ADANA İLİ İSE ÜLKEMİZİN NARENCİYE ÜRETİMİ YAPILAN EN ÖNEMLİ MERKEZLERİN BAŞINDA GELMEKTEDİR. ÜLKEMİZ ÜRETİMİNİN %30’UNDAN FAZLASI YANİ 800.000 TON CİVARINDA ÜRETİM İLİMİZDE GERÇEKLEŞTİRİLMEKTEDİR. BU ÜRETİMİN 400.000 TONU PORTAKAL, 130.000 TONU LİMON, 220.000 TONU MANDARİN VE 35.000 TONU GREYFURT OLARAK GERÇEKLEŞMEKTEDİR. ÜLKEMİZ VE BÖLGEMİZ EKONOMİSİ İÇİNDE BÖYLESİNE ÖNEMLİ YERE SAHİP OLAN NARENCİYE ÜRETİMİ SON YILLARDA DİĞER TÜM TARIM ÜRÜNLERİNDE OLDUĞU GİBİ BÜYÜK SIKINTILAR YAŞAMAKTADIR. 2004 YILINDA ÜLKEMİZDE ÜRETİLEN NARENCİYE ÜRÜNLERİ MALİYETİNİN ALTINDA SATILMIŞKEN, 2005 YILINDA DA YİNE MALİYETİN ÇOK ÇOK ALTINDA SATILMAKTADIR. BÖLGEMİZDE BİR ÇOK NARENCİYE BAHÇESİNDE ÜRÜNLER DALINDA ÇÜRÜMEYE TERK EDİLMEKTE VE ALICI BULAMAMAKTADIR.

BÖLGEMİZDE PORTAKAL SEZON BAŞINDA 20 YKR/KG (200 BİN TL) FİYAT BULMUŞKEN BU GÜN 10-12 YKR (100-120 BİN TL) FİYATTAN ALICI BULAMAMAKTA, BU YILKİ ÜRETİMİN ÖNEMLİ BİR BÖLÜMÜ DALINDA ÇÜRÜMEYİ BEKLEMEKTEDİR. DİĞER NARENCİYE TÜRLERİNDE DE FİYATLAR ORTALAMA OLARAK LİMONDA 25-30 YKR/KG, GREYFURT DA ORTALAMA 15-20 YKR/KG DOLAYINDA GERÇEKLEŞMİŞTİR. BİR TURUNÇGİL BAHÇESİNDE DEKARA YILLIK ORTALAMA MASRAFLARIN KABACA 350-450 YTL, ORTALAMA VERİMİN DE 3000- 3800 KG/DA OLDUĞU DÜŞÜNÜLDÜĞÜNDE, SATILMA ŞANSI BULAN ÜRÜNLERİN BİLE BU FİYATLARLA ÜRETİM MASRAFLARINI KARŞILAYAMADIKLARI ORTADADIR. KALDI Kİ BU MASRAFLAR İÇİNDE, NORMAL VERİM ÇAĞINA GELİNCEYE KADAR, ORTALAMA 4-5 YIL ÜRÜN ALINMADAN YAPILAN NARENCİYE BAHÇESİ TESİS MASRAFLARI YER ALMAMAKTADIR. BİR TURUNÇGİL BAHÇESİNİN TESİS MASRAFI YANİ VERİMSİZ GEÇEN ORTALAMA 4-5 YIL BOYUNCA YAPILMIŞ MASRAFLAR TOPLAMI ÇIPLAK ARAZİ DEĞERİ HARİÇ, KABACA DEKARA 1200-1500 YTL CİVARINDADIR. BAHÇE TESİS MASRAFLARI DA GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULDUĞUNDA ÜRETİCİNİN UĞRADIĞI KAYBIN BÜYÜKLÜĞÜ DAHA DA ARTMAKTADIR. ÜST ÜSTE MALİYETİN ALTINDA FİYAT BULMASINA RAĞMEN TURUNÇGİL ÜRETİCİLERİN ÜRETİME DEVAM ETMELERİNİN NEDENİ ÇOK YILLIK BİR ÜRETİM OLAN TURUNÇGİL İÇİN YAPILMIŞ ÇOK YILLIK YATIRIMLARI BİR ANDA GÖZDEN ÇIKARAMAMALARI VE GELECEĞE İLİŞKİN İYİ OLUR UMUDUDUR. BU DURUMDA ÜRETİCİLER YILLIK ZORUNLU GİDERLERİ ASGARİ DÜZEYDE SAĞLAYARAK, VE DAHA FAZLA AİLE İŞGÜCÜ KULLANARAK BAHÇELERİNİ CANLI TUTMAYA ÇALIŞMAKTADIR. ANCAK BU DURUM BÖYLE GİDERSE ÜRETİCİLERİN, BAHÇELERİNİ KADERLERİNE TERK ETMEKTEN BAŞKA BİR SEÇENEKLERİ KALMAYACAĞI KESİNDİR.

DALINDA ÇÜRÜMEYE TERK EDİLEN YA DA KG’MI 10-12 YKR’YE ZOR ŞARTLAR ALTINDA ALICI BEKLEYEN NARENCİYE, ÜLKEMİZ İNSAN SAĞLIĞI VE DENGELİ BESLENME AÇISINDAN DA SON DERECE ÖNEMLİ BİR ÜRÜNDÜR. DALINDA; İŞTE BU KADAR UCUZ OLAN ÜRÜNÜ TÜKETİCİLERE MARKETTE YADA PAZARDA 5-6 KAT FİYAT FAZLALIĞI İLE ULAŞMAKTADIR. BU DURUM NE ÜRETİCİLER NE DE TÜKETİCİLERİ MEMNUN ETMEYEREK ÖNEMLİ ÖLÇÜDE TOPLUMSAL REFAH KAYBINA YOL AÇMAKTADIR. ÜRETİCİ FİYATLARININ DÜŞMESİNİ ENGELLEMEDE BİR OLANAK OLARAK DIŞ SATIM; ÖNEMLİ BİR ROLE SAHİPKEN NE YAZIK Kİ BU OLANAK YETERLİ ÖLÇÜDE DEĞERLENDİRİLMEMEKTEDİR. ÖRNEĞİN İHRACAT TEŞVİK PRİMLERİ RAKİP ÜLKELERLE KIYASLANDIĞINDA SON DERECE DÜŞÜK KALDIĞINI GÖRMEKTEYİZ. KENDİ ÜLKEMİZDE UYGULANA İHRACAT PRİMLERİNİN YETERSİZ VE DÜŞÜK OLMASI NEDENİYLE İHRACAT ŞANSIMIZ BEKLENTİLERİMİZİ KARŞILAMAMAKTADIR. BUNUN NETİCESİNDE İSE 2005 YILINDA 890 BİN TONLUK MİKTARLA 405 MİLYON DOLARLIK YETERSİZ NARENCİYE İHRACATI GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR. ÜLKEMİZDE UYGULANAN İHRACAT PRİMLERİNE BİR GÖZ ATACAK OLURSAK BU UYGULAMADA YILLARA GÖRE DE BİR İSTİKRAR GÖSTERMEMEKTEDİR.

HALEN AB’DE UYGULANAN İHRACAT TEŞVİK PRİMLERİ İSE ŞÖYLEDİR:

 

 

 

 

2000 YILINDA LİMONDA 100$/TON, PORTAKAL VE MANDARİNDE 80$/TON, GREYFURTTA 72 $/TON İHRACATA UYGULANAN TEŞVİK PRİMLERİ HER YIL DÜŞEREK 2004 YILINDA LİMONDA 42$/TON, PORTAKAL VE MANDARİNDE 35$/TON, GREYFURTTA 30$/TON’A GERİLEMİŞTİR. ANCAK 2005 YILINDA LİMONDA 50$/TON, PORTAKAL-MANDARİN VE GREYFURTTA 40$/TON’A İHRACAT PRİMİ ARTIRILMIŞTIR.ANCAK ÇOK CÜZİ MİKTAR OLAN BU ARTIŞIN YETERSİZ OLDUĞU GÖRÜLMEKTEDİR

NARENCİYE’DE YAŞANAN SORUNLAR:

HER ŞEYDEN ÖNCE ÇOK YILLIK BİR YATIRIM GEREKTİREN, ÜRETİM KARARI ÇOK YILLIK BİR BEKLENTİYE GÖRE VERİLEN TURUNÇGİL YETİŞTİRİCİLİĞİ UZUN YILLAR İSTİKRARLI BİR ŞEKİLDE İZLENEN BİR ÜRÜN POLİTİKASINI GEREKTİRMEKTEDİR. ÜLKEMİZDE BÖYLE BİR POLİTİKANIN OLMAYIŞI, PAZARLAMA SİSTEMİNDE ARACILARIN BELİRLEYİCİ OLMALARI EN ÖNEMLİ EN ÖNEMLİ SORUNLARDANDIR.

ÜRETİMDEN BAŞLAYARAK TÜKETİCİYE ULAŞINCAYA KADAR NARENCİYE İLE İLGİLİ SORUNLAR ÜRETİM VE PAZARLAMA BAŞLIKLARI ALTINDA TOPLANABİLİR.

ÜRETİM İLE İLGİLİ SORUNLAR

1. GİRDİ MALİYETLERİ HER GEÇEN YIL ARTMAKTADIR. GÜBRE İLAÇ, SULAMA, MAZOT GİBİ TEMEL GİRDİLERE YETERLİ DESTEKLEMELER YAPILMAMAKTADIR.

2. PAZAR DEĞERİ YÜKSEK, TÜKETİCİ İSTEKLERİNE YÖNELİK SAĞLIKLI VE UCUZ FİDAN YETERLİ ÖLÇÜDE BULUNMAMAKTADIR.

3. VERİM KAYBINA VE PAZARLAMA ŞANSININ DÜŞMESİNE NEDEN OLAN, HASTALIK VE ZARARLILARLA MÜCADELEDE ARAŞTIRMA VE YAYIM GİBİ KAMU HİZMETLERİ YETERSİZ KALMAKTADIR.

4. ÜRETİCİ ÖRGÜTLÜLÜĞÜ YETERSİZDİR

5. ÜRETİMİ DESTEKLEMEYE YÖNELİK ETKİN VE ÜRETİCİLER TARAFINDAN ULAŞILABİLİR BİR KREDİ VE FİNANSMAN SİSTEMİ YOKTUR.

6. GEREK FİYAT GEREKSE ÜRETİM RİSKLERİNE KARŞI ÜRETİCİYİ KORUYACAK YARARLANILABİLİR, UCUZ VE YAYGIN BİR SİGORTA SİSTEMİ YOKTUR.

PAZARLAMA İLE İLGİLİ SORUNLAR

1. ETKİN, İYİ İŞLEYEN BİR PAZARLAMA ORGANİZASYONU YOKTUR. NARENCİYE ÜLKEMİZDE, DIŞSATIMA VE İŞLEME SANAYİYE GİDEN MİKTAR HARİÇ, BÜYÜK ORANDA 1998 YILINDA ÇIKARILAN 4367 SAYILI TOPTANCI HALLERİ YASASI KAPSAMINDA PAZARLANMAKTADIR. DAHA ÇOK TİCARETİ KAYITTAN GEÇİRME KAYGISIYLA ÇIKARILAN BU YASADA ÜRETİCİLER İSTENEN ÖNEMDE BİR ROLE SAHİP DEĞİLLERDİR. TÜMÜYLE TÜCCAR VE KOMİSYONCULARIN EGEMEN OLDUĞU BU SİSTEMDE KOMİSYON, STOPAJ, FON KESİNTİLERİ, NAKLİYE VE HAMALİYE KESİNTİLERİ, BELEDİYE RÜSUMU, BAĞKUR KESİNTİSİ GİBİ KESİNTİLER ÖNEMLİ BİR MİKTARA ULAŞMAKTADIR. HAL YASASINDA EN AZ 50 ORTAKLI KOOPERATİFLERİN HAL SİSTEMİ DIŞINDA YAŞ MEYVE VE SEBZE PAZARLAYABİLECEĞİ BELİRTİLSE DE İLGİLİ MADDE DE HAL SİSTEMİNDEN İSTİSNA TUTULACAK ÜRETİCİ ÖRGÜTÜ OLARAK KOOPERATİF TARİF EDİLMESİNE RAĞMEN BUNA ÜRETİCİ BİRLİKLERİ DENMESİ NEDENİYLE KAVRAM KARIŞIKLIĞINA YOL AÇMAKTA, KOOPERATİF GİBİ ÖNEMLİ BİR ARACIN PAZARLAMADA PRATİK OLARAK KULLANILAMAMASINA NEDEN OLMAKTADIR.

2. NARENCİYEDE DIŞSATIM ORGANİZASYONU VE DIŞSATIMI ÖZENDİRECEK İHRACAT TEŞVİK PRİMLERİ İLE DESTEKLER YETERSİZDİR. 20 YIL ÖNCE BATI AVRUPA ÜLKELERİ ÖNEMLİ DIŞ PAZARLAR İKEN GÜNÜMÜZDE DIŞ PAZARLAR, ESKİ DOĞU BLOKU ÜLKELERİ VE ORTADOĞU ÜLKELERİNE KAYMIŞTIR. FARKLI TÜKETİCİ YAPISINA SAHİP BU PAZARLARIN PAZAR YAPILARINA UYGUN STRATEJİLERİNİN İZLENDİĞİ SÖYLENEMEZ.

3. DIŞ TİCARETTE KİMYASAL KALINTI, KALİTE STANDARDI, İNSAN SAĞLIĞINA UYGUNLUK GİBİ TARİFE DIŞI ENGELLER BU GÜN GELENEKSEL GÜMRÜK TARİFELERİ GİBİ ENGELLERDEN DAHA ÖNEMLİ OLMAKTADIR. BU TARİFE DIŞI ENGELLERİN AŞILMASINDA, İHRACATÇILARIN OLDUĞU KADAR DEVLETİN DE GÖREVİDİR. ÖRNEĞİN GEÇTİĞİMİZ YIL ÖNEMLİ BİR DIŞSATIM PAZARIMIZ OLAN RUSYA İLE AKDENİZ MEYVE SİNEĞİ ZARARLISI YÜZÜNDEN BU ÜLKEYE NARENCİYE İHRACATIMIZ CİDDİ DARBE YEMİŞTİR. RUSYA İLE ARAMIZDA ÇIKAN BU KRİZ İYİ YÖNETİLEMEMİŞ, BU KRİZİN AŞILMASINDA ALT YAPININ VE TEKNİK ORGANİZASYONUN YETERSİZ OLDUĞU GÖRÜLMÜŞ, TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI ÜZERİNE DÜŞÜN SORUMLULUĞU YETERİNCE YERİNE GETİREMEMİŞTİR. BU GÜN SORUMLULUK DAHA ÇOK İHRACATÇILARIN GÜNÜBİRLİK, KALICI VE KÖKLÜ OLMAYAN ÇÖZÜMLERİNE TERK EDİLMİŞTİR.

4. NARENCİYE FİYATLARINDAKİ REEL GERİLEMENİN ÖNEMLİ NEDENLERİNDEN BİRİ YURT İÇİ TALEBİN YETERSİZ OLMASIDIR. YURT İÇİ TALEBİN YETERSİZ OLMASININ NEDENLERİNDEN BİRİ TÜKETİM ALIŞKANLIĞI OLMADIĞI GİBİ, EN ÖNEMLİ NEDENİ DE TÜKETİCİ FİYATLARININ ÜRETİCİ ELİNE GEÇEN FİYATLARINDAN 5-6 KAT KADAR DAHA YÜKSEK OLMASIDIR. BU DA ÖNEMLİ BİR TÜKETİCİ KİTLESİNİ OLUŞTURAN DAR GELİRLİLERİN BÜTÇESİNE ÖNEMLİ BİR YÜK GETİRMEKTEDİR. YURT İÇİ TALEP YETERSİZ OLDUĞU GİBİ BU OLUMSUZLUĞUN ETKİSİNİ BİR ÖLÇÜDE HAFİFLETEBİLECEK BİR ŞANS OLAN POTANSİYEL DIŞ PAZARLARDAN GELECEK DIŞ TALEPTE YETERİNCE DEĞERLENDİRİLMEMEKTEDİR.

5. NARENCİYE ÜRETİMİ İLE İŞLEME SANAYİ ARASINDAKİ ENTEGRASYON ZAYIFTIR. İŞLEME SANAYİ NARENCİYE ÜRETİMİNE İSTİKRARLI BİR TALEP YARATMASI, KATMA DEĞERİN BÖLGEDE/YURTİÇİNDE KALMASI EK İSTİHDAM VE GELİR YARATMASI BAKIMINDAN SON DERECE ÖNEMLİDİR. ÜLKEMİZDE NARENCİYENİN STANDARDİZASYON, PAKETLEME, KONSERVE, MEYVE SUYU VE KONSANTRESİ GİBİ İŞLEME ORANI OLDUKÇA DÜŞÜKTÜR.

6. ÜRETİCİLERE VE PAZARLAMADA YER ALAN KURULUŞLARA YÖNELİK GEREK YURTİÇİ PAZAR GEREKSE DE DIŞ PAZAR BİLGİLERİNİ SAĞLIKLI VE HIZLI SAĞLAYAN ORGANİZASYONLAR YETERSİZDİR.

7. PAZAR DEĞERİ YÜKSEK, İHRACATA YÖNELİK ÇEŞİTLERİN GELİŞTİRİLMESİ, BU ÇEŞİTLERİN FİDANLARININ YETERLİ MİKTARDA ÜRETİLMESİ VE YENİ KURULAN BAHÇELERİN BU DOĞRULTUDA YÖNLENDİRİLMESİNE DÖNÜK ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE YAYIM ÇALIŞMALARI YETERSİZDİR.

8. HER ŞEYDEN ÖNEMLİSİ ÜRETİM VE PAZARLAMA AMAÇLI ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ YETERSİZ VE AZ SAYIDA OLUP VAR OLANLAR DA İKTİDARLAR TARAFINDAN İŞLEVSİZLEŞTİRİLMEKTEDİR.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:

1. NARENCİYE ÜRETİCİLERİNİN BU ALANDA ÜRETİMLERİNİ SÜRDÜREBİLMELERİ ANCAK YETERLİ BİR GELİRİ İSTİKRARLI BİR ŞEKİLDE ELDE ETMELERİNE BAĞLIDIR. BUNUN İÇİN TEMEL GİRDİLER DESTEKLENMELİ, VERİMLİLİK VE KALİTE ARTIRICI ARAŞTIRMALAR TEŞVİK EDİLMELİ, ÜRETİM, PAZAR İSTEKLERİNE VE TÜKETİCİ TALEBİNE YÖNELİK PLANLANMALIDIR.

2. KOOPERATİF, ÜRETİCİ BİRLİKLERİ, ÇOK ORTAKLI DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ GİBİ ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ DESTEKLENMELİ VE ÖZENDİRİLMELİDİR.

3. GEREK ÜRETİM GEREKSE DE PAZARLAMA İÇİN ETKİN KOLAY VE UCUZ BİR FİNANSMAN ORGANİZASYONU SAĞLANMALIDIR.

4. HAL SİSTEMİ ÜRETİCİ LEHİNE YENİDEN DÜZENLENMELİDİR. BU DÜZENLEME GERÇEKLEŞTİRİLİNCEYE KADAR EN AZINDAN KOOPERATİFLERİN, HAL YASASINA GÖRE HAL SİSTEMİ DIŞINDA PAZARLAMA OLANAĞININ BULUNDUĞU YAYGIN BİR ŞEKİLDE ÜRETİCİLERE ANLATILMALI VE KOOPERATİFLEŞME TEŞVİK EDİLMELİDİR.

5. DIŞSATIM TEŞVİK EDİLMELİDİR. KUŞKUSUZ DIŞ PAZARLARDA TUTUNMA, RAKİP ÜLKELERLE YARIŞMA ANCAK SAĞLIKLI BİR POLİTİKA VE BU POLİTİKANIN GEREKLERİNİN KARARLI VE ISRARLI BİR ŞEKİLDE UYGULANMASIYLA MÜMKÜNDÜR. BU YOLLA KAZANILACAK SAĞLAM ALT YAPI VE GÜÇLÜ ORGANİZASYONLAR EN ÖNEMLİ REKABET UNSURLARIDIR. DIŞ SATIMIN TEŞVİK EDİLMESİ İÇİN KISA VADELİ ACİL BİR ÖNLEM OLARAK İHRACAT TEŞVİK PRİMLERİ VE VERGİ İADESİ ORANLARI ARTIRILMALIDIR. YANİ İHRACATA UYGULANAN TEŞVİK PRİM ORANLARI TON BAŞINA EN AZ 100$ OLMALIDIR.

6. DIŞSATIM ŞANSINI AZALTAN DIŞPAZARLARIN KARANTİNA UYGULAMALARI VE ÜST KALINTI SINIRLARI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULARAK, HASTALIK VE ZARARLILARLA MÜCADELEDE VE KİMYASAL KULLANIMINDA ÇEVREYE VE İNSAN SAĞLIĞINA DOST İYİ TARIM UYGULAMALARI GELİŞTİRİLMELİ, ÜRETİCİLERİN BUNLARI BENİMSEMESİ ÖZENDİRİLMELİ VE DESTEKLENMELİ, BU DOĞRULTUDA KAMU YAYIM HİZMETLERİ YAYGINLAŞTIRILMALIDIR.

7. İŞLEME SANAYİ YATIRIMLARI DESTEKLENMELİ, İŞLEME SANAYİ İLE ENTEGRASYONU ARTIRICI ORGANİZASYONLAR TEŞVİK EDİLMELİDİR. İŞLEME SANAYİNDE VERİMLİLİĞİ VE KALİTE ARTIŞINI ARTIRMAYA YÖNELİK ARAŞTIRMA GELİŞTİRME FAALİYETLERİ ÖZENDİRİLİP DESTEKLENMELİDİR.

8. TÜKETİCİ İSTEKLERİ, TALEP ÖZELLİKLERİ, FİYAT, MEVZUAT VE PAZARLAMA ORGANİZASYONLARI GİBİ PAZAR YAPILARINA İLİŞKİN PAZAR BİLGİLERİNİ SAĞLIKLI VE HIZLI BİR ŞEKİLDE TOPLAYIP BUNLARI İLGİLİ KESİMLERE ULAŞTIRAN YETERLİ SAYIDA ORGANİZASYONLAR OLUŞTURULMALI ÜRETİMİN TÜKETİCİ TALEPLERİ DOĞRULTUSUNDA YÖNLENDİRİLMESİ İÇİN KAMU YAYIM HİZMETLERİ ETKİNLEŞTİRİLMELİ VE YAYGINLAŞTIRILMALIDIR.

9. YURT İÇİ TALEBİ ARTIRMAK İÇİN TANITIM VE REKLAM KAMPANYALARI DÜZENLENMELİ BU ÇALIŞMALARA KAMU KAYNAKLARI İLE DESTEK OLUNMALIDIR. YİNE DIŞ PAZARLARA YÖNELİK BU TÜR TANITIM VE REKLAM ÇALIŞMALARI DESTEKLENMELİDİR.

TMMOB

ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ADANA ŞUBESİ