Edirne İl Temsilciliğimizin Yönetim Kurulu Üyeleri tarafından, 2 Haziran 2022 Perşembe günü, "Tarım Danışmanlarının sorunları ve hububatta taban fiyat beklentisi" konulu basın açıklaması yapıldı.

BUĞDAY FİYATLARINA İLİŞKİN TALEBİMİZİ İÇEREN AÇIKLAMA

Adana bölgesinde hasadın başlamasına karşın buğday fiyatı hala açıklanmadı. Ülkemizin bazı bölgelerinde (Adana) kuraklık, bazı bölgelerinde de (Şanlıurfa’da da) elektrik kesintisinden kaynaklı sulama yetersizliği nedeniyle ve yöremizde de kışın soğuk ve ilkbaharda ise havanın beklenenin altında serin gitmesi, gübresiz ekim ve yeterli gübre kullanılamaması gibi değişik nedenlerden dolayı ülke genelinde ve yöremizde buğday rekoltesinde düşüş beklenmektedir. Ayrıca fiyatların açıklanmaması nedeniyle bazı bölgelerde çiftçi buğdayını erken hasat ederek silaja vermekte ve yemlik olarak kullanmaktadır. Bu durum buğday ürünlerinde fiyatların artmasına neden olacaktır. Buğdayda yapılan maliyet hesaplamasına göre ilk fiyatın, yani başlangıç fiyatının en az 8-8,40 lira düzeyinde olması gerekmektedir.

 “TMO’nun derhal gecikmeden TÜİK rakamlarına göre değil, gerçek maliyetlere göre taban fiyat açıklaması gerekmektedir.. 

Türkiye genelinde bazı bölgelerimizde hasada yakın bir dönemde "Buğdayın serbest piyasada 7 bin lira/ton düzeyinde oluşan fiyatına karşın Toprak Mahsulleri Ofisi’nin fiyat açıklamaması, bazı yörelerimizde geçen kuraklık döneminden sonra azalan rekolte ve yağışların yeterli olduğu denilmesine rağmen bir müjde olarak 20 milyon tonların üzerine yeniden çıkacağımız belirtilmesine rağmen, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki kuraklık, Şanlıurfa’da Adana’da ve birçok ilimizde yaşanan don ve dolu zararları gibi nedenlerden dolayı buğday rekoltesinin bu yılda 19 milyon tonun üzerine çıkmayacağını düşünmekteyiz..

"TEMEL TALEBİMİZ; TMO TARAFINDAN HAFTALIK FİYAT GÜNCELLEMESİ YAPILMASI"

TÜİK’in en son 25.05.2022 tarihinde  açıkladığı tarımsal girdi fiyat endeksi yüzde 105, gübre fiyat endeksi yüzde 228 ise gübre türüne göre maliyetler yüzde 300-600 arasında değişiyorsa TMO’nun da derhal gecikmeden TÜİK rakamlarına göre değil, gerçek maliyetlere göre taban fiyat açıklaması, alım garantisi vermesi, dünyadaki fiyatları da dikkate alarak 15’er günlük haftalık fiyat güncellemesi yapması ve çiftçiye fark ödemesi yapması temel talebimizdir.  Maliyetler üzerinden çiftçilerin baskılandığı bir ortamda, farklı maliyet hesaplarının gündeme getirildiği bir ortamda Edirne de yaptığımız çalışmalarda ve maliyet hesaplarına göre; bizim 400 kilogramlık verime göre bu yıl maliyet en az 5,96 TL’ dir. Yüzde 30 çiftçi karı ile de olması gereken fiyat 7,75 TL. yani ilk fiyatın en az 8 lira düzeylerinde açıklanması gerekmektedir.

Biz burada İl Temsilciği olarak Edirne’miz ile birlikte Türkiye’nin de gerçek gündemini hem mühendis boyutunda hem de bir çoğumuzda çiftçilik yaparak edindiğimiz bilgiler ve veriler doğrultusunda gerçek gündemi kamuoyuna açıklayarak sizlerle paylaşmak istedik.

 Ayrıca, “Amerika Tarım Bakanlığı dünya tarımsal üretim istatistiklerinde TÜİK’in 17,6 milyon ton açıklamasına karşılık 16 milyon ton açıklama yaptı. Zaten kamuoyunda TÜİK verilerine olan güvensizlik bir kez daha ortaya çıkmış oldu. İthalat bağımlılığı buğday da devam edecek olduğu görülüyor. İçeride uygulanan buğday taban fiyatlarının hala 2 bin 250_ 2 bin 450 TL de kalan fiyatların hasat dönemi öncesi açıklanmamasının nedeni bizler ve çiftçiler tarafından da bir türlü anlaşılamıyor. Bu önerdiğimiz fiyatlar ekmek fiyatlarının artışına neden olacak fiyatlar değildir. Çiftçilerin yeterliliği sağlayacak üretimi yapabileceği fiyatlardır. Küresel sisteme bağımlılık ve ithalat bağımlılığı ekmek fiyatlarını yükselten fiyatlardır. Biz yerli üretimimizi iç yeterliliğimizi sağlayacak şekilde planlayarak üretmeyi başarırsak ekmek fiyatları ucuzlayacaktır. Dolayısıyla önümüzdeki günlerde buğday ürünlerinde fiyat artışlarını maalesef bekliyoruz.

“GÜBRE KULLANILMAYAN BUĞDAYLAR HAYVAN YEMİ YAPILIYOR”

Türkiye’de buğday hasadını beklemeden buğdayı silajlık olarak biçme süreci başladı. Bunun iki nedeni var. Gübre kullanmadan yapılan ekimlerde başak bağlama oranı ve sap boyunun düşük olması, mevsimsel koşulların iyi gitmemesi, ikincisi ise hayvancılık ile uğraşan büyük işletmelerin silaj ihtiyacı nedeniyle çiftçi açıklanmayan fiyatlar dolayısıyla da daha fazla zarar etmeden biçtirip satıp paramın bir kısmını kurtarayım diye bakıyor. Bu durum da Türkiye’nin ve ilimizin buğday üretim rekoltesine olumsuz yönde yansıyacaktır.

Erdoğan YANILMAZ

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İl Temsilcisi

Tarımsal danışmanlığın dünyada ve de özellikle batı ülkelerinde 70 yılı geçmişi olan ve de halen günümüzde etkin şekli ile uygulanan bir sistem olduğu bilinen bir gerçektir. Ülkemizde de geçte olsa takriben 2003 yılında mevzuat çalışmaları ile başlatılan bu proje 2009 yılında ülke genelinde 100 danışman ve 3145 üretici ile bilfiil başlatılmıştır. Süreç içerisinde sayı gerek istihdam yönünde olsun gerek ise üretici anlamında olsun gün geçtikçe artışın olduğu gözlenmiştir. Nitekim 2015 yılı itibari ile 2620 danışman ile 156.084 üreticiye işletmesinde hizmet verilir duruma gelinmiştir.

Danışman bütün bu hizmetleri yapar iken de devletin belirlediği ve de altı aylık periyotlar ile danışmana ödediği ücretler karşılığında  yapmaktadır.

Danışman almış olduğu bu ücretler karşılığında da tüm masraflarını;(kira, elektrik,kırtasiye, gelir vergisi, KDV, Bağ kur sigorta, araç bakım ve giderleri, akaryakıt giderleri, Döner Sermaye Dosya bedeli ) bu gelirlerden karşılamaktadır.

Gelinen durum itibari ile asgari ücretin brütte 5.005 TL olduğu ve yıllık bazda 60.006 TL olan bir ücretlendirme modelinde Tarım danışmanına 52.000 TL bir ücret ön görülmesi hangi vicdanlara sığar takdirlerinize bırakıyoruz.

Bütün bu ön bilgiler doğrultusunda Tarımsal Danışmanlığın uygulamalar anlamında olsun, ücretlendirmeler anlamında olsun bir geçmişine bakalım.

2010 yılında bir danışmana işletme başına 500 TL ödeniyordu. Bir danışman 50 ile 80 işletme ye bakıyordu. Bu durumda bir danışmana yıllık bazda 25.000 TL ile 40.000 TL aralığında bir ücret veriliyordu. Asgari ücretin de 2010 yılında 588 TL olduğunu da belirterek değerlendirmemize devam etmek istiyoruz.

2016 yılına gelindiğinde fırsatı fırsat bilen mevcut bürokrasi yeni atanan Tarım Bakanının eline bir dosya verdiler. Ve dönemin bakanı Sayın Faruk Çelik; Tarımsal Danışmanlığını ve Toprak Tahlil desteklemelerinin kaldırılacağı yönünde beyanatlarını vermiştir. Aslında her konu önemli ama gerçek anlamda bitkisel üretimin temelinde iki önemli konu sistemden koparılmak istenmiştir.

Neticesinde Tarımsal danışmanlık sistemin güçlüsü olan kendi Nam ve Hesabına çalışan Serbest Tarım Danışmanları ile kurumsal yapı olan şirketler sistem dışı bırakılmıştır. Danışmanlık oda ve birlikler nezdinde yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Bir anlamda Danışmanlık tabiri yerinde ise dört duvar arasına ve de oda ve birlik başkanlarının inisiyatiflerine terk edilmiştir.

Bu dönemde işletme başına ödenen ücretler grup işletmeler üzerinden ödenmesi de kararlaştırılmıştır. Tarımsal Destekler ile ilgili 2016 yılı desteklemelerinde Tarım Danışmanlarına grup işletmeler üzerinden önceleri 20.000 TL yıllık bir ücret ödenmesi kararlaştırıldığı görülmektedir. Yapılan itirazlar neticesinde bu bedel 30.000 TL olarak tebliğde yer almıştır. 30.000 TL olarak uygulanmıştır. Destekleme ücretleri 2017 yılında 35.000 TL, 2018 yılında 38.000 TL olarak ödenmeye devam edilmiştir.

Geçen süre içerisinde özellikle serbest tarım danışmanları olmak üzere konu sürekli gündemde tutulmuştur. Bakan değişikliği neticesinde 2018 tebliğ ile sistemin rekabetçi gücünü oluşturan serbest tarım danışmanları sisteme tekrar dahil edilmiştir. 2019 yılı itibari ile de kendi nam ve hesabına çalışan serbest tarım danışmanları da bu alanda destekleme kapsamında hizmet vermeye başlamışlardır. Ücret 38.000 TL olarak uygulanmaya devam edilmiştir. Artış olmamıştır.  2020 ve 2021 yıllarında tarımsal danışmanlık ücretleri 46.000 TL olarak uygulanmıştır. 2022 yılında İlk etapta yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararlarında tarımsal danışmanlık ücretlerinin 2022 yılında herhangi bir artışın olmadığı ve 46.000 TL olarak uygulanması yönünde kararların çıktığı görülmüştür. Yapılan itirazlar neticesinde yayımlanan en son Cumhurbaşkanlığı kararında bu rakam 52.000 TL olarak uygulanmasının kararlaştırıldığı görülmektedir.

Gelinen durum itibari ile söylenecek tek bir cümle var. El insaf. Asgari ücretin 5005 TL olduğu bir ücretlendirme politikalarında sen tarımda üretimin esası olan iki önemli konudan biri olan bilgiyi hiç sayacaksın. Bilgiyi itibarsızlaştıracaksın. Sonra üretim artışından bahsede çeksin.

Aslında mevcut siyasi iradenin iş başına geldiği yıllar itibari ile tarımda bilginin bire bir uygulanması olan böyle bir projeyi hayata geçirmesi takdire şahan olsa gerek. Ancak mevcut siyasi iradenin yönetiminde olan bakanlık nezdinde ilk etapta konu uzmanlarını bu uygulamaların başından uzaklaştırılmaları ile süreç geriye gitmeye başlamıştır. Geçen süreç içerisinde danışmanlığın kaldırılacağı beyanatlarının söylendiği ve de bu konuda kararların alındığı görülmüştür. Kaldırılamamıştır. Ancak bu seferde uygulanan ekonomik kısıtlamalar ile de bir anlamda çağdaş denilebilecek bir projeyi bu şekilde bir anlamda itibarsızlaştırılarak projenin kaldırılmasına zemin hazırlandığı anlaşılmaktadır.

Netice itibari ile; bilginin üretim alanında bu şekli ile kullanılmasının önemi dikkate alınmalı ve danışmana verilen ve de verilecek ücretler günün şartlarına göre düzenlenmesi beklentimizdir.

2022 ÜRETİM SEZONU KARŞILAŞTIRMALI ÜRÜN MALİYETLERİ

• * 2021 Kasım- Aralık Dönemi Maliyetleri
• ** 2022 Mart Döneminde Maliyetleri sadece değişime uğrayan kalemler.