Bülent Yardımcı

Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Mersin Şube Başkanı Mehmet Ateş, üreticilerin, büyük şehirlerde kilosu 1-2 YTL arası satılan portakalın fiyatını 10 kuruşa kadar düşürdüğünü, ancak ürünlerine alıcı bulamadıklarını söyledi. Narenciye üreticilerinin dört yıldır zarar ettiğini anlatan Ateş, "Tonlarca narenciye bahçelerde çürüyor" dedi. Türkiye‘nin yıllık ortalama 2.5 milyon tonla en fazla narenciye üreten ilk 10 ülke arasında yer aldığını belirten Ateş şunları kaydetti:

"Pazara hâkim olabilecek güçteyiz. Avrupa‘ya ihracat yapmak bizim için hayal gibi oldu. Biz yanı başımızdaki Rusya pazarını bile kaptırdık. Arjantin, Fas, Mısır ve İspanya Rusya‘ya tonlarca mal satıyor. Yunanistan bile bizim pazarımızı kırmak için başka ülkelerden mal alıp Rusya‘ya satıyor. Akdeniz meyve sineği, ihracatımıza darbe vurdu. Üreticiden ihracatçıya, politikacıdan üreticiye kadar hepimiz suçluyuz. Kimse neyi, nasıl yapması gerektiğini bilmiyor."

‘O, donmuş portakal‘

Adana Turunçgil Üreticileri Birliği Genel Sekreteri Adil Karcı da iç tüketimin yetersizliğinden yakınarak, "Hiç narenciye ağacı olmayan Almanya‘da narenciye tüketimi Türkiye‘nin dört katı. 75 milyonluk Türkiye‘ye 2.5 milyon ton hiçbir şey. Adana‘da 10 kuruşa satılan ürün İstanbul‘da neden 1-2 YTL? Biz burada ürünü satamıyoruz, vatandaş pahalı diye yiyemiyor" şeklinde konuştu.

İstanbul Sebze Meyve Hali Başkanı Burhan Er ise donmuş portakal fiyatının 10 kuruşa düştüğünü belirterek şöyle dedi:

"Geçen ay bazı yörelerde üç gün süren soğuklar dalında bekleyen portakalı vurdu. Donuk portakal, dalında 10 kuruşa satılarak maalesef tüketiciye yediriliyor. Bu portakalı yiyen tüketici, bir daha portakal almadığı için tüketim düşüyor. İyi portakal, dalında 35-45 kuruş. Antalya, Finike, Kumluca portakalı ise 60-90 kuruş. Bunun üzerine toplama, boylama ve sarım maliyeti ile büyük kentlere nakliye maliyetini ekleyin. İşleyen firmayla perakendecinin kârını da ilave edince, perakende satış fiyatı 1-2 YTL olur."

ANALİZ

Eski model narenciyeye rağbet yok!

Türkiye‘de yılda 2.5 milyon ton portakal, limon, mandalina ve greyfurt üretiliyor. Önceki yıl 960 bin ton, geçen yıl ise 1 milyon 50 bin ton ihracat yapıldı. Geriye kalan 1.5 milyon ton narenciyeyi yesek de, sıksak da tüketemiyoruz. Ürün dalında çürürken, portakal suyu ve limon tuzu ithal ediliyor. Çünkü sanayinin işleyeceği çeşitte narenciye üretilmiyor.

Dış pazarlar valensiya portakal isterken, Türkiye‘deki üreticiler vaşington portakalda ısrar ediyor, çeşitleri yenilemiyor. Türkiye‘nin narenciyedeki rakipleri yeni çeşitlerle sezonu uzattılar. Arjantin, ABD, Fas, İtalya, İspanya, İsrail 8-10 ay narenciye satarken, Türk üretici ise 3-4 ayda sezonu kapatıyor.

Satılamayan portakallar dalında alıcı beklerken, tüketiciye donmuş portakal satılıyor. Bu nedenle iç tüketim düşüyor.

Endüstrisi yok, çeşidi az

Akdeniz Yaş Sebze Meyve İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Kavak bu konuda şöyle diyor:
"Türkiye ürettiği narenciyenin ancak yüzde 7‘sini işleyebiliyor. Brezilya‘da bu oran yüzde 60‘ı buluyor. Narenciye endüstrisini güçlendirmeli, babadan kalma çeşitleri terketmeliyiz."
Aroma Genel Müdürü Mahmut Atom Duruk da şunları söylüyor:

"Türkiye‘de sıkmalık portakal çeşitleri üretilmiyor. Sofralık portakalı, sanayide kullanamıyoruz. Yeni çeşitlerle büyük bahçeler kurarsak, portakal suyu ihracatçısı olabiliriz. Türkiye, limon tuzu ithal ediyor. Üreticinin satamadığı limon ise dalında çürüyor. Çünkü narenciye işleme endüstrimiz cılız."