1 Ağustos 2019

TÜİK, 31 Temmuz 2019 tarihinde yılın altı aylık dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre önceki yılın aynı dönemine göre 2019 yılının Ocak-Haziran döneminde gıda maddeleri ihracatı 8,4 milyar dolardan 8,2 milyar dolara geriledi. İthalat ise 7,2 milyar dolardan 6,3 milyar dolara geriledi.

Gıda maddelerini üretmeye esas tarımsal ham madde ithalatı ise 3,3 milyar dolardan 2,8 milyar dolara geriledi. Bunda en etkili faktörlerin başında paramızın döviz karşısında değer yitirmesi gelmektedir. İthal ürüne ödediğimiz dövizin TL karşılığı ciddi anlamda artmış ve ithal ürünler daha pahalıya gelmeye başlamıştır.

Gıda maddeleri ihracatı hemen hemen aynı seviyesini korurken, tarımsal hammadde ithalatının yaklaşık %14 oranında gerilemesi, ihracat pazarını kaybetmek istemeyen gıda sanayinin hammadde ihtiyacını karşılamada iç pazara yönelmesine ve ülke içi gıda fiyatlarının yükselmesine neden olacaktır. Bunun önüne geçmek için çiftçinin sadece son 17 yılda ekmekten vazgeçtiği 3,4 milyon hektar tarım alanını tekrar ürünlerle donatmak şarttır.

Önemli düzeyde ithalatçı olduğumuz bazı ürünlerde ise olumlu yönde atılmış ciddi bir adım görülmemektedir.

Türkiye, geçen yıl 5,8 milyon tona ulaşan buğday ithalatı ile rekor kırmıştır. Bu kapsamda geçen yılın ilk altı ayı ile karşılaştırıldığında buğday ithalatımız 2,9 milyon tondan bu yıl %24 artışla 3,6 milyon tona ulaşmıştır. Buğday ithalatında yeni bir rekora koşulmaktadır. Oysa 1990’lı yıllardan bu yana buğday üreticisinin emeğinin karşılığını alamadığı için terk ettiği 2,5 milyon hektarlık alan tekrar buğday üretiminde kullanılsa yaklaşık 6,8 milyon ton ilave buğday üretmek mümkün olabilecek ve ithalata gerek kalmayacaktır.

Geçen yıl 2,1 milyon ton ithalatla rekor kıran mısırda da ithalat artarak devam etmektedir. Geçen yılın altı aylık döneminde 1,8 milyon ton olan mısır ithalatı %22 artışla 2,2 milyon tona ulaşmıştır. Aynı dönem için ayçiçeği ithalatındaki artış da 526 bin tondan %68 artışla 886 bin tona ulaşmıştır. Buna karşın soya ithalatında %12 ve pamuk ithalatında ise %3 gerileme olmuştur.

Canlı hayvan ve kırmızı et ithalatının plansız ve kontrolsüz yapılması hayvancılık sektörünü ve fiyatları olumsuz etkilemektedir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında 2018 yılında kasaplık sığır ithalatı %15 artarken, besilik sığır ithalatı %82 ve koyun ithalatı %52 artmıştır. Sığır eti ithalatındaki artış ise %195 olmuştur. Depolar etle dolunca kesim zamanı gelen besilik hayvanlar kesilememiş, hayvanlar yağlanmaya başlayarak et kalitesi düşmüş, bu süre zarfında hayvanını beslemeye devam eden çiftçinin üretim maliyeti de artmıştır.

Yaşanan kontrolsüzlük sonrası bir önceki yılın altı aylık dönemi ile karşılaştırıldığında 2019 yılında besilik sığır ithalatı %51, kasaplık sığır ithalatı %87, koyun ithalatı %79 azalmıştır.

Aynı dönem için kırmızı et ithalatındaki gerileme ise %87 olmuştur.

Bütçeden 2019 yılı tarımsal desteklemeleri için ayrılan kaynak 16,1 milyar TL’dir. Açıklamamızda örnek olarak aldığımız buğday, mısır, ayçiçeği, soya, pamuğun ithalatına ödenen 3,1 milyar doların TL karşılığı ise 17,3 milyar TL’dir. Buna canlı hayvan ve et ithalatını da eklediğimizde 2019 yılının sadece altı aylık döneminde bu birkaç ürünün ithalatına ödenen toplam 3,4 milyar doların TL karşılığı 19 milyar TL’dir.

Tarıma 2018 yılında sağlanan destek 14,6 milyar TL’den %10 artışla 2019 yılında 16,1 milyar TL’ye yükseltilmiştir. Aynı dönemde faiz ödemeleri için ayrılan kaynak 74 milyar TL’den %58 artışla 117 milyar TL’ye yükseltilmiştir. Faiz giderleri için ayrılan kaynak tarım desteğinin tam 7 katıdır. Kaynaklar üretim için kullanılmalıdır.

Tarım Kanunu 2006 yılında çıkarılmış ve tarımsal destek miktarı hükme bağlanmıştır. Yasanın, tarıma verilecek desteklerin milli gelirin %1’inden az olamayacağı hükmüne karşın verilen destek miktarı %0,4 ile %0,6 aralığında kalmıştır. Buna göre 2007 yılından 2018 yılına kadar çiftçiye verilmesi gereken tarım desteği 226 milyar TL iken, verilen destek 123 milyar TL eksiğiyle 103 milyar TL olmuştur.

Tarımda yurt dışına bağımlılıktan kurtulmak, halkımıza makul fiyatla kaliteli ürünler sunmak için tarımın alt yapı sorunlarının ivedilikle çözülmesi, desteklenmesi ve çiftçinin pazarlama kanallarının kolaylaştırılması şarttır.