RESMİ KONTROLLERE İLİŞKİN YÖNETMELİK TASLAĞI HAKKINDA GIDA, KİMYA VE ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODALARININ GÖRÜŞLERİ
RESMİ KONTROLLERE İLİŞKİN YÖNETMELİK TASLAĞI HAKKINDA TMMOB‘YE BAĞLI GIDA, KİMYA VE ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODALARININ GÖRÜŞLERİ
| ||
Genel Görüş | Teklif | |
Resmi Kontrollere İlişkin Yönetmelik Taslağının gıda güvenliğine yönelik temel kaygıların giderilmesi açısından resmi kontrollerin AB standartlarına ulaştırılmasını sağlamaktan uzak bir noktada kaldığı görülmektedir. Resmi kontrollerin kapsamının işletmelerin teknik ve hijyenik koşullarını içine almadığı, resmi kontrollere ilişkin görev ve yetki devri öngörülen konu başlıkları ve bunlara ilişkin işlemin usul ve esaslarının açıklıkla ortaya konulmadığı, kontrol kuruluşları olarak tanımlanan kurumların seçim ve işbirliği yöntemlerinin nasıl belirleneceği ya da denetleneceğinin belirtilmediği izlenmektedir. Ayrıca, işletmelerin mevzuata uyumda önemli sorumluluk yüklendikleri ancak sorumlu yöneticilik sisteminin kaldırıldığı ve birçok işletmenin istihdamı zorunlu personel bulundurmayacağı bir ortamda söz konusu sorumlulukların yerine getirilebilmesine ilişkin kaygı ve kuşkular bulunmaktadır. Taslağa ilişkin bu genel görüşler yanında maddeler temelindeki görüşlerimiz aşağıda verilmektedir.
|
Genel ve madde ayrıntısında verilen görüşlerin değerlendirilmeye alınması. | |
Taslak Maddesi | Görüş ve Değerlendirme | Teklif |
Resmi kontrollerin organizasyonuna ilişkin genel hükümler MADDE 5- (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıda ve yem işletmelerinin resmi kontrolleri, Kanun‘un Ek-2 sayılı listesine uygun olarak en az iki kontrol görevlisi tarafından gerçekleştirilir. İthalat ve ihracat kontrolleri ise bir kontrol görevlisi tarafından yapılabilir. Kontrol görevlisi, Bakanlık adına Kanun hükümleri doğrultusunda resmî kontrolleri yapmak, kontrol sonucuna göre, her türlü etkiden ve çıkar ilişkisinden uzak, tarafsız, objektif ve bağımsız olarak karar almak zorundadır. Kontrol görevlisi, Kanunla kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, Kanunda öngörülen idarî yaptırımları uygulamaya yetkilidir. Kontrol görevlisi, Kanun kapsamındaki her yere kontrol amacıyla girebilir ve numune alabilir. Alınan numuneler için herhangi bir bedel ödenmez. Kontrol görevlisi resmi kontroller sırasında mevzuata uygunsuzluğun tespiti veya kanıt teşkil etmesi için fotoğraf ve video çekimi yapabilir.
•(2) Resmi kontroller, düzenli olarak, uygun sıklıkta ve risk esasına göre, tarafsız, şeffaf ve meslekî gizlilik ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirilir. Bu kontroller, izleme, gözetim, doğrulama, tetkik, denetim, numune alma ve analiz gibi uygulamaları kapsar. Riske dayalı kontrol esasları aşağıdaki hususlar dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir. •a) Hayvan sağlığı, hayvan refahını, yem veya gıda güvenilirliğini etkileyebilecek olan, •1) Hayvanlardan, •2) Yem veya gıdanın doğrudan kendisinden, •3) Yem veya gıda işletmesinden, •4) Yem veya gıdanın kullanımından veya herhangi bir işlemden, madde ve malzemeden veya faaliyetten veya işlemeden, kaynaklanabilecek belirlenmiş riskler. b)Yem veya gıda işletmecilerinin Kanunla belirlenen kuralları uygulayıp uygulamadıklarını gösteren geçmiş kayıtları, c)Yem veya gıda işletmecilerinin uygulamakta oldukları herhangi bir otokontrolün güvenilirliği, ç) Uygunsuzluğu gösterebilecek herhangi bir bilgi. (3) Resmi kontroller, önceden bildirimin gerekli olduğu durumlar hariç, yem veya gıda işletmecisine haber verilmeksizin gerçekleştirilir. Resmi kontroller, belirli bir amaca yönelik olarak da yürütülebilir. (4) Resmi kontroller, yem veya gıdanın, hayvan ve hayvansal ürünlerin üretimi, işlenmesi ve dağıtımının herhangi bir aşamasında ve/veya tüm aşamalarında yürütülür. Resmi kontroller, bu Yönetmeliğin amacı gereği; yem ve gıda işyerlerinde, yem ve gıdanın kullanımında, yem ve gıdanın depolanmasında, maddede, malzemede, canlı hayvanlar ile yem veya gıdanın nakliyesi dâhil olmak üzere herhangi bir işlemde veya faaliyette gerekli olan kontrolleri içerir.
(7) Bakanlık; •a) Canlı hayvan, yemin kullanımı, yem ve gıdanın üretimi, işlenmesi ve dağıtımının tüm aşamalarında resmi kontrollerin etkin ve amaca uygun yürütülmesini sağlar. Bu Yönetmeliğin amaçlarını sağlamak üzere iç tetkikler veya gerektiğinde dış tetkiklerden elde edilen bulgular doğrultusunda uygun önlemleri alır. Bu tetkikler şeffaf olarak yürütülür ve bağımsız incelemeye tabidir. •b) Resmi kontrolleri yürütmekle yükümlü personelin herhangi bir çıkar ilişkisi içinde olmaması için gerekli tedbirleri alır. •c) Resmi kontrollerin etkin ve verimli olarak yürütülebilmesi amacıyla, yeterli sayıda nitelikli ve deneyimli elemanı, muayene ve analiz için ise yeterli kapasitede laboratuvarı temin eder ya da bunlara erişimi sağlar. ç) Resmi kontrollerin kontrol görevlilerince etkin ve verimli olarak yürütülmesini sağlayacak şekilde, uygun, yeterli ve düzenli bakım ve onarımı yapılmış ekipman ve donanımı temin eder. d) Acil durumlarda uygulamak üzere, acil eylem planlarını hazır bulundurur. e) Resmi kontrollerin yerine getirilmesinde tarafsızlığı, kaliteyi ve sürekliliği sağlar. f) Resmi kontrollerin yürütülmesinde farklı birimleri arasında etkin ve yeterli koordinasyon ve işbirliğini temin eder. ... (9) Bakanlık, Kanun kapsamındaki kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler hariç olmak üzere, uygun göreceği görev ve yetkileri devrettiğinde, ilgili taraflar arasında etkin ve yeterli koordinasyonu temin eder. Resmi kontrolleri yürütme yetkisini devretmiş olduğu ilgili taraflar, bu maddenin 7 nci fıkrasında belirtilen kriterlere uymak zorundadır. |
Yönetmelik taslağının 5 inci maddesinin (1) inci fıkrasında "Alınan numuneler için herhangi bir bedel ödenmez" hükmü, değeri yüksek ürünlerde örneğin aflatoksin analizleri için alınan numuneler nedeniyle işletmeci ya da tüccarın zararına yol açabilecektir. Bu nedenle, artan numunelerin geri alınabileceği hükmü getirilebilir ya da belli bir miktarın üstü için bir bedel ödemesi yapılabilir.
Yetki devri yapılan kontrol kuruluşlarının yaptırım uygulama yetkisinin olmaması nedeniyle Yönetmelik taslağının 5 inci maddesinin (1) inci fıkrasında "Kontrol görevlisi, Kanunla kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, Kanunda öngörülen idarî yaptırımları uygulamaya yetkilidir. Kontrol görevlisi, Kanun kapsamındaki her yere kontrol amacıyla girebilir ve numune alabilir." hükmüne kontrol kuruluşlarında görev yapanların hariç tutulması gerektiği ilave edilmelidir.
Bu maddenin (2) nci fıkrasında "Riske dayalı kontrol esasları aşağıdaki hususlar dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir" hükmünde Bakanlığın hangi araçla (örneğin Tebliğ) bu hususları belirleyeceği belirtilmelidir.
(3) üncü fıkrada yer alan "Resmi kontroller, belirli bir amaca yönelik olarak da yürütülebilir" hükmündeki amacın belirtilmesi uygun olacaktır.
(4) üncü fıkrada resmi kontrollerin sadece işletmelerde yapılan üretim ve mamul için değil, aynı zamanda işletmelerin teknik ve hijyenik kriterlerini de kapsayacak şekilde yapılacağı hükme bağlanmalıdır.
5996 sayılı Kanunun 31 inci maddesinin (10) uncu fıkrasındaki ifadeyle aynı şekilde düzenlenmiş olup Bakanlık tarafından resmi kontrollere ilişkin görev ve yetki devri öngörülen konuların ve nasıl devredileceğinin taslak yönetmeliğin (9) uncu fıkrasında belirtilmesi gerekmektedir. Resmi kontrollerin laboratuvarlar dışında özel ya da tüzel kişilere devrinde kamu yararı görülmemektedir. Bakanlığınızı yapılanma ve istihdam anlamında da rahatlatacak bir adım değildir. Ayrıca tali kimi konularda devredilecek görevler varsa (alan taraması, izleme gibi) bu yetki devrinin Bakanlığın bu konularda kontrol ve denetim yapmasına engel olmadığı da belirtilmelidir. Bakanlığınızın resmi kontrolleri yürütme yetkisini devretmeyi düşündüğü ilgili taraflar, taslağın 5 inci maddesinde 7 nci fıkrasında belirtilen kriterlere uymak zorunda bırakılmaktadır. Ancak, (7)nci fıkra Bakanlığın görevlerini kapsamakta olduğundan, söz konusu yetkiyi kullanacak olan taraf, aslında Bakanlığa eş durumda tutulmaktadır. Bu fıkraların yeniden gözden geçirilmesi ve devredilmesi öngörülen asli ve sürekli görevler dışındaki hangi görevler için ne gibi şartların uygulanacağı daha açıklıkla ortaya konulmalıdır. Bu maddede kontrole ilişkin olarak Kanunda sayılan kurum ve kuruluşlara atfen işbirliği alanlarının belirlenmesi uygun bir yöntem oluşturacaktır.
|
Numunelerin artan kısmının geri verilmesi ve belli bir miktarın üzerindeki numuneler için saptanacak bir bedelin gıda/yem işletmecisi ya da bunların ticaretiyle uğraşanlara verilmesi için düzenleme yapılması.
"Kontrol görevlisi, Kanunla kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, Kanunda öngörülen idarî yaptırımları uygulamaya yetkilidir. Kontrol kuruluşlarında görev yapanların idarî yaptırım yetkisi yoktur. Bu kişilerin kontrol görevleri kontrol kuruluşunun yetkilendirildiği alanla sınırlıdır."
Bu fıkrada Bakanlığın hangi usul ve araçla riske dayalı kontrol esaslarını belirleyeceği açıklanmalıdır.
Resmi kontrollerin amaçlarının açıkça yazılması.
Resmi kontrollerin sadece ürün üretimi değil işlemede kullanılan ekipman, işletmenin fiziki şartlarını vb. kapsadığının açıkça yazılması.
Resmi kontrollere ilişkin görev ve yetkilerin özel sektöre ya da başka kurum ve kuruluşlara devrinden ziyade Bakanlığınızın daha etkin denetim yapılması adına diğer kurum ve kuruluşların hangi tür imkânlarından faydalanabileceği ya da hangi tür alanlarda işbirliği yapacağının ve bu işlemlerin esaslarının saptanması gerekli görülmektedir. |
Resmi kontrollere ilişkin özel görevlerin devredilmesi MADDE 6 - (1) Bakanlık resmi kontrollerle ilgili belirli görevlerini bir ya da birden fazla kontrol kuruluşuna bu maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları doğrultusunda devredebilir. Kontrol yetkisi verilen kuruluşlar yetkilerini başka bir kurum ve/veya kuruluşa veya kişiye devredemez. (2) Bakanlık, aşağıdaki koşulları karşılaması durumunda asli ve sürekli görevleri hariç uygun göreceği belirli görevleri kontrol kuruluşlarına devredebilir. •a) Kontrol kuruluşunun yürüteceği görevler ile hangi koşullar altında yürütebileceğinin açıkça tanımlanmış olması gerekmektedir. •b) Kontrol kuruluşunun, •1) Kendisine devredilen görevleri yürütmek için gerekli olan uzmanlık, ekipman, donanım ve altyapıya sahip olduğuna, •2) İşi yürütmek için yeterli sayıda uygun nitelikli ve tecrübeli personeli olduğuna, •3) Kendisine devredilen yetkilerin gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak tarafsız olduğu ve herhangi bir çıkar çatışmasının bulunmadığına, •4) ‘Denetim Yapan Çeşitli Tipteki Kuruluşların İşleyişi ile İlgili Genel Kriterler‘ EN 45004 Avrupa Standardı karşılığı olan (TS/EN 17020) ve/veya söz konusu devredilen görevlere özel olan diğer bir standarda uygun olarak çalıştığının ve buna göre akredite olduğuna, •5) Laboratuvarlarının, bu yönetmeliğin 13 üncü maddesinin ikinci fıkrasıyla belirtilen standartlara uygun faaliyet gösterdiğine, dair belgelendirilmesi gerekir. •c) Kontrol kuruluşu, gerçekleştirdiği kontrollerin sonuçları ve buna ilişkin raporunu düzenli olarak ve Bakanlıkça talep edilen zamanlarda, Bakanlık merkez ve kontrolün gerçekleştirildiği ilin, İl Tarım Müdürlüğüne sunar. Kontrollerin sonuçlarında, uygunsuzluk tespiti veya uygunsuzluk ihtimalinin olması durumunda, kontrol kuruluşunca Bakanlık derhal bilgilendirilmesi gerekir. ç) Kontrol kuruluşu, Bakanlık ile etkin ve yeterli koordinasyonu sağlamak zorundadır. (3) Bakanlık, devir yaptığı kuruluşları denetler. Bakanlıkça yapılan denetim sonucunda devredilen görev ve yetkilerin yürütülmesinde yetersizlik veya eksikliğin tespiti hâlinde Bakanlık devri iptal eder veya verilen kısa süre içerisinde eksiklikler giderilinceye kadar yetki devrini askıya alır. Verilen süre sonunda, eksikliklerin giderilmemesi durumunda devredilen görev ve yetkileri iptal eder. Bu fıkranın uygulanmasından doğan tüm masraflar sorumlular tarafından üstlenilir. (4) Bunlardan, Bakanlıkça belirlenen şartlara sahip olanlara, bu görev ve yetkilerin tamamı veya bir kısmı tamamen veya kısmen devredebilir veya hizmet alımı yolu ile yerine getirebilir. Bakanlık, devir yaptığı kuruluşları denetler. Bakanlıkça yapılan denetim sonucunda devredilen görev ve yetkilerin yürütülmesinde yetersizlik veya eksikliğin tespiti hâlinde Bakanlık devri iptal eder veya eksikliklerin kısa bir süre içinde giderilmesini talep edebilir. Bakanlık, eksikliklerin giderilmemesi durumunda devredilen görev ve yetkileri iptal eder. Bu fıkranın uygulanmasından doğan tüm masraflar sorumlular tarafından üstlenilir.
|
5996 sayılı Kanunda Bakanlığınız gıda güvenliğinden sorumlu tek merci olarak belirlenmiştir. Bu Yönetmelik taslağının 5 inci maddesinin (9)uncu fıkrasında da öngörüldüğü gibi kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler hariç bazı özel görevlerin bazı kurum ve kuruluşlar ve özel kesime devredilebileceği öngörülmüştür. Ancak, Taslağın 6 ncı maddesinin lafzından kontrol hizmetlerinin rekabetçi bir anlayışla özel sektöre devredileceği algılanmaktadır. Kontrol kuruluşları adı verilen bu kuruluşlara ilişkin yeterli kriterlerin ve bu kriterler ile bunların performansının nasıl ve neye göre değerlendirileceği belirsizdir. Ayrıca, Bakanlığınız dışında hiçbir kurum ve kuruluşun ceza maddelerini uygulayamayacağı da dikkate alındığında bu maddede yer alan hükümlerin yeniden ele alınması ve diğer maddelerle bir arada değerlendirilmesi gerekli görülmektedir. Maddenin 4 üncü fıkrasında ‘bunlardan‘ ve ‘bu görev ve yetkiler‘ benzeri ifadeler belirsiz kalmakta ve açıklanması gerekmektedir. Ayrıca, bu maddede resmi kontrollerin devredileceği kontrol kuruluşlarının taşeronlar aracılığıyla iş yapabileceği öngörülmektedir. Bu gibi öngörülerin konuyu, Bakanlığınızın sektör ve gıda kontrolü üzerindeki yetkilerinin tümünün denetimsiz şekilde paylaşılmasına doğru götüreceği düşünülmektedir. Ortaya çıkması olası bu durum başıboşluk doğuracağı için 5996 sayılı Kanun ve uyum sağlanmaya çalışıldığı iddia edilen AB mevzuatına tamamen ters görülmektedir. Bu konuda Bakanlığın görüşlerinin net olarak ortaya konulması ve devredilemeyecek yetkilerin ilgili AB Mevzuatında olduğu gibi açıkça belirtilmesi gerekmektedir. |
Bu yönetmelik maddesinin tamamen 5996 sayılı Kanun ile AB mevzuatı gözetilerek yeniden değerlendirilmesi, Bakanlığın asli ve sürekli görevlerinin ve bunun dışındaki görevlerinin neler olduğunun açıkça ortaya konulması, bu belirlemeye göre hangi kısıtlı alanlarda yetki devri düşünülüyorsa ki, bunların tali işler olması beklenmektedir, devralacak kuruluşun izlenmesi ve denetimine ilişkin esasların da belirtilmesi uygun olacaktır. |
Kontrol ve Doğrulama Talimatları MADDE 9- (1) Resmi kontroller, Bakanlıkça hazırlanan talimatlara uygun olarak yürütülür. Bu talimatlar, bu yönetmeliğin Ek-1(B)‘de yer alanlar da dâhil olmak üzere kontrol görevlisi için gerekli bilgiler yanında, resmi kontrollerin etkinliğini doğrulamak ve düzeltici faaliyetlerin gerçekleştirilmesini sağlamak için hazırlanır ve güncellenir. (2) Gıda ve yem işletmecileri denetim sırasında kontrol görevlisine yardımcı olmak, tutulan kayıtlara erişimlerini sağlamak ile yükümlüdür. Denetimlerde gerekli kolaylığı göstermeyenler tutanak ile tespit edilir, denetim gerektiğinde kolluk kuvvetlerinin katılımı ile tekrarlanır ve ilgililer hakkında Kanun uyarınca gerekli yasal işlem yapılır.
| Kontrollere yönelik talimatlar, mevzuatın bir parçasıdır. Bu talimatlara dayanarak yapılan iş ve işlemler sonucunda kişiler veya işletmeler cezai yaptırımlara maruz kalmaktadır. Bu nedenle talimatların da şeffaf bir biçimde görülebilmesi zorunluluktur. | 1. Fıkradan sonra, 2. Fıkra olarak Bakanlığın kontrol ve uygulama talimatlarını web sitesinde güncel bir biçimde paylaşacağı yazmalıdır.
|
Numune Alma ve İtiraz Madde 12- (1) Resmi kontroller kapsamında yürütülen numune alma işlemi, 16/11/1997 tarihli ve 23172 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği, 14/2/1975 tarih ve 25 sayılı Yem Numunesi Alma Yönetmeliğine göre yapılır. Ancak, bu Yönetmeliklerde hüküm bulunmaması halinde sırasıyla Türk Standartları Enstitüsü veya Avrupa Standardizasyon Komitesi tarafından kabul edilen standartlar göz önünde bulundurulabilir veya numune alma işlemi amaçlanan hedefe uygun olarak Bakanlıkça hazırlanan numune alma prosedürüne göre yürütülür. Analizleri yapılmak üzere alınacak numuneler için herhangi bir bedel ödenmez. (2) Resmi kontrollerde numune alımı ve itiraz aşağıda belirlenen esaslar çerçevesinde yapılır. a) Ürünün kalan raf ömrü yedi günden az olan gıdalar, mikrobiyolojik incelemeler ve ürün miktarının şahit numunenin analizinin yapılabilmesi için yetersiz olduğu durumlarda bir takım analiz numunesi alınır, tutanak düzenlenir ve mühürlenir. Kanun gereği, bu durumlarda analiz sonucuna itiraz edilemez. Analiz numunesinin Bakanlıkça belirlenmiş laboratuvarda yapılan muayene ve analiz raporu kesin olup verilecek karara esastır.
b) Bu fıkranın (a) bendinde sayılan durumlar dışında; 1) Gıda ve yem üretim yerlerinden bir takım analiz numunesi alınır, tutanak düzenlenir ve mühürlenir. İlgilinin talep etmesi halinde, Bakanlıkça belirlenmiş olan laboratuvarda analiz yaptırması amacıyla ikinci takım numune alınır ve Bakanlıkta muhafaza edilir. Gerektiğinde resmi kontrol sırasında üçüncü takım numunede alınabilir. İkinci ve üçüncü takım numuneler içinde tutanak düzenlenir ve mühürlenir. İkinci takım numunenin Bakanlıkça belirlenmiş olan laboratuvarda raf ömrü bitmeden analize alınabilmesi için, en geç numunenin raf ömrünün bitiminden iki gün öncesine kadar, ilgililer tarafından, numune gönderimi ve analize ilişkin her türlü masrafın karşılandığına dair makbuz, dekont ve benzeri belgeler bir dilekçe ekinde Bakanlığa sunulmalıdır. İkinci takım numunenin muayene ve analiz raporu laboratuvarca ilgililere ulaştırılır. Analiz numunesine ait muayene ve analiz raporunun ilgililere tebliğ edildiği tarihten itibaren en geç yedi gün içerisinde dilekçe ekinde ikinci takım numuneye ait muayene ve analiz raporu ile birlikte Bakanlığa itiraz edilebilir. İtiraz Bakanlıkça değerlendirilir. İtirazın değerlendirilmesi sırasında, muayene ve analiz raporları arasında farklılık olup olmadığı incelenir. Gerektiğinde gıda ve yemin raf ömrü bitmemiş olması şartıyla resmi kontrol sırasında alınmış olan üçüncü takım numune, muayene ve analizi yaptırılmak üzere Bakanlıkça belirlenmiş olan laboratuvara Bakanlık tarafından gönderilebilir. Bu durumda yapılan itirazın değerlendirilmesinde bu numuneye ait muayene ve analiz raporu da dikkate alınabilir. |
Bu maddenin (2)nci fıkrasında "...ve ürün miktarının şahit numunenin analizinin yapılabilmesi için yetersiz olduğu durumlarda..." ifadesi gıdaların kontrolünde AB standardında getirilmeye ve ülkemizde uygulanmaya çalışılan anlayışa ters düşmektedir. Ulusal referans laboratuvarının kurulması yanında AB ile uyumlu bir kontrol sisteminin hayata geçirilmesi açısından yapılan laboratuvar analizlerinde ortaya çıkabilecek tartışmalı sonuçların nihai karara bağlanması açısından mutlaka şahit numune alınması ve bu numunenin analiz sonuçlarına göre karara varılması gerekli görülmektedir.
Taslak Yönetmelikte 3. Takım numunenin gerektiğinde alınabileceği ve gerektiğinde analiz edilebileceği ifade edilmektedir. Bu yolla 3. Numunenin alımında bir keyfiyet oluşturulduğu izlenimi ortaya çıkmaktadır. Denetim sırasında 3. Takım numunenin hangi durumlarda ve ne zaman alınacağı açıkça belirtilerek keyfiyetin önlenmesi yönünde bu husus kurala bağlanmalıdır. |
(2) nci fıkraya analiz numunesi yanında şahit numune alınacağı ifadesi eklenmelidir.
3. Takım numunenin hangi durumlarda ve ne zaman alınacağı açıklanmalıdır. |
Resmi laboratuvarlar MADDE 13- (1) Resmî kontrollerle ilgili numunelerin analizleri, Bakanlık laboratuvarlarında veya Bakanlık tarafından onay verilen diğer laboratuvarlarda yapılır. Bu laboratuvarlarda yapılamayan analizler için ya da teyit amacıyla yurt içindeki veya yurt dışındaki laboratuvarlarda analizlerin yaptırılması hususunda Bakanlık yetkilidir. (2) Bakanlık resmi kontrollere ilişkin numune gönderimi için akredite laboratuvarlara öncelik tanıyabilir ve numune gönderimi planını buna göre hazırlar. Bakanlık belirlemiş olduğu laboratuvarların akreditasyon şartlarının devam etmemesi durumunda numune gönderimini yeniden planlar. |
Bilindiği üzere, yetki verilen laboratuarların yetkili oldukları analizlerde tespit seviyelerindeki farklılıklar 1. ve 2. Takım numunelerin sonuçlarının değerlendirmesinde yanlış kararlara ulaşılmasına yol açabilmektedir. Bu nedenle, laboratuarların tespit düzeylerini de içeren onaylı laboratuar listelerinin yayımlanması ve bu liste üzerinden uygun laboratuar seçiminin gerçekleştirilmesi güvence altına alınmalıdır. Yine, yetki verilen laboratuarların tespit düzeylerinin belirlenmesinde TSE/EN/ISO 17025‘de belirtilen kuralların uygulanması gerektiği de belirtilmelidir. Akredite laboratuarlar için de "TSE/EN/ISO 17025‘e göre TÜRKAK tarafından akredite edilmiş" ibaresine eklenmelidir. |
Bu yönetmelik maddesi analiz sonuçları arasında oluşması muhtemel çatışmayı önleyecek şekilde düzenlenmelidir. |
Gümrük hizmetleri MADDE 25- (1) Bu bölümde atıfta bulunulan resmi kontrollerin organizasyonunda Bakanlık ve gümrük idareleri işbirliği yapar. (2) Gümrük idarelerince, Bakanlığın onayı olmadan hayvansal yem ve gıdalar ile 16ncı maddenin beşinci fıkrasında belirtilen yem ve gıdaların girişine veya serbest bölgelerde veya özel ve gümrük antrepolarında muamelesine izin verilmez. (3) Numune alınması durumunda, Bakanlık gümrük idarelerini ve ilgili işletmecileri bilgilendirir ve ürünün izlenebilirliğinin temin edilmesi şartıyla, numunelerin analiz sonuçlarının gelmesinden önce ürünlerin serbest bırakılıp bırakılmayacağını da bildirir.
| 25 inci maddenin sonuna gelmek ve (3) üncü fıkranın getirdiği şartı tamamlamak üzere, "Serbest dolaşıma bırakılması durumunda, Bakanlık ve gümrük idarelerince ortaya konulan şartlara uygun olarak birlikte çalışmalıdır." ifadesi yeni bir fıkra olarak eklenmelidir.
| Maddenin sonuna, "Serbest dolaşıma bırakılması durumunda, Bakanlık ve gümrük idarelerince ortaya konulan şartlara uygun olarak birlikte çalışmalıdır" şeklinde bir fıkra eklenmesi. |
Genel ithalat koşulları MADDE 34- (1) d) Gerekli olması durumunda Bakanlık tarafından ihracatçı ülkede gerçekleştirilen kontroller sonucunda verilen tavsiyelerin takibi ile ilgili yürütülen çalışmalar.
|
Ülkemize yapılacak ithalatta gerekli görülmesi durumunda ihracatçı ülkede yapılması planlanan kontrollerde görev alacak personelin niteliği açıklanmalıdır. Bu tip personel; AB‘de özel bir birimde görevlendirilmiş olan kıdemli denetçilerden seçilmektedir. Güvenilir gıdanın ülkeye girişinin güvence altına alınmasını teminen bu alanda keyfiyettin önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. |
İhracatçı ülkede kontrolleri yapacak olan personelin nitelikleri tanımlanmalıdır. |
Eşdeğerlik MADDE 36- (1) Eşdeğerlik uygulanmasının veya yeterli tetkikin gerçekleştirilmesinin ardından, ihracatçı ülkenin tarafsız kanıt sağlaması durumunda, ihracatçı ülkelerde veya ihracatçı ülke bölgelerinde uygulanan önlemlerin ülkemiz uygulamalarına eşdeğer garantiler sağladığının tanınması ile ilgili bir karar alınabilir. (2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen karar, söz konusu ihracatçı ülke veya ihracatçı ülke bölgesinden gerçekleştirilecek ithalatı düzenleyen koşulları da belirler. Bu koşullar aşağıdaki hususları içerir: a) Ürünlere eşlik etmesi gereken sertifikaların yapısı ve içeriği, b) İthalatta uygulanacak özel şartlar, c) Gerekli olması durumunda, ithalatına izin verilen bölgelerin veya işletmelerin listesinin hazırlanması ve güncellenmesi ile ilgili kurallar (3) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen karar, bu kararın alınması sırasında oluşturulan eşdeğerliliğin tanınmasına ilişkin koşullardan herhangi birinin artık karşılanmaması durumunda gecikme olmadan yürürlükten kaldırılır.
| İlgili madde ifade bozuklukları içermekte ve anlaşılamamaktadır. Eşdeğerlik uygulamasının özü ve prensipleri daha anlaşılır biçimde verilmelidir. Bu hali ile yanlış uygulamalara yol açabilecek durumdadır. |
|
İzlenebilirlik MADDE 37 - (1) Gıda ve yem işletmecileri izlenebilirliği sağlamak amacıyla, a) Üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında, sorumluluğundaki gıda veya yemin, gıda veya yeme ilave edilecek her türlü maddenin ve gıdanın elde edildiği hayvanın takibinin yapılabilmesi için bir sistem oluşturmak ve talep hâlinde bu bilgileri Bakanlığa sunmak, b) Piyasaya arz edilecek gıda ve yemde izlemeyi sağlamaya yönelik olarak, özel mevzuatında belirtilmiş olan müstahsil makbuzu, menşei belgesi, veteriner sağlık raporu, ithalat uygunluk belgesi, fatura, irsaliye faturası vb. her türlü belgeyi ürünün raf ömrünün bitiminden itibaren bir ay süreyle muhafaza etmek, c) Piyasaya arz edilecek gıda ve yemde izlemeyi sağlamaya yönelik olarak, Türk gıda mevzuatına uygun olmak koşulu ile, parti no ve/veya seri no ve/veya/üretim no ve/veya kod no ve diğer bilgileri içerecek şekilde etiketlemek, ç) En az yılda bir kez izlenebilirlik sistemini gözden geçirerek, sistemin çalıştığını doğrulamak ve kayıt altına almak, zorundadır.
| 37nci maddenin (1) inci fıkrasının (c) bendine "özel mevzuat"tan bahsedilmektedir. Bu gibi muğlak ifadelere yönetmeliklerde yer verilmesi doğru değildir. Hangi mevzuat olduğu vurgulanmalıdır. Ayrıca, bu maddede ürünlerin hangi tipinde kaç adım ileri, kaç adım geri izleme yapılması gerektiği belirtilmelidir. Örneğin, onaya tabi ya da istihdam zorunluluğu olan işletmelerde 2 adım geri gibi.
| 37nci maddenin (1) inci fıkrasının (c) bendindeki "özel mevzuat"ın açıklanması, ayrıca hangi ürün tipinde kaç adım ileri ve geri izleme yapılacağının maddeye eklenmesi ya da bununla ilgili ayrı bir düzenleme yapılacağının bu maddede yazılması. |
Sorumluluklar MADDE 38- (1) Gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ve yem ile ilgili faaliyet gösteren işletmeciler, kendi faaliyet alanının her aşamasında Kanunda belirtilen şartları sağlamak ve bunu doğrulamakla yükümlüdür. (2) Gıda ve yem işletmecisi ürettiği, işlediği, ithal ettiği, satışını veya dağıtımını yaptığı bir ürününün, gıda ve yem güvenilirliği şartlarına uymadığını değerlendirmesi veya buna ilişkin makul gerekçelerinin olması durumunda, söz konusu ürünü kendi kontrolünden çıktığı aşamadan başlamak üzere, toplanması için gerekli işlemleri derhal başlatmak ve konu ile ilgili Bakanlığı bilgilendirmek zorundadır. Gıda ve yem işletmecisi, ürünün toplanması gerektiğinde, toplanma nedeni hakkında tüketiciyi veya kullanıcıyı doğru ve etkin olarak bilgilendirmek ve gerekli hâllerde, insan sağlığını korumaya yönelik alınacak tedbirlerin yeterli olmaması durumunda, tüketiciye veya kullanıcıya ürünün iadesi için çağrıda bulunmak zorundadır. (3) Gıda ve yem işletmecisi, faaliyeti ile ilgili aşağıda istenen kayıtları güncel tutmak, istendiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır. a) İşletme onayı veya kaydına ilişkin belgeler, b) Gıda güvenliğine ilişkin uyguladığı prosedürler ve güncel kayıtları, c) Cihaz kalibrasyon kayıtları, ç) Cihaz ölçüm kayıtları, d) Alım ve satış ile ilgili kayıtlar, e) Zararlı mücadele kayıtları, f) Hammadde, üretimde kullanılan yardımcı maddeler, son ürüne ilişkin analiz kayıtları, g) Diğer belgeler (4) Gıda ve yem işletmecisi, ürünle ilgili riskin önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılmasından sorumlu olup, bu gibi tedbirlerin alınmasında Bakanlıkla işbirliği yapar. İlgililer, Bakanlıkça alınan önlemlerin uygulanması sırasında hiçbir şekilde engelleme yapamaz.
| Gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ve yem ile ilgili faaliyet gösteren işletmecilerin sorumluluklarının belirlendiği 38 inci maddede gıda konusunda eğitim almış personel bulundurma zorunluluğu bulunmayan işletmelerin bu maddede sayılan sorumlulukları nasıl yerine getireceği konusunda hiçbir açıklık yoktur. Gıda üretimi, riskler ve risklerin giderilmesi konularında sınırlı ya da yanlış bilgi sahibi olabilecek çoğu işletmeci denetimin sınırlı olanaklarla ve sürekli olmayan şekilde yürütüldüğü ülkemizde hangi şartlarda bu maddede yazılan sorumlulukları yerine getirebilir. Söz konusu işletmelerde çalıştırılacak konu uzmanı personelin de bu konularda eğitim görmesi ve Kanunun yaptırımlarından haberdar olması gerekirken bir de böylesi bir kişinin de işletmede bulunmaması gıda üretimi aşamasında önemli riskleri beraberinde getirecektir. Diğer yandan personel istihdam edecek olan işletmelerin istihdamla ilgili olarak uyması gereken koşullara yönelik olarak da hiçbir hüküm yoktur. İsithdam edilen kişinin başka yerde çalışmıyor olması şartı aranmalıdır. Bakanlık istihdam zorunluluğunu nasıl takip edecektir. Son yıllarda birçok meslek dalında sahte diplomaların varlığının gündem de olduğu, yine Anayasa‘nın 135. Maddesi gereği mühendislerin bu ünvanla görevlerini yapabilmek için odalarına kayıt olma zorunluluğu bulunduğundan; istihdam edilen personelin Odalarınca belgelendirilmesi talep edilmelidir. Ancak bu yolla muhtemel sorunların önüne geçilebilecektir. | İşletmelerde sorumlu teknik personel çalıştırılmasının her üretim dalında zorunlu tutulmal |
Mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve imha MADDE 39 - (1) Ürünlerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine ve Kanunda belirtilen idarî yaptırımları uygulamaya, il tarım müdürü yetkilidir. İl tarım müdürü bu yetkisini ilçe tarım müdürlerine yazılı olarak devredebilir. Ancak, resmî kontroller sırasında, insan sağlığı, gıda ve yem güvenilirliği, bitki ve hayvan sağlığı açısından tehlike oluşturması ve acil tedbirleri gerektirmesi durumunda, idarî para cezaları hariç olmak üzere diğer idarî yaptırımları uygulamaya kontrol görevlisi de yetkilidir. Verilen idarî para cezaları otuz gün içinde ödenir. (2) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar, ürünlerin; a) Kullanılmaz hale getirilmesi, b) Niteliğinin değiştirilmesi, c) Ancak belli bir surette kullanılması koşullarından birinin yerine getirilmesine bağlı olarak geciktirilebilir. (3) Ürünlerin imha işlemi, Bakanlığın gözetimi altında sorumlu gıda işletmecisi ya da yasal temsilcisi tarafından gerçekleştirilir ve imha ile ilgili belgelerin bir sureti idarede muhafaza edilir. (4) İdarece onaylanan uygulama şekli ve tanınan süre zarfında koşulun yerine getirilmemesi halinde, ürünlerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. (5) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar kesinleşinceye kadar ürünler yediemin tutanağı ile kişilerin muhafazasına bırakılır. (6) Mülkiyeti kamuya geçen gıda ve yemin insan ve hayvan sağlığı veya uygun olmaması durumunda ve yeniden değerlendirilmesi mümkün olmayan yetkili idarenin gözetiminde imha edilir ve belgelenir. (7) Yeniden değerlendirilmesi mümkün olan ürünlerin yeniden değerlendirilme şekilleri; insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığı, gıda ve yem güvenliği ile ilgili şartlara uygun olarak ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde belirlenir ve belgelenir. (8) Gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilebilmesi için idarî para cezası veya başka bir idarî yaptırım kararı verilmiş olması şart değildir. |
Taslağın bu maddesinde mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve imha koşullarına dair düzenlemelerde net bir tanımlama yapılmadığı görülmektedir. Tüm maddelerin ve özellikle (4) üncü fıkrada belirtilen hükümlerin uygulama koşullarının belirtilmesi olumlu olacaktır. Madde hükümlerinin daha belirginleştirilmesi gıda işletmecisi ve tüccarların hangi şartlarda söz konusu koşullara tabi olacaklarını net olarak anlamaları için önemli görülmektedir. |
Taslağın 39 uncu maddesinin tüm fıkralarının yeniden gözden geçirilerek tartışmaya yer vermeyecek şekilde açıklıkla ve birbiriyle tutarlı biçimde yeniden kaleme alınması. |