TMMOB    

                                             ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI                       

                                                 KAYSERİ ŞUBE BAŞKANLIĞI

        BASIN AÇIKLAMASI

                                 TARIMSAL KOOPERATİF VE BİRLİKLER NEDEN BAŞARISIZ?

Kooperatifçilik nedir?

Kooperatifler ortakların sahip olduğu işletmelerdir. Kooperatiflerin ne olduğunu anlatmanın en kolay yolu; tek başlarına az ilerleme gösterecek veya hiçbir bir ilerleme gösteremeyecek kişilerin bir araya gelip bir pazar gücü oluşturduklarını ve bu yolla fakirlikten ve zayıflıktan kurtulma yolunu bulduklarını söylemektir.

 Kooperatiflerin temsil örgütü ICA, kooperatifleri aşağıdaki gibi tanımlamaktadır; Ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını ve isteklerini karşılamak amacıyla gönüllü olarak bir araya gelmiş kişilerin oluşturdukları özerk yapılar ile ortak olarak sahiplendikleri ve demokratik şekilde yönettikleri işletmelerdir.

Ancak Ülkemizde ve çevremizde kurulan Tarımsal Kooperatif ve işletmelere baktığımızda büyük bir bölümünün hata uzun vadede tamamının sonunun başarısızlıkla sonuçlandığını görmekteyiz. Ülkemizdeki tüm kurumların ortak sorunu olan Denetim eksikliği kooperatiflerinde en önemli sorunlarının başında gelmektedir. Kooperatiflerde başarısızlık nedenleri olarak sayılan ve incelenen, dış ya da makro düzeydeki faktörlerin yanında bir dizi  neden de, kooperatiflerin bizzat kendi içlerinden, idarelerinden ya da insan faktöründen kaynaklanan sebeplerdir.

BAŞARISIZLIK NEDENLERİ

•1.       Yetersiz İdare Şekli ve Sınırsız Yetki Kullanımı ve sorumluluktan kaçma,

•2.       Yetersiz Sermaye

•3.       İş Hacminin Azlığı ve Üyelerin ilgisizliği

•4.       İdarecilerin ve Çalışan Personelin Suiistimalleri

•5.       Denetim eksikliği

1- Yetersiz İdare Şekli

                Kooperatif Yönetim Kurulları seçimle iş başına gelmekte ve sürekli seçilme baskısı altında çalışmaktadırlar. Yönetim Kurulları Genel Kurullardan geçmek şartı ile sınırsız yetkiye sahip olmalarına karşılık sorumlulukları yok denecek kadar azdır. Yönetim kurulları yapılan işlerden doğrudan sorumlu olacak şekilde bir yapı oluşturulmalıdır.

•2-       Yetersiz Sermaye

              Türkiye‘de kooperatifler ekonomik bir kesim olarak varlığını belirleyemediğinden, hukuki sorunları yanında, finansman sorunları da gereği gibi çözüme kavuşturulamamıştır. Türkiye‘de kooperatif ortaklarının düşük sermaye payı yüklenmeleri, bu yüklenilen sermayenin bile tam olarak ödememeleri, kooperatiflerin sermaye birikimini teşvik edecek unsurların kısıtlı olması, kooperatiflerin finansman yetersizliklerinin başlıca nedenleridir. Bu sınırlı olan kaynakta idareciler tarafından kontrolsüz şekilde kullanılmaktadır.

•3-       İş Hacminin Azlığı ve Üyelerin ilgisizliği

              Kooperatiflerin çalışma alanlarının sınırlı olması iyi yönetim ve idarecilerin olduğu dönemde üyelerin ilgisi artırmakta, saman alevi gibi parlamaktadır. Bunların yerine art niyetli kişilerin gelmesi ile birlikte küsmeler ve ayrılmalar en önemli sorunların başında gelmektedir.

4-  İdarecilerin ve Çalışan Personelin Süistimalleleri

                Kooperatiflerin gelişmesinde kooperatifçilik ruh ve bilinci gelişmiş kooperatifçi elemanlara, özellikle liderlere, önemli görevler düştüğü bir gerçektir.  Kooperatif ve iştiraklere alınan personel işin özelliğine göre değil Yönetim ve idarecilerin yakınlarından olmaktadır. Personel alımlarında belirli kaide ve kuralsızlıklar önemli bir sorun oluşturmaktadır.

Sonuç Olarak ülkemizde Kooperatiflerin gerçek anlamda görev yapmaları için Denetim mekanizması çalıştırılmalıdır. Son zamanlar da Kooperatifler kanununda pansuman niteliğindeki değişiklikler yerine sorunun kaynağı olan Denetim ve Kontrol mekanizmasını çözecek kanunlar çıkarılmalıdır. Sermaye Piyasası Denetleme Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunda oluğu gibi "Tarımsal Kooperatif ve Birlikleri Denetleme Kurulu" oluşturularak sistem denetim altına alınmalıdır. Sermaye, Personel ve Yatırım konularında Kooperatif ve Birliklerin Kuruldan izin alması zorunlu hale getirilmelidir. Zorunlu giderlerin dışında Sistemin sürekli denetleyici yapıda çalışması sağlanmalıdır. Tarımsal Kooperatif ve birliklerin gerçek anlamda görev yapmaları durumunda; Çiftçilerimizin alım gücü artacak ve girdi maliyetleri azalacaktır. Nüfusun dengeli ve yeterli beslenmesini sağlayan, sosyal ve çevresel dengeleri koruyan, gıda güvenliğini ve ucuz gıda üretimini ön planda tutan, rekabet gücü yüksek arz ve talep dengesini sağlayan kooperatifçiliğin ve tarımsal yapının oluşturulması için hep birlikte mücadele vermeliyiz. Kamuoyuna saygıyla arz ederiz. 26.07.2011

                                                                                                              Fahrettin AÇIKGÖZ

                                                                                                             Ziraat Mhendisleri Odası

                                                                                                               Kayseri Şube Başkanı