<İ>TARIM BAKANLIĞI'nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun tasarısı, bakanlığı piyasa anlayışı içinde yeniden yapılandırıyor.

Gökhan GÜNAYDIN
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı

"Yeniden yapılandırma" söylemi, uzun zamandır bu ülkede, "yola kaçan topun arkasından gelen kamyon" etkisi uyandırıyor... Senaryo çok basit: önce top bahçeden dışarı kaçırtılıyor, ardından gelen kamyon da hem topu hem de o topla oynayanları eski hallerine dönüşemeyecek ölçüde tahrip ediyor. Böylece aktör ve araçlar değişiyor, "piyasa" alan genişletiyor...

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'NIN "YENİDEN YAPILANDIRILMASI", BU ÖYKÜYE TIPATIP UYUYOR. ANIMSAYALIM, 1984 YILINDA, "HANTAL VE MÜSRİF TARIM BAKANLIĞI'nın etkin ve verimli çalışır hale getirilmesi" söylemi ile "restructure" edilen Bakanlık, hemen tüm kurmay birimlerinin (Toprak Su, Gıda, Zirai Mücadele, Veterinerlik İşleri Genel Müdürlükleri ..) kapatılması sonrası gün geçtikçe eridi. Görev ve yetkileri diğer Bakanlıklara ­ Müsteşarlıklara - Kurullara dağıtıldı, teknik eleman ve finansman yapısındaki aşınım usta ­ çırak ilişkisini dağıttı, köylü ile teknik elemanın bağı kopartıldı ...

20 yılı aşkın süredir 441 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yönetilmeye çalışılan Bakanlık, Bakanlık bürokratları tarafından "büyük bir gizlilik" içinde hazırlanan Yasa tasarıları ile yapılandırılmaya çalışılıyor. 1984 yılındaki "danışmama" tutumu, 2006 yılında göstermelik toplantılarla sözde bir "katılımcılık anlayışına" dönüşmüş durumda. Bir gün önce dört adet tasarıyı gönderip ertesi gün toplantıya çağırma ve dört gün içinde yazılı görüş istemeye dayalı tutumun eleştirilmesine, en üst düzeyden gelen yanıt aslında herşeyi anlatıyor: "Bizi kimse danışmaya zorlamadı, 1984'TE BU DA YAPILMAMIŞTI" ... KISACASI, "BU KADARI NEYİNİZE YETMİYOR ?" KENDİ ÇALIŞANINDAN VE KAMUOYUNDAN SON GÜNE KADAR TASARI SAKLAYAN BİR ANLAYIŞIN, TÜRKİYE'de "zihniyet devrimini" temsil ettiğini ileri sürmesi işe bir başka ilginç boyut katıyor.

Bütün bunları saptadıktan sonra, Tarım Bakanlığı'NIN KURULUŞ VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN TASARISI BAŞLIĞINI TAŞIYAN GENEL DÜZENLEYİCİ İŞLEMİN, SAHİP OLMASI GEREKEN TEMEL ÖZELLİKLER BAKIMINDAN, TASARI'nın bir değerlendirmesini yapabiliriz:

Tarımla ilgili tüm yetkiler, Tasarı'NIN GETİRDİĞİ DÜZENLEMELER İLE BAKANLIKTA TOPLANABİLMEKTE MİDİR?

TASARI İNCELENDİĞİNDE, "ÇEŞİTLİ VE SON HÜKÜMLER" BAŞLIKLI 8 İNCİ BÖLÜMÜN, "DİĞER KANUNLARLA VERİLEN GÖREVLER" BAŞLIKLI 33 ÜNCÜ MADDESİ HÜKMÜ İLE TARIM BAKANLIĞI'nı ilgilendiren görevlerin bakanlığa intikal edeceği ifade edilmektedir.

Bu maddenin, görev ve yetki toplayıcı bir bütünlüklü hüküm barındırmadığı açıktır. Bu bağlamda; örneğin ABD'DE TARIM BAKANLIĞI'nın yetki alanında iken Türkiye'DE SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI TARAFINDAN YÖNETİLEN "LİSANSLI DEPOCULUK UYGULAMALARI" TARIM BAKANLIĞI'na devredilecek midir? Aynı şekilde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'NIN TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ, İÇİŞLERİ BAKANLIĞI'nın Köylere Hizmet Götürme Birlikleri, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'NÜN SULAMA BİRLİKLERİ ÜZERİNDEKİ YETKİLERİNİN VE BUNUNLA İLGİLİ VERİLEBİLECEK DİĞER ÖRNEK ALANLARDAKİ YETKİLERİN, TASLAKTA BELİRTİLEN DÜZENLEME İLE BAKANLIĞA DEVRİ OLANAKLI GÖRÜLMEMEKTEDİR. BU BAĞLAMDA, KAPSAYICI VE SAYICI BİR DÜZENLEMENİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE YARAR GÖRÜLMEKTEDİR.

TARIMSAL KAMU HİZMETİNİ YERİNE GETİREBİLECEK NİTELİK VE NİCELİKTE PERSONEL YÖNETİMİ OLUŞTURULABİLMEKTE MİDİR? ÇALIŞANLARIN ÖZLÜK HAKLARINA İLİŞKİN UYGUN DÜZENLEMELER YAPILABİLMEKTE MİDİR?

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI'nda çalışan ziraat mühendisleri, çok düşük bir maaş düzeyi ile kuralsız bir şekilde fazla çalıştırılmakta, herhangi bir fazla mesai ücreti de alamamaktadırlar. Özellikle Doğrudan Gelir Desteği hesaplamaları ve ödemeleri sırasında, bu durum kendisini daha da çok hissettirmektedir. Sürekli azalan bir personel yapısı içinde, gece yarılarına kadar kısıtlı olanaklarla çalışan ziraat mühendislerinin özlük haklarında geriye gidişler yaşanmakta, maaşları diğer tüm Bakanlık çalışanlarının altında bulunmaktadır.

Bu yapının sürdürülemez olduğu açıktır. Buna karşın Tasarı, "tarım uzmanı" ve "tarım uzmanı yardımcısı" kadroları dışında, herhangi bir iyileştirme düzeni getirmemektedir. Tasarı'NIN, BU YÖNDE MUTLAKA DÜZELTİLMESİNDE YARAR GÖRÜLMEKTEDİR.

TARIMSAL KAMU HİZMETİNİ YERİNE GETİREBİLECEK NİTELİK VE NİCELİKTE BİR ORGANİZASYON YAPISI OLUŞTURULABİLMEKTE MİDİR?

TASARI İNCELENDİĞİNDE, "BİTKİ ÜRETİMİ VE SAĞLIĞI", "VETERİNERLİK VE GIDA HİZMETLERİ", "HAYVANSAL ÜRETİM VE SU ÜRÜNLERİ", "AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER" OLMAK ÜZERE ANA HİZMET BİRİMİ OLARAK 4 ADET GENEL MÜDÜRLÜĞÜN TASARLANDIĞI GÖRÜLMEKTEDİR.

GENEL MÜDÜRLÜKLERİN YAPILANDIRILMASINDA, KONU BAZINDA ÖRGÜTLENME YA DA FONKSİYON BAZINDA ÖRGÜTLENME MODELLERİNDEN BİRİSİNİN SEÇİLMEDİĞİ, BU BAĞLAMDA KARMAŞANIN SÜRDÜĞÜ GÖZLENMEKTEDİR.

BU ÇERÇEVEDE; "BİTKİ ÜRETİM VE SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ" YAPILANMASINA KOŞUT OLARAK, "HAYVANSAL ÜRETİM VE SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ" KURULMALI, VETERİNER HİZMETLERİ BU GENEL MÜDÜRLÜK BÜNYESİNDE TOPLANMALIDIR. "GIDA HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ", ÇOK DİSİPLİNLİ BİR ÇALIŞMA ALANI OLARAK KURGULANMALI, GENEL MÜDÜRLÜĞÜN BAŞINDAN, BİR MESLEK GRUBUNA YÖNELİK AYRIMCI YAKLAŞIM ÇAĞRIŞIMI YAPAN "VETERİNERLİK" SÖZCÜĞÜ KALDIRILMALIDIR. 2003 YILI ULUSAL PROGRAM'ında yapılan taahhüde uyumlu olarak, ayrı bir "Su Ürünleri Genel Müdürlüğü" kurulmalıdır. AB Müktesebat uyumunda önemli başlıklardan birisi olan "Balıkçılık çalışma alanı", bu Genel Müdürlüğün etkin çalışmasına gereksinim duymaktadır. Ayrıca, "Bakanlığın görevleri" başlıklı 2. maddeye, "yem çalışma alanının" mutlaka eklenmesinde yarar görülmektedir.

Son olarak şunu belirtmek isteriz ki, özü itibariyle neoliberal piyasa koşullarında kamuyu alandan çekip örgütsüz üretici ile örgütlü piyasayı karşı karşıya bırakan bir anlayışın yeniden yapılandırdığı Bakanlık, rekabetin giderek keskinleştiği dünya koşullarında Türkiye yararına bir yapı kurgulayamaz.

77 milyon hektar yüzölçümüne sahip bu büyük ülkede, ağırlaşan tarım ve kırsal alan sorunlarının çözümü, daha çok teknik eleman, daha çok kaynak talep eden ve ülke yararına bir planlama anlayışını yaşama geçirmeye niyetli "zihniyet devrimi" taşıyıcılarının yapabileceği bir "iş"tir...