Kuraklık nedeniyle dünya genelinde azalan hububat ve bakliyat ürünlerine çözüm bulmak isteyen ülkeler ihracat şartlarını ağırlaştırıyor. Hindistan, Ukrayna ve Suriye‘nin ardından Arjantin de ihracat vergilerini artırıyor. Ancak uzmanlara göre dünya genelinde henüz kıtlık riski yok ve parası olan ülkeler ürün bulmakta sıkıntı yaşamayacak.

Bu yıl üretim düşük olduğu için bazı ülkelerin kota getirdiğini, bazı ülkelerin de ihracat vergilerini artırdığını belirten uzmanlara göre, dünyada ürün miktarında sıkıntı yok. Fakat bu ürünler yüksek fiyattan temin edilebilecek. Fiyatların bu yıl biraz yüksek seyredeceğini, gelecek sene büyük ihtimalle bu seviyelerde kalmayacağını öngören uzmanlar, alınan ürünün fiyatının ürün kalitesiyle de doğru orantılı olduğunu söylüyor. Son günlerde ekmeğin bile bozulduğunu, bu durumun yemlik ürünlerin fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklandığını dile getiren uzmanlara göre, Ukrayna‘dan ithal edilen buğdayla ABD‘den ithal edilecek buğdayın kalitesi aynı değil.   

Türkiye navlun avantajını olan ülkelere yanaşabilir

Uzmanlar navlunların da çok arttığına dikkati çekerken, Türkiye‘nin navlunların daha düşük olduğu Karadeniz Havzası‘ndaki ülkelere yanaşabileceğini, bunun dışında fazla ülke olmadığını, çünkü taşımaya da çok fazla talep olduğunu belirtiyor. Gemilere gelen sınırlama yüzünden özellikle küçük gemilerin her limana yanaşamadığına ve bu yüzden küçük miktarlarda ithalat yapmanın zorlaştığına dikkat çekiliyor. Dünya tahıl piyasalarında çok fazla ihale olmadığını belirten uzmanlar, Tarım Mahsulleri Ofisleri‘nin (TMO) de ihale açmak yerine gümrük vergilerini geçici olarak indirme yoluna gideceğini öngörüyor. Şimdilik yüksek fiyattan malların piyasada olduğu belirtilirken ellerde spekülatif olarak bekletilen buğdayın çözülmesini sağlayacak birtakım önlemlerin alınması ve ithalat kapısının aralanmasının gerektiği vurgulanıyor. AB‘nin çok sıkı yasaklamalar uygulayacağını öngörmediklerini belirten uzmanlar, AB‘den buğday almamızın da mümkün olduğunu, dünya buğday fiyatları açısından en önemli kriterin ise Avustralya‘nın önümüzdeki günlerde açıklayacağı üretim miktarı olacağını belirtiyor.

Önümüzdeki yıllarda kıtlık söz konusu değil

Türkiye‘nin bu yıl buğday, arpa, mısır, yağlı tohumlu bitkiler ve pamukta ciddi üretim düşüşü yaşadığına dikkat çeken Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı (ZMO) Gökhan Günaydın, bu ürünlerde Türkiye‘nin ithalat yapmak zorunda olduğunu söyledi. Şuan için dünyada kıtlık sorununun yaşanmayacağını anlatan Günaydın, "Bir ülkede kıtlık yaşanması için en az 2 yıl üst üste kuraklık yaşanması gerekiyor. Türkiye bunu 1990-1991 yıllarında yaşadı. Bu dönemde ciddi bir kıtlık baş gösterdi. Ancak bu yıl herhangi bir üründe kıtlık tehlikesi söz konusu değil. Meterolojinin verilerine göre önümüzdeki birkaç yıl için de kıtlık olmayacak" dedi. Ancak kuraklığın dünya genelinde yaşanması nedeniyle bütün ülkelerde ürün miktarının düştüğünü bunun da fiyat artışlarını beraberinde getirdiğini vurgulayan Günaydın şunları kaydetti:

"Rekolte düşüşünün yanı sıra spekülasyonlarda fiyat yükselişinde etkili oldu. Bazı fırsatçı ülkeler böylece gıda ürünlerini yüksek fiyata satmaya başladılar. Yani yeni dönemde cebinde parası olan ülkeler ürün bulmakta sıkıntı yaşamayacak."

Dünyada birtakım ürünlerde kıtlık yaşanırken, üretimin fazla olduğu bazı ülkeler de bu durumdan istifade edip ürün fiyatlarını daha da artırıyorlar. ABD, Arjantin ve Avustralya bunun en güzel örneği. Kıtlıkla ilgili spekülasyonlardan faydalanan bu ülkeler, ürün fiyatlarını gittikçe daha da yukarı çekiyor.

Hangi ülkeler ihracata sınırlama getiriyor

*Rusya tahıl ihracatını yasaklamaya hazırlanıyor.

*Ukrayna ihracat vergisini artırdı ve buğday ihracatını yasakladı. Ukrayna bu yasağı kıtlık görüldüğü zamanlarda iç fiyatları yükseltmemek için mutlaka devreye sokuyor.

*Arjantin buğday ve soya fasulyesinden sonra süt ihracatına da vergi koydu.

*Suriye buğday ihracatını yasakladı.

*Hindistan bakliyat ürünleri ihracatını yasakladı.

*AB‘de de birtakım önlemler alınıyor. Öncelikli olarak süt ürünlerinde ihracat teşvikine son verildi. AB buğday için de birtakım kararlar alma yolunda. İthalattan alınan ton başına 12 euro olan gümrük vergisi kaldırılacak. Sonrasında 2008 rekoltesinden itibaren yüzde 10 nadas koşulundan vazgeçilecek ve böylece AB‘nin buğday üretiminin artırılması sağlanacak.