Ankara‘da 25 Mayıs 2009 tarihinde Ankara‘da yapılan Tarım Eğitimi Konseyi‘nde;  Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı Taslağı, Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli Satış Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik ziraat mühendislerinin özlük hakları, kamu yararı ve tarımsal yükseköğretim özellikleri açısından incelenerek aşağıdaki kararlar oluşturulup imza altına alınmıştır.

TARIM, ORMAN VE SU ÜRÜNLERİ EĞİTİMİ KONSEYİ BAŞKANLIĞI
TARIM EĞİTİMİ KONSEYİ

25 Mayıs 2009, ANKARA

Tarım, Orman ve Su Ürünleri; Tarım Eğitimi Konseyi‘nin Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi‘nde  yapılan toplantısında aşağıdaki kararlar alınmış ve ayrıca Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı Taslağı ile Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dayalı Yönetmenlik incelenmiş, oluşturulan görüşler aşağıda sunulmuştur :

•1.      Ziraat Fakültelerinde akreditasyon çalışmalarını yürütmek üzere;

Bşk. Prof.Dr. Ayzin B. KÜDEN (Çukurova Üniv., Ziraat Fakültesi Dekanı)

Üye Prof.Dr. Mehmet KURAN  (Ondokuz Mayıs Üniv., Ziraat Fakültesi Dekanı)

Üye Prof.Dr. Ahmet ÇOLAK     (Ankara Üniv., Ziraat Fakültesi Dekanı)

Üye Prof.Dr. Bahattin ÇETİN    (Uludağ Üniv., Ziraat Fakültesi Dekanı)

Üye Prof.Dr. İsmail KARACA   (Süleyman Demirel Üniv., Ziraat Fakültesi Rektör.Yrd.)

‘dan oluşan bir komisyon oluşturulmasına karar verilmiştir.

•2. Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı Taslağı, Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli Satış Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik ziraat mühendislerinin özlük hakları, kamu yararı ve tarımsal yükseköğretim özellikleri açısından incelenmiş ve aşağıdaki görüşler oluşturulmuştur.

a) Söz konusu taslak metin, Başbakanlıkça Üniversitelerin ilgili birimlerine gönderilerek resmi olarak tartışılmamış ve doğrudan kanun taslağının oluşturulmasında Ziraat Mühendisleri, Gıda Mühendisleri ve Kimya Mühendisleri Odası gibi taslakla doğrudan ilgili olan meslek insanlarının toplandığı ve temsilcisi durumundaki sivil toplum örgütlerinin bilimsel görüşü alınmamıştır. Bu nedenle, söz konusu taslak amaç, kapsam ve tanımlar açısından yetersizdir.

b)  Taslak metinde, birbiri ile bağımlı meslek grupları birlikte ele alınmış, ancak görev ve yetkileri belirsizleşmiştir.

c)  Bitki Sağlığı, Bitki Koruma Ürünleri satışı, reçete yazma konusunda; diğer meslek gruplarında bulunmayan bir sınav ile yetkilendirme uygulaması 7472 sayılı kanun ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük‘le uyumlu değildir.

d) Bitki Koruma Ürünlerinin reçeteli satışı, ilgili elemanların eğitilmesi doğru bir uygulamadır. Ancak Türkiye‘de, bunun için henüz yeterli hazırlık yapılmamıştır. Örneğin zirai mücadele teknik talimatlarının 10 yılı aşkın bir süredir güncellenmemiş olması nedeniyle, son yıllarda önemi ve ticari değeri ve dolayısı ile yetiştiriciliği artan kanola ve nar gibi ürünlere yönelik eksiklikler bulunmaktadır.

e) İçeriğinde önemli eksiklikler ve çelişkiler bulunan, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanun ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük hükümlerine aykırı düzenlemeler barındıran ve bu haliyle uygulanması fiilen olanaksız olan yönetmelik, hukuka sakıncalar doğurmaktadır. Bakanlık, Üniversiteler, Ziraat Mühendisleri Odası gibi konu ile ilgili kurum, kuruluş ve STÖ‘lerin bir arada olduğu bir platformda hazırlık yapılmalı ve yönetmelik buna göre yeniden düzenlenmelidir. 

f)  Bitki Koruma Ürünlerinin reçeteli satışı ile ilgili 5 günlük eğitim yetersizdir ve eğiticilerin nitelikleri ile kimlerin eğitici olabileceği yeniden ele alınmalıdır.

g)  Veteriner hizmetleri ile gıda ve yem güvenliği kavramları birbiri içine girmiş ve Veteriner Hekimliği lehine görev ve yetki alanları genişletilmiştir. Bu durumda mesleki çatışmalara yol açacağı ve gıda güvenliği sürecinde yer alması gereken diğer meslek gruplarının katılımının sağlanmaması sonucu çevre ve halk sağlığının olumsuz etkileneceği açıktır.

h)  Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem içerisinde hayvancılığın payı kabaca %25 olarak ifade edilebilir. Üstelik yalnızca hayvan sağlığı düşünülür ise bu pay daha da azdır. Ancak tasarıda tam tersi bir durum göze çarpmaktadır.

 i) Taslak metinde, hayvan refahı ve zootekni gibi bölümlerde sadece Veteriner Hekim mesleğine vurgu yapılmış, gıda ve yem bölümlerinde ise doğrudan bu isimleri taşıyan ziraat, gıda ve kimya mühendislerinin eşdeğer yetkilere sahip olmasına karşın adları vurgulanmamıştır.

j) Yasa taslağının "sorumlular" bölümünde onaya tabi gıda ve yem yerlerinin hangilerinin onaya tabi olacağına ilişkin yetki açıkça ifade edilmemektedir. Buna karşın, sorumlu yöneticilik uygulamalarının akıbeti konusunda bir cümleye yer verilmemektedir. Bu durum Sorumlu Yöneticiliğin otomatikman kaldırılması anlamına gelir ki bu yanlış olacaktır.

k) Taslak metinde, kamunun denetim hizmetlerinin etkin bir şekilde devlet eliyle yerine getirilmesinin mümkün olmadığı yazılmıştır. Ancak müktesebatına uyum yükümlülüğü içinde bulunduğumuz AB gıda mevzuatı uyarınca, kamunun asli görevi olan denetimin özel kesime bırakılması mümkün ve doğru değildir.

l)  Taslak metinde gıda ve yem güvenliği sürecinde risk yönetimi ve değerlendirilmesi görevi tamamen Bakanlığa bırakılmış ve bağımsız kurumlar ise devre dışı kalmıştır.

m)  Gıda ve yem güvenliğine yönelik olarak ürünlerin piyasaya arzı konularında hangi ürünlerin onaya tabi olacağı açıkça ifade edilmemektedir.

n) Cezai hükümleri içeren sekizinci kısımda kanun tasarı taslağı hazırlığı açısından çelişkiler bulunmakta ve cezaların caydırıcılığı konusunda yetersizlikler ve eşitsizlikler göze çarpmaktadır.

o) "Veteriner Hizmetleri, Gıda ve Yem Kanun Taslağı" içerdiği genel hükümler, hayvan refahı ve zootekni, veteriner sağlık ürünleri, bitki sağlığı, gıda ve yem, hijyen, resmi kontroller ve cezai hükümler açısından tarım sektörü, üretim yapımız ve ülke gerçekleri açısından yetersizliklerle doludur. Bu nedenle, söz konusu kanun taslağının geniş bir katılım ile yeniden ele alınarak eksikliklerinin giderilerek düzenlenmesinde ülke menfaatlerimiz açısından büyük yarar bulunmaktadır.

p)  Günümüzün ve geleceğin en önemli sorunlarından birisi olan gıda ve gıda güvenliği  konusu çok disiplinli bir alandır. Yalnızca hayvansal değil belki de çok daha geniş nicelik ve niteliğe sahip bitkisel kökenli gıdalar ve ayrıca gıda ile temas eden katkı maddelerini de içine almaktadır. Ancak, Ziraat Mühendisleri, Gıda Mühendisleri, Kimya mühendisleri gibi konu ile çok yakından ilgili meslek gruplarının adı dahi geçmezken defalarca Veteriner Hekim ifadesi taslakta yer almaktadır. Bu eşdeğer meslek grupları arasında eşit olmayan bir yaklaşım anlamına gelmektedir. Bunun nedeni yalnızca bir meslek grubu ile ilgili düzenlemeleri içerebilecek Veteriner Hizmetleri Kanununa çok disiplinli ve çok daha geniş düzenlemeler gerektiren gıda konusunun monte edilmesidir. Bunun sonucunda böylesine önemli bir alanda çelişkilerin ve yasal boşlukların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Tasarıdan anlaşılan odur ki bu sakınca bilinmekte ve Veteriner Hizmetleri dışındaki bütün hususlar "ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir." ifadesi ile sonraya bırakılmakta ve daha sonra yöntemi önceden belli olmayan bir yolla çözülmek istenmektedir.

r) Yem konusu yalnızca Veteriner Hekimliği‘ni ilgilendirmemektedir. Yemin işlenmesi, rasyonların, karma yemlerin formülasyonu, hazırlanması, muhafazası, mikrobiyolojisi, sindirilebilirliği, yarayışlılığı, alternatif yem kaynakları bulunması, elde edilmesi, yemler ve besleme ile ilgili metabolizma ve fizyolojisi, biyoteknolojik yöntemlerle ticari yem katkı maddeleri eldesi, yemi parçalayan enzimler ve bu enzimleri üreten mikroorganizmaların bulunması; Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı ile Biyometri ve Genetik Anabilim Dallarını bünyesinde bulunduran Ziraat Fakülteleri‘nin Zootekni Bölümleri doğrudan ilgilidir. Yem ve hayvan ikilisi Veteriner Hekimliği ile yalnızca yeme bağlı hastalıklar bakımından ilgilidir. Ancak Taslakta yem konusu da tamamen Veteriner Hekimler ile ilgilendirilmiştir.

Sonuç olarak; Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı Taslağının mevcut hali ile ıslahı olanaksız olup, geri çekilmesi ve ayrı ayrı kanunlar şeklinde yeniden düzenlenmesi konseyimiz tarafından önerilir.

Bunun için de taslağa konu düzenleme hakkında pek çok resmi ve özel kurum ve kuruluşların belli olan bütün görüşleri dikkate alınmalı, ilgili disiplinlerden bütün meslek grupları eşit olarak temsil edilmeli, bir meslek grubu adıyla yer alırken birkaç meslek grubu ise "diğerleri" şeklinde geçiştirilmemelidir. Bir meslek grubunun yetki ve görevleri kanunda ayrıntılı olarak belirtilirken daha kapsamlı ve daha ayrıntılı olması gerekebilecek Gıda alanı hiçbir meslek grubu belirtilmeksizin, yetki ve görevlerin çerçevesi belirlenmeksizin, bu yetki ve görevlerle birlikte bütün düzenlemelerin "Bakanlıkça belirlenir." ifadesi altında toplanmasının uygulamada yaratacağı sakıncalar da göz önüne alınmalıdır.

Kanunlarımızın aynı özellikte ve aynı derecede ilgili kişilere, kurumlara ve meslek gruplarına eşit mesafede olması ilkesi temel dayanağımız olmalıdır.

•3.      Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dayalı Yönetmenlik incelenmiş ve aşağıdaki görüşler oluşturulmuştur.

•a)      Yönetmelikte Deney Hayvanı olarak Fare, Sıçan, Tavşan, Kobay, Golden, Hamster, Köpek, Kedi, Bıldırcın, İnsan dışındaki Primat gibi belli türler zikredilmesine rağmen "Deney Hayvanı", "Hayvan", "Kullanıcı Kuruluş" vb tanımlar ve ayrıca hayvan üzerinde yapılan bilimsel deney ve araştırmalar ile ilgili mevcut uygulamalar dikkate alındığında, larvalardan omurgalı canlı hayvanlara kadar çok geniş bir yelpazenin kapsandığı görülmektedir. Bu kapsamın içerisinde yer alan ve özellikle çiftlik hayvanları ile ekonomik değeri söz konusu olan her tür hayvan yanında su ürünleri, arı ve ipek böceği Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümlerinin ana çalışma konularıdır. Tıp Fakülteleri genellikle Fare, Sıçan, Tavşan ve Kobay vb sınırlı sayıda türler üzerinde çalışmalarını yürütmektedir. Veteriner Fakülteleri ise söz konusu hayvanların sağlık-koruması konusunda uzmanlaşmıştır. Ziraat Fakülteleri içerisinde yer alan Zootekni ve Su Ürünleri Bölümleri ise adı geçen bütün türler ile ilgili yetiştiricilik, besleme, üreme, ıslah çalışmaları yapmakta;  birçoğunda karkas, sindirim, kan parametreleri, klasik veya moleküler düzeyde genetik, biyoteknolojik araştırmalar yapmakta ve in-vivo, in-vitro denemeler yürütmektedir. Görüleceği üzere bu yönetmeliğin kapsadığı bütün türler Ziraat Fakülteleri Zootekni ve Su ürünleri Bölümlerinin ana araştırma materyalidir. Hal böyle iken yönetmelikte, yalnızca Veteriner Fakülteleri ve Tıp Fakülteleri Öğretim Üyeleri ile bu fakültelerin mezunları geçmekte ve ilgili kurullarda yer almaktadır.

•b)      Yukarıdaki nedenle Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu içerisine Ziraat Fakülteleri Zootekni Bölümü Öğretim Üyeleri ile Ziraat Mühendisleri Odası temsilcisi eklenmelidir. Bu oluşum içerisinde de meslek gruplarının bu türler üzerindeki çalışma ağırlıklarına göre ya da en azından eşit oranda temsil edilmesi sağlanmalıdır (Madde 6-1).

•c)      Madde 9, fıkra 2,  a bendinde "...sorumlu Veteriner Hekim ve Zooteknistten." şeklinde değişiklik yapılması uygun olacaktır.

•d)      Madde 9, fıkra 3‘de "...yerel etik kurullarda Tıp veya Veteriner Hekim veya Zooteknistlerden etik uzmanlarının bulunması tercih edilir..." şeklinde değişiklik yapılması uygun olacaktır.

•e)      Madde 15 fıkra 1, ç bendinde "...Yerel etik kurullar; deney hayvanı üretilmesi ve yetiştirilmesi ile sorumlu personelin asgari olarak bilgilendirilmesi ve uyulması gereken usul ve esasları içeren bir meslek içi eğitim programı hazırlar ve periyodik olarak uygulanmasını denetler. Eğitim programları o dersin alanı ile ilgili yetkili kişiler (Tıp  Uzmanı, Veteriner Hekim, Zooteknist Ziraat Mühendisleri)  tarafından yürütülür. Kurum içinde yetkili kişilerin kimler olduğu yerel etik kurullarca belirlenir." şeklinde değiştirilmesi yararlı olacaktır.

TARIM EĞİTİMİ KONSEYİ

Toplantısı Kararları İmza Listesi

25 Mayıs 2009 ANKARA