıldı. Bu arada Mera Kanunu‘nun 14. maddesi, yani meraların kamu yararı dışında tahsis olmayacağına ilişkin maddenin değiştirilmesi için pek çok kez girişim oldu.

* Son olarak geçen yıldan itibaren AK Parti‘nin Adana, Bolu ve Bursa milletvekillerinin verdiği değişiklik önergeleri birleştirilerek, yeni kanun hazırlandı. Öte yandan 1935 yılında 41 milyon hektar olduğu bilinen mera alanları nın günümüzde 12 milyon hektar alana gerilediği tahmin ediliyor. 

Selma Bektaş