ŞANLIURFA`DA PAMUK MAKİNE İLE TOPLANMALI

2015 yılı pamuk sezonunda bulunmaktayız. Pamuğun, gerek ülke ekonomisi gerekse ilimiz ekonomisinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Ülkemizde tekstil sektörünün önemli hammadde kaynaklarından birisidir. 1995 yılında tüneller vasıtasıyla Atatürk Barajı`ndan alınan suyun Harran Ovasına verilmesinden bu yana pamuk ekim alanında önemli bir artış olmuştur. 2014 yılında Ülkemizde üretilen pamuğun %42`i ilimizde üretilmiştir. Gerek kamu kuruluşları ve gerekse özel sektörün destekleriyle pamuk tarımındaki sorunlar genel anlamda çözülmüştür. Verim bakımından önemli gelişmeler elde edilmiştir. Ancak, pamuk hasadında halen sorunlar devam etmektedir.

Kar beyazı olan kütlü pamuklar kirli halde depolanıyor

Pamuk hasadı ülkemizde elle ve makine ile yapılmaktadır. Elle hasatta, pamuk toplama işçileri pamuklu bez veya naylon çuvallardan yapılmış önlükleri kullanmakta, daha sonra topladıkları pamuğu jütten yapılmış HARAL ismini verdiğimiz büyük çuvallara doldurmaktadırlar. Jüt çuvalları ucuz, hafif ve esnek olmasından dolayı pamuk hasadında ve taşınmasında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Pamuk toplama işçileri; topladıkları pamuk miktarına göre ücret almaktadırlar. Dolayısıyla bir işçi ne kadar çok pamuk toplarsa o kadar fazla ücret alabilmektedir. Pamuk toplama işleminde; ailede çalışabilecek olan tüm bireyler çalışmaktadır. İşçi ailesi günlük olarak daha fazla para kazanmak için kütlü pamukla birlikte bitki üzerinde yaprak dahil alabileceği tüm bitki parçalarını kütlü pamuğa karıştırmaktadır. Üzülerek söylemek gerekirse kar beyazı olan kütlü pamuklar kirli halde depolanmakta, daha sonra beyaz rengini kaybetmekte, bu durum lif özelliklerini olumsuz yönde etkilenmektedir. Pamuktaki kirlilik, son 15 yıldan beri ülkemizde önemli bir sorun olarak yerini korumaya devam etmektedir. 2003 yılında konu ile ilgili bir tebliğ çıkarılmış ancak uygulanamamıştır. Gerek haral parçaları veya iplikleri gerekse pamuk toplama esnasında kullanılan sentetik (naylon) çuval parçaları kütlü pamuğa bulaşmakta ve çırçırlama esnasında parçalanarak lif pamukla birlikte işlenerek ipliğe bulaşmaktadır. Elde edilen ipliklerin dokumada kullanılmasıyla renk dalgalanmaları ve boya tutmama gibi sorunlar ileriki aşamalarda da varlığını sürdürmektedir. Bir cm2 polyester parçası 10 ile 20 bin dolara kadar zarara neden olabilmektedir.

Pamuk makine toplanıp el değmeden çırçır fabrikalarına taşınmalı

Bu amaçla tek çare pamuğun makine ile toplanarak el değmeden direkt çırçır fabrikalarına taşınmasıdır. Bunun dışındaki çözümler sürdürülebilir değildir. Makineli hasat için pamuk bitkisinde yaprakların mutlaka döktürülmesi gerekir. Bu işlem için yapraklarda yaşlanmayı hızlandırıp dökümünü sağlayan DEFOLİANT dediğimiz yaprak döktürücü kimyasal ilaçlar kullanılmalıdır. Yaprak döktürme zamanı, yaprak dökümü ve ürün kayıpları açısından büyük önem arz etmektedir. Normal sıcak zamanda yaprak döktürücü tek dozda ve kozaların % 60-65 açtığında uygulanmalıdır. Yaprak döktürme zamanını belirlemek için değişik yöntemler vardır. Serin ve yağışlı havalarda ise uygulama dozu iki kısma ayrılmalı ve iki defada yapılmalıdır. Kimyasalın etkisini arttırmak için madeni yağlar kullanılmalı, kimyasalın içine yayıcı, yapıştırıcı ve sulandırıcı maddeler eklenmelidir. Serin yerlerde hasattan 20-30 gün önce uygulanmalı, sıcaklık gündüz 25-26 °C, gece ise 10.0 °C`nin üzerinde olmalı, uygulama günü ve onu izleyen 5 günde hava sıcaklığı en az 15-16 °C olmalsmı gerektiğini belirten Öztürkmen;  Dönem itibariyle diğer önemli bir sorun kütlü pamukların taşınması sorunudur. Pamuk tarımı gelişmiş hiçbir ülkede kütlü pamuklar römork ve kamyonlarla üstü açık bir şekilde taşınmamakta veya işletmede açık alanda toz ve toprağa maruz bırakılmamaktadır.  Makine ile toplanan pamuklarda; yabancı madde oranı fazla olduğundan hızlı bir şekilde çırçırlanmalıdır. Kütlü pamuk neminin artışıyla birlikte depolama süresi de azalmaktadır. Nem oranı % 8-10 olan kütlü pamuklar 30 gün, % 14-15 olanlar ise 3-4 gün güvenli bir şekilde depolanabilmektedir. Bu nedenle makine ile toplanan kirli olan pamukların klasik ROLLERGIN çırçır makineleri yerine yüksek kapasiteli SAW-GIN veya ROTOBAR çırçır makineleri ile çırçırlanmalıdır. Pamuk tohum kabuğu parçalarının lif pamuğa bulaşmaması için çırçır makinesi ayarlarının iyi yapılması ve lif pamuk neminin ise % 8.5`i geçmemesi gerekir. Bu durum, lif pamukta küflenme ve yanmalara neden olabilecektedir.

Unutulmamalıdır ki Pamuk kirliliğini önleme komisyonları hasat dönemi boyunca, güvenlik güçlerinin de katılımlarıyla pamuk toplama ve işleme yerlerini 9 Ekim 2003 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı gereği denetleyeceklerdir. Bu denetlemelerde: Pamuğu jütten yapılmış HARAL ismini verdiğimiz büyük çuvallarda taşıyanlara, Kütlü pamukla bitki üzerindeki yaprakları karıştıranlara, Kütlü pamukları römork ve kamyonlarla üstü açık bir şekilde taşıyanlara, Kütlü pamukları işletmede açık alanda toz ve toprağa maruz bırakanlara, Pamuk tohum kabuğu parçalarının lif pamuğa bulaştıranlara, Çırçır makinesinin ayarlarını iyi yapmayanlara, Pamuk lif neminin ise % 8.5`i geçirip, lif pamukta küflenme ve yanmalara neden olanlara: 1 aydan 6 aya hapis, 5.824,98 TL`den – 28.980 TL`ye kadar para cezası uygulayabileceklerdir.