Söndürülemeyen yangın: işsizlik

TUİK tarafından yayınlanan istihdam istatistiklerine göre, tarımın 2015 yılında istihdam içinde % 20,6 olan payı, 2016 yılında % 19,5`e düştü. 15-64 yaş arasındakilerin işsizlik oranı ise aynı yıllar için sırasıyla % 10,3 ve % 10,9 olarak açıklandı. 

Ekonomideki genel kötüye gidişin etkisiyle istihdamda ortaya çıkan daralma, tüm sektörleri yakından etkiliyor. 2016 yılında istihdamdaki en büyük pay % 53,7 ile hizmetler sektörüne ait olurken, inşaat sektörü % 7,3, sanayi sektörü ise tarım sektörü ile benzer oranda (% 19,5) pay sahibi oldu. Açıklanan verilere göre, tarım sektöründe istihdam edilenlerin % 55`ini erkekler, % 45`ini kadınlar oluşturuyor. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiler Çizelge-2`de yer almaktadır. 

Türkiye Ekonomi Politikaları İzleme Vakfı (TEPAV) tarafından yayınlanan İstihdam İzleme Bülteninin 59`uncu sayısında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerinden yararlanılarak yapılan çalışma, tarım sektöründeki istihdam sorununu açıkça ortaya koyuyor. Bültende; Kasım 2016`da kayıtlı çiftçi sayısında Türkiye genelinde Kasım 2015`e göre 81 bin (yüzde 10) azalma olduğu, azalmanın Şırnak ve Hakkâri hariç tüm illeri kapsadığı bilgisi yer alıyor.

İşsizlik nasıl hesaplanıyor?

İşsizlik yıllardır ülkemizin en önemli sorunlarının başında geliyor. İstihdam artışının üretim artışı yoluyla değil, bilimsel olmayan yapay ve zorlama yollarla sağlanmaya çalışılması popülist bir yaklaşımın benimsenmiş olması nedeni ile kaygı vericidir. Bu şekildeki bir yaklaşımla verilen desteklerin etkisiyle istihdamda bir artış sağlansa dahi, bunun sürdürülebilir olmayacağı aşikârdır.

TUİK`in açıkladığı istihdam verileri, çevremize ve yaşananlara bakıldığında, işsizlik sorununu doğru olarak açıklamaktan hayli uzak duruyor. Bu durum, TUİK`in İşgücü İstatistiklerine ilişkin yönteminden kaynaklanıyor.

 2016 yılında 15 yaş üzerindeki nüfusu 58 milyon 720 bin olarak tespiti eden TUİK, bu nüfusun % 52`sini (30 milyon 535 bininin) işgücüne katılanlar, geri kalan % 48`ini (28 milyon 185 bin) işgücüne dâhil olmayanlar olarak kabul ediyor. İşgücüne dâhil olmayanlar grubu içinde, ev işleriyle meşgul olanlar % 40, eğitim/öğretim görenler % 16, emekliler % 15, iş aramayıp, çalışmaya hazır olanlar ise yaklaşık % 9 oranında yer alıyor.

Mezun olunan alana göre işgücü durumu

TUİK`in, son olarak yayınlanan mezun olunan okul ve mezun olunan alana göre işgücü durumu verileri incelendiğinde, işgücüne katılan nüfusun % 77`sini ilköğretim ve orta öğretim ile daha düşük eğitim seviyesinde olanların, % 23`ünü ise yükseköğrenim mezunlarının oluşturduğu görülüyor.

Genel işsizlik oranı % 10,9 olmasına karşın, ilköğretim ve orta öğretim ile daha düşük eğitim seviyesinde yer alanlarda bu oran % 10,6,  yükseköğrenim mezunlarında ise % 12 düzeyinde. Yayınlanan istatistiklerde meslektaşlarımızın yer aldığı Tarım, ormancılık ve balıkçılık disiplinlerinden mezun olanlardan işgücüne dâhil olanların sayısı 142 bin olarak belirtilirken, bunların % 12,7`sinin (18 bin) işsiz olduğu bilgisi yer alıyor. Yükseköğrenim görmüş olanlar arasında en düşük işsizlik oranı güvenlik (% 4,7), hukuk (% 6) ve sağlık (% 6,3) alanlarında görülüyor. En yüksek işsizlik oranları ise Sanat (% 21,2), iş sağlığı ve ulaştırma hizmetleri  (% 23,5) ve Refah (Sosyal hizmetler) (% 24) alanlarında yer alıyor. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiler Çizelge-3`de yer almaktadır.

Ziraat Mühendislerinde istihdam sorunu

Meslek camiamızdaki işsizlik, ülkedeki istihdam sorunu ile yakından ilgilidir. Bu sorunu hesapsızca açılan fakülteler, tarıma gereken önem verilmemesi gibi ilk akla gelen nedenler daha da büyütüyor. Mezunlar arasındaki işsizlik oranını tam olarak bilmeye yarayacak bir veriye sahip değiliz. Ancak bazı veriler üzerinden tahminde bulunmak, sorunun büyüklüğü konusunda fikir edinmek açısından mümkün görünüyor. Bu verilerden en önemlisi devlet memuru olmak isteyenlerin girdiği Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS). Çizelge-1`de son üç dönem KPSS sınavına başvuran ziraat Mühendislerinin sayısı ve tarım sektöründe istihdam edilen diğer meslek disiplinlerinin sayıları yer almaktadır.

 Çizelge-1 KPSS`ye Girenlerin Sayıları

Mezun Olunan Program	2012	2014	2016
Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi	526	584	386
Su Ürünleri Mühendisi	3.613	4.089	3.104
Tütün Teknolojisi Mühendisi	136	104	78
Veteriner Hekim	7.531	7397	7.634
Gıda Mühendisi	10.078	12.128	14.130
Ziraat Mühendisi	25.563	28.207	30.419

Kaynak; ÖSYM

Sınava giren, Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi ve Su Ürünleri Mühendisi sayısının 2016 yılında azaldığı görülmektedir. Bunun nedeni kontenjanların dolmaması nedeniyle bazı fakültelerin öğrenci alamamasından kaynaklanmaktadır. Sadece Celal Bayar Üniversitesinin mezun verdiği Tütün Teknolojisi Mühendislerinin sayısındaki azalma ise, programın kontenjanın azalmasından kaynaklanmıştır. Sınava giren Veteriner Hekimlerin sayısındaki artış, önceki Bakan Mehdi Eker zamanında mesleki kayırmacılıkla kamuda istihdamlarının normalin üzerinde olması ile özel sektörde istihdamlarına ilişkin yapılan ayrımcı düzenlemelerin etkisi ile sınırlı olmuştur.

Gıda Mühendisliği programlarının oldukça artmış olması, bu meslek disiplininde önemli bir istihdam sorununa yol açmaktadır. KPSS sınavına giren Gıda Mühendisi sayısının artışı bunu göstermektedir. Her yıl 5 bin civarında Ziraat Mühendisi mezun olmasına karşın, KPSS sınavına giren sayısındaki artışın, mezun sayısına göre oldukça düşük kalmış olması ilginçtir. Bunun nedenlerinden biri olarak, kamu mesleği olarak görülen Ziraat Mühendisliğinde, özel çalışma alanında istihdam olanaklarının artması gösterilebilirse de, yeterli bir açıklama için daha fazla bilgi ve veriye ihtiyaç vardır.

 Çizelge-2 İstihdam verileri 

 Kaynak; TUİK

Çizelge-3 Eğitim durumu ve mezun olunan alana göre istihdam verileri (bin) 

Eğitim durumu ve mezun olunan alan	İşgücü	İşsiz	İstihdam	İşsizlik oranı (%)
Toplam	30 535	3 330	27 205	10,9
İlköğretim, ortaöğretim ve daha az toplam	23 644	2 502	21 141	10,6
Okuma yazma bilmeyen	1 038	60	978	5,7
Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen	1 085	127	958	11,7
İlkokul	9 358	794	8 564	8,5
İlköğretim, ortaokul ve orta dengi meslek	5 886	737	5 148	12,5
Genel lise	3 100	415	2 685	13,4
Meslek lisesi	3 177	369	2 808	11,6
Yüksekokul veya fakülte toplam	6 892	828	6 064	12,0
Güvenlik hizmetleri	129	6	123	4,7
Hukuk	167	10	157	6,0
Sağlık	426	27	399	6,3
Veterinerlik	55	4	51	7,3
Eğitim	995	86	909	8,6
Mühendislik ve mühendislik işleri	775	73	702	9,4
Beşeri bilimler	209	22	187	10,5
Fiziki bilimler	166	20	146	12,0
Mimarlık ve inşaat	261	33	228	12,6
Tarım, ormancılık ve balıkçılık	142	18	124	12,7
Sosyal bilimler ve davranış bilimleri	563	76	487	13,5
Diller	138	19	119	13,8
İş ve yönetim	1 967	271	1 696	13,8
Biyoloji, çevre ve ilgili birimler	85	12	73	14,1
Matematik ve istatistik	92	13	79	14,1
Kişisel hizmetler	168	28	140	16,7
Bilişim ve iletişim teknolojileri	112	19	93	17,0
İmalat ve işleme	147	27	120	18,4
Gazetecilik ve enformasyon	26	5	21	19,2
Sanat	203	43	160	21,2
İş sağlığı ve ulaştırma hizmetleri	17	4	13	23,5
Refah (Sosyal hizmetler)	50	12	38	24,0

Kaynak; TUİK