TARIMSAL YÜKSEKÖĞRENİM ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME[1]

 

1. ÜNİVERSİTEYE GİRİŞ AMA NASIL, NEREDE?

Ülkeler geleceklerini planlarken bireylerine meslek ve istihdam, sektörlere kalifiye eleman, topluma hizmet esaslarını da dikkate alır. Gelişmiş ülkelerde yüksek öğrenim kuruluşları genel gelişme eğilimlerini, nüfus hareketliliğini, sektörel dinamikleri ve geleceği kurgulayarak üniversite eğitim-öğretimini planlar. Eğer ekonomi her an kırılgan ise, planlı üretim gerçekleştirilemiyor ise, sektörler geleceği kurgulamakta zorlanıyor ise her konuda olduğu gibi yüksek öğrenimde de günü kurtarma arayışları daha fazla ön plan çıkar. Bundan hareketle üniversiteler için, yükseköğrenim için arz-talep dengesi değil siyasal beklentiler, geçici çözümler ve yerel beklentiler önem kazanır. Meslek Oda`larının çığlıklarına, öğretim elemanlarının taleplerine, meslek insanlarının talep ve beklentilerine kulaklar tıkanır. Merkezi yaklaşım ile tepeden inmeci yaklaşımlar sorunlara çözüm olmak yerine, yeniden sorun üretimi ön plana çıkar.

Ne yazık ki bu paradigma ziraat, su ürünleri, tütün eksperliği, deniz bilimleri gibi disiplinlerdeki eğitim-öğretimi de etkilemekte ve içinden çıkılmaz hale getirmektedir. Bugüne değin ortaya çıkan paradigma sorunlara çözüm olamamıştır. Bu nedenle paradigma değişmek zorundadır. Mesleki öncelikleri dikkate alan, arz-talebi gözeten, meslek insanlarının uygulamadaki sorunlarına öncelik veren, meslek odalarını eğitim-öğretimin öncelikli paydaşları olarak gören bir yaklaşım, yükseköğrenimde ülkemiz koşullarına daha uygun bir "sistem"i ortaya çıkarabilecektir. Odalar mesleğin uygulamada siyasetten kaynaklanan yanlışlıklarını düzeltmekten ve bu konuda çaba sarf etmekten çok, mesleki verimlilik ve ülkeye mesleki katkılarını daha da artırma telaşındadır. Bunun için yüksek öğrenimi planlayabilen, uygulamada karşılaşılan sorunlarını daha yüksek öğrenim sürecinde çözebilen bir politika, sorunların azalmasına katkıda bulunacaktır.

Bir ülkenin tarımsal kalkınmasında ve nüfusunun güvenli ve güvenilirlik içinde beslenmesinde tarımsal eğitim-öğretimin özel bir yeri vardır. Ülkemiz tarımını çağdaş düzeye çıkarmak, nüfusu dışa bağımlı hale getirmeden beslemek, tarımsal sanayiye hammadde sağlamak iddiasında bulunan Ziraat Mühendisleri, Su Ürünleri Mühendisleri, Balıkçılık Teknolojisi Mühendisleri ve Tütün Teknolojisi Mühendisleri geleceği yakalamak ve ülkemize daha fazla katkıda bulunmak iddiasındadır. Bu mesleklerin Anayasal ve kamusal örgütü olan Ziraat Mühendisleri Odası, katkıda bulunma çabalarının önündeki engellerin kaldırılmasını, mesleklerin günü kurtaracak hamlelerle, popüler isimlerle kurtarılmasında değil, planlı, geleceği görebilen, siyasal kurumların müdahalesi dışındaki seçeneklerde görmektedir. Bunun ilk adımı da yüksek öğrenimden geçmektedir. Gereksinimin ve ülke talebinin dışında gerçekleşen tarımsal eğitim-öğretim planlaması gereğinden fazla fakülte, bölüm açılmasına yol açmakta ve sonuçta kontenjanı dolmayan, altyapısı yetersiz ve öğrencisi-hocası mutsuz bir üniversite yapısını ortaya koymaktadır. Eğer artık kontenjanlar dolmuyorsa, bazı bölümler öğrenci tercihlerinde "0" çekiyorsa, genç işsizliği artıyorsa, isim değiştirerek cazibe aranıyorsa, ciddi düşünmenin zamanı geldi ve geçiyor demektir. 2013 yılı üniversite tercihleri, kontenjan hareketliliği işte böyle bir sonucu ortaya çıkarmıştır.

 

 

2.ÜNİVERSİTELERDE YENİ BİR EĞİTİM-ÖĞRETİM DÖNEMİ DAHA BAŞLADI

Eğitim-öğretimin kalitesi ve mezuniyet sonrası istihdama ilişkin sorunların her geçen yıl daha da arttığı üniversitelerimizde yeni bir eğitim-öğretim dönemi daha başladı. 2013 yılı üniversite sınavı yerleştirme sonuçlarına göre sınav başvurusunda bulunan 1.924.550 adaydan 1.112.447`si tercihte bulunmuş, 672.417`si yaptıkları tercihler doğrultusunda bir yükseköğrenim programına yerleştirilmiş oldu.

Çizelge.1 2013 Yerleştirme Sonuçları

Üniversiteler	Lisans		Ön Lisans		%
	Kontenjan	Yerleşen	Kontenjan	Yerleşen
Devlet Üniversitesi	338.127	323.205	311.619	251.763	95,59
Vakıf Üniversitesi	67.675	55.761	45.495	33.896	82,40
KKTC Üniversitesi	14.244	6.008	2.464	921	42,18
Diğer Ülke Üniversiteleri	1.932	821	50	42	57,51
	421.978	385.795	359.628	286.622	91,49

Kaynak; ÖSYM

 

 

Açık Öğretim Fakültesi de dikkate alındığında sınava giren adaylardan % 45,6`sının bir öğretim programına yerleştirildiği görülmektedir.

Çizelge.2 2013 Yerleştirme Sonuçları (AÖF Dahil)

 

Çizelge.2`nin incelenmesinden görülebileceği gibi, lisans eğitimi veren fakültelere son sınıfta okuyanların % 23,9`u yerleştirilmişken, önceki yıllarda yerleşmemiş adayların daha başarılı olduğu (% 25,3) görülmektedir. Önlisans düzeyindeki yerleştirmelere bakıldığında ise tersine bir durum söz konusudur. Son sınıfta olan adayların % 20,6`sı bir önlisans programına yerleşmişken, önceki yıllarda yerleşmemiş adaylarda bu oran % 13,5 olmuştur. AÖF`lere yerleşme oranlarına bakıldığında ise önceki yıllarda yerleşmemiş adayların % 16,1 gibi yüksek bir oranda olmasına karşın, son sınıfta olan adayların yerleştirilme oranının en düşük olduğu (%4,8) görülmektedir. Söz konusu oranlara bakılarak dershane sisteminin etkileri, adayların mezuniyet sonrası sınavı daha ciddiyete aldıkları, ne olursa olsun bir öğretim programına yerleşmek için tercihte bulundukları gibi çok farklı bakış açılarından yorum getirmek mümkündür. Ancak bu yazının konusu bu tip irdelemeler olmadığından, bu konuda yorumlamalara girilmeyecektir. Bunun yerine üniversite sınavı sonuçlarının, 4 yıl sonrasının meslektaşları ve potansiyel ODA üyelerini ortaya çıkarması açısından genel bir çerçeve içinde ele alınması amaçlanmaktadır.

Üniversite sınavı sonuçları aynı zamanda, istihdama ilişkin olarak gelecek yıllarda ortaya çıkacak tablonun ipuçlarının bugünden görülmesi imkânını sağlıyor. Sınav ve sonrasındaki yerleştirme sonuçlarının bu açıdan da ele alınması büyük önem taşımaktadır. Kamu kurumu niteliğindeki meslek örgütü olan ODA`mıza üye meslek disiplinleri; Ziraat Fakültesi, Su Ürünleri Fakültesi, Deniz Bilimleri Fakültesi ile Tütün Eksperliği Yüksek Okulundan mezun olmaktadır. Ancak son yıllarda öğrenci tercihlerini artıracağı düşünülerek, mezunları aynı unvanı taşımasına karşın, belirtilen fakülte adlarında değişikliklere gidildiği görülmektedir. Örnek olarak Ziraat Fakültesi yerine Tarım ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Su Ürünleri Fakültesi yerine Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi şeklindeki isimlendirmeler veya isim değişiklikleri buna örnek olarak gösterilebilir.

 

3.FAKÜLTELER VE MEZUNLARI

Ziraat Fakülteleri Ziraat Mühendisi, Su Ürünleri Mühendisi, Gıda Mühendisi ve Peyzaj Mimarı disiplinlerinden dört farklı meslek unvanına sahip mezunlar verilmektedir. Su Ürünleri Mühendisi, Gıda Mühendisi ve Peyzaj Mimarı meslek unvanlarına sahip olanlar farklı fakültelerden de mezun olabilmektedir.

Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve Uşak Üniversitesi bünyesinde Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi ile Yozgat Bozok Üniversitesi bünyesindeki Tarım ve Doğa Bilimleri Fakültesi ile Niğde Üniversitesi bünyesinde Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi adı ile açılan ziraat fakülteleri farklı bir isimlendirmeleri ile dikkat çekmektedir. Ziraat Fakültesi ismi yerine Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Tarım ve Doğa Bilimleri Fakültesi veya Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi ismi tercihindeki farklılıklar teknik veya bilimsel bir açıklamadan çok, güncel polülerliği olan bir çağrışımı ortaya koymaktadır. Bu nedenle de Tarım ve Doğa Bilimleri ile Ziraat ve Doğa Bilimleri fakültelerinde ziraat/tarım kelimeleri ile yaratılan farklılığı, buna YÖK`ün hangi yaklaşımla onay verdiğini pek sorgulamamak gerekir.

Su ürünleri lisans eğitimi ilk kez 1980 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesinde başlamış, daha sonra Erzurum Atatürk, Van 100. Yıl ve Adnan Menderes, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakülteleri bünyesinde su ürünleri bölümleri açılmış, bu eğitimin verildiği bölümü bitirenler ziraat mühendisi unvanı ile mezun olmuştur.

Su Ürünleri Fakültelerinin yaygınlaşmaya başladığı süreçte ziraat fakültelerindeki su ürünleri bölümlerinden bazıları müstakil su ürünleri fakültesi haline gelmiştir (Erzurum Atatürk, Van 100. Yıl). Son yıllarda ise ziraat fakülteleri içindeki su ürünleri bölümleri Su Ürünleri Mühendisliği adını alarak, bu bölüm bitirenler Su Ürünleri Mühendisi unvanı ile mezun olmaya başlamıştır.

Su Ürünleri Fakültelerini bitirenler su ürünleri mühendisi unvanını ile mezun olmaktadır. Ancak son yıllarda su ürünleri fakültelerine olan tercihlerin azalması nedeni ile bu fakültelerden bazılarında (Mustafa Kemal Üniversitesi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi) Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi şeklinde isim değişikliği yoluna gidilmiştir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi ve Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği bölümünü bitirenler Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi unvanı ile mezun olmaktadır. Su Ürünleri Fakülteleri ile Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği bölümlerinde benzer programlar okutulmasına karşın, mezunlarının farklı meslek unvanlarını almaları çeşitli sorunlara ve karışıklıklara yol açmaktadır.

Çizelge.3`de ODA`mız bünyesindeki meslek disiplinleri mezun olunan fakültelere göre gruplandırılmıştır.

 

Çizelge.3 Meslek Disiplinleri ve Mezun Oldukları Fakülteler

Gıda Mühendisi ve Peyzaj Mimarları TMMOB bünyesinde örgütlenme süreçlerini tamamlayarak, Oda`larını kurmuş bulunmaktadır. Su Ürünleri Mühendisleri, Balıkçılık Teknolojisi Mühendisleri ve Tütün Teknolojisi Mühendisleri ise henüz örgütlenme süreçlerini tamamlamamış olduklarından, Ziraat Mühendisleri Odası içinde örgütlenmektedirler.

 

4.ZİRAAT FAKÜLTELERİNİN 2013 ÜNİVERSİTE SINAV SONUÇLARINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

2013 yılı tercih kılavuzunda 4 Su Ürünleri Mühendisliği, 10 Gıda Mühendisliği ile 7 Peyzaj Mimarlığı bölümleri hariç tutulacak olunursa, 30 Ziraat Fakültesinde 173 bölüm için tercih yapma imkânı tanınmış, 4.970 öğrenci Ziraat Fakültelerine yerleştirilmiştir. Bu sayı yaklaşık olarak; Hukuk Fakülteleri için 14 bin, Tıp Fakülteleri için 10 bin, Bilgisayar Mühendisliği disiplinleri için 11 bin, Makine Mühendisliği için 11 bin, İnşaat Mühendisliği için 10 bin, İşletme lisans eğitimi için (10 bin AÖF yerleştirilmesi hariç) 22 bindir.

Fakültelerdeki bölümlere göre yerleştirmelere bakıldığında kontenjan açılıp da hiç tercih yapılmayan bölüm bulunmamaktadır. 28 Fakültede Bahçe Bitkileri ve Tarla Bitkileri Bölümüne, 24 Fakültede Bitki Koruma Bölümüne öğrenci yerleştirilmiştir. En az öğrenci yerleşen bölüm olan Süt Teknolojisi Bölümü 3 fakültede, Tarım Makineleri ile Tarımsal Yapılar ve Sulama bölümleri ise 8 fakültede bulunmaktadır.

Niğde Üniversitesi bünyesinde kurulmuş ve iki bölümü bulunan Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, fakülte adı ile olduğu gibi diğer fakültelerde olmayan "Bitkisel Üretim ve Teknolojileri" ve "Tarımsal Genetik Mühendisliği" bölümleri ile ilginç bir örnek oluşturmaktadır.

Pamukkale Üniversitesi bünyesinde bulunan, YGS-6 puan türünden öğrenci alan, 4 yıllık eğitime tabi Organik Tarım İşletmeciliği bölümünün 62 kişilik kontenjanının tamamı dolmuştur. Bu programı bitirenlerin unvanları ve tarımsal yükseköğrenim içinde ne şekilde ele alınması gerektiği konusu ayrı bir değerlendirme konusudur. YGS-2 puan türü ile öğrenci alan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gökçeada Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Balıkçılık Teknolojisi programı benzer bir örneği oluşturmaktadır.

 

 

 

 

Çizelge.4 Ziraat Fakültelerine Bölümlere Göre Yerleşen Öğrenci Sayısı

ÜNİVERSİTELER	Bölüm Sayısı	Bahçe Bitkileri	Bitki Koruma	Bitkisel Üretim ve Teknolojileri	Biyosistem Mühendisliği	Süt Teknolojisi	Tarım Ekonomisi	Tarım Makineleri	Tarımsal Biyoteknoloji	Tarımsal Genetik Müh.	Tarımsal Y. ve Sulama	Tarla Bitkileri	Toprak Bil. ve B. Besleme	Zootekni	Toplam	Doluluk (%)
Bölüm Sayısı		28	24	1	8	3	17	8	10	1	8	28	16	21	173
Doluluk Oranı %		87,61	100	100	60,47	32,66	100	32,18	91,29	100	42,2	90,88	65,74	55,56
ANKARA Ü.	9	47	47			18	47	18			43	47	47	47	370	85,97
EGE Ü. (İZMİR)	9	36	36			18	36	31			35	36	36	36	309	94,14
ÇUKUROVA Ü. (ADANA)	8	47	47				47	8			14	47	47	32	297	77,96
ADNAN MENDERES Ü. (AYDIN	9	36	36		41	3	36		41			36	36	18	292	85,30
ULUDAĞ Ü. (BURSA)	7	36	36		36		36					36	36	36	259	100,00
AKDENİZ Ü. (ANTALYA)	8	36	36				36	8			7	36	36	36	239	80,66
SELÇUK Ü. (KONYA)	8	36	36				36	3			11	36	36	36	238	81,22
N.KEMAL Ü. (TEKİRDAĞ)	8	36	36		34		36		36			36	9	6	237	82,08
S. DEMİREL Ü. (ISPARTA)	8	36	36				36		36		4	36	33	10	235	84,70
19 MAYIS Ü. (SAMSUN)	9	36	36				36	4	36		6	36	12	21	232	74,64
ÇANAKKALE ONSEKİZ MART Ü.	8	36	36				36	4	36			36	16	13	221	78,17
ATATÜRK Ü. (ERZURUM)	7	36	36				36	2	36			36		5	194	76,19
ERCİYES Ü. (KAYSERİ)	6	36	36		31				36			36		6	187	84,24
HARRAN Ü. (ŞANLIURFA)	7	36	36				36				8	36	23	2	184	71,06
M. KEMAL Ü. (HATAY)	7	36	36		14		41					36	10	4	184	70,03
K.MANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM Ü.	7	36	36		13		36					36	8	10	182	70,60
GAZİOSMANPAŞA Ü. (TOKAT)	6	31	36		9		36					36	3		157	70,90
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ Ü.	4	36							41			36		36	153	100,00
DİCLE Ü. (DİYARBAKIR)	4	36	36									36		36	148	100,00
AHİ EVRAN Ü. (KIRŞEHİR)	4	32							47			36		2	121	73,84
YÜZÜNCÜ YIL Ü. (VAN)	4	28	36						4			36			108	72,67
ORDU Ü.	4	36	36									21		3	100	76,83
BİNGÖL Ü.	4	17	41									23	1		86	64,59
IĞDIR Ü.	5	4	36		1		36					3			85	46,12
UŞAK Ü. ZDBF	3		36									36		4	79	70,37
BOZOK Ü. (YOZGAT) TDBF*	3	16	31									20			70	72,04
İNÖNÜ Ü. (MALATYA)	1	47													48	100,00
R.T. ERDOĞAN Ü. (RİZE) ZDBF	2	12										23			37	42,68
SİİRT Ü.	2	8										17			27	30,49
NİĞDE Ü.TBTF ***	2			31						31						100,00
TOPLAM	173	901	886	31	179	39	639	78	349	31	128	921	389	399	4970	81,95

 

*       Tarım ve Doğa Bilimleri Fakültesi

**   Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi

*** Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi

 

4.1.En Fazla Bölüm Bulunan Fakülteler?

2013 yılında öğrenci yerleştirmesi yapılan 29 Ziraat Fakültesi bulunmaktadır. Öğrenci yerleştirmesi yapılan Bahçe Bitkileri Bölümü ve Tarla Bitkileri Bölümü 28, Bitki Koruma Bölümü 24 fakültede bulunmaktadır. Öğrenci yerleştirmesi yapılan, en fazla bölüme sahip ziraat fakülteleri 9`ar bölümün bulunduğu Adnan Menderes, Ankara, 19 Mayıs ve Ege üniversiteleridir. Öğrenci yerleştirmesi yapılan, en az bölüme sahip ziraat fakülteleri sadece Bahçe Bitkileri bölümünün bulunduğu İnönü Üniversitesi, Bahçe Bitkileri ve Tarla Bitkileri bölümlerinin bulunduğu R.T.Erdoğan Üniversitesi ile Siirt Üniversitesidir.

Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Bitkisel Üretim ve Teknolojileri Bölümü ile Tarımsal Genetik Mühendisliği Bölümü bulunan Niğde Üniversitesi de en az bölümü bulunan fakülteler arasında yer almaktadır.

 

4.2. Fakültelerde kontenjanların doluluk durumu?

Fakültelerin kontenjanları ile yerleştirme sonuçlarına incelendiğinde Dicle Üniversitesi (4 Bölüm), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (4 Bölüm), Niğde Üniversitesi (2 Bölüm), İnönü Üniversitesi (1 Bölüm) ve Uludağ Üniversitesi (7 Bölüm) üniversitelerinin tüm kontenjanlarının dolduğu görülmektedir.

 Siirt Üniversitesi % 30, R.T.Erdoğan Üniversitesi % 42 ve Iğdır Üniversitesi % 46 yerleşim oranı ile en az öğrenci doluluk oranına sahip ziraat fakülteleri olarak görülmektedir.

4.2.1. En fazla öğrenci yerleşen ziraat fakültesi 370 öğrenci ile Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesidir. Ankara Üniversitesini 309 öğrenci ile Ege Üniversitesi onu da 297 öğrenci ile Çukurova Üniversitesi izlemektedir.

En fazla öğrenci alan bölümler 921 öğrenci ile Tarla Bitkileri, 901 öğrenci ile Bahçe Bitkileri ve 886 öğrenci ile Bitki Koruma bölümleridir.

 

4.2.2. Bölümlerin Tercih Durumlarına Göre Dağılımı

Bölümler için açılan en az kontenjan 21, en fazla kontenjan 47`dir. Çizelge.5`de tercih durumları ve doluluk oranlarına ilişkin nicel veriler sunulmuştur. Bu kontenjanlar Bölümlerin potansiyelinden çok YÖK`ün kontenjan saptamaları, tercihleri doğrultusunda biçimlenmektedir.

 

4.2.3. En fazla öğrencinin yerleştirildiği bölümler

(47 öğrenci ile kontenjanlarının tamamının dolduğu bölümler);

·        Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyoteknoloji bölümü,

·        Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri, Bitki Koruma, Tarım Ekonomisi, Tarla Bitkileri, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme ile Zootekni bölümleri,

·        Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri, Bitki Koruma, Tarım Ekonomisi, Tarla Bitkileri ile Toprak Bilimi ve Bitki Besleme bölümleri,

·        İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri bölümleridir.

 

4.2.4. En az öğrencinin tercih ettiği bölümler,

·        1`er öğrencinin tercih yaptığı Bingöl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme, Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği,

·        2`şer öğrencinin tercih yaptığı Ahi Evran ve Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni bölümü ile Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri bölümüdür.

 

4.2.5. Bölümlerin öğrenci aldığı puan türleri

Bölümlerin öğrenci aldığı puan türlerine bakıldığında, Türkçe-Matematik puanına göre öğrenci alan Tarım Ekonomisi dışındaki bölümlerin üç farklı Matematik-Fen puanına göre öğrenci aldığı görülmektedir.

 

4.2.6. Bölümlerin kontenjanlarının doluluk durumu

Bölümlerin doluluk oranına bakıldığında 17 fakültede bulunan Tarım Ekonomisi ve 24 fakültede bulunan Bitki Koruma bölümlerinin tüm kontenjanlarının dolduğu görülmektedir. En düşük doluluk oranına sahip bölümler % 32,18`lik doluluk oranı ile 8 fakültede bulunan Tarım Makineleri Bölümü ve % 32,66`lık doluluk oranı ile 3 fakültede bulunan Süt Teknolojisi Bölümüdür.

 

Çizelge.5 Bölümlerin kontenjan/yerleştirme durumları

Bölümler	Bölüm	Puan Türü	Kontenjan	Yerleşen	Doluluk (%)
Bahçe Bitkileri	28	MF-2	1016	901	87,61
Bitki Koruma	24	MF-2	886	886	100,00
Bitkisel Üretim ve Teknolojileri	1	MF-2	31	31	100,00
Biyosistem Mühendisliği	8	MF-4	288	179	60,47
Süt Teknolojisi	3	MF-2	114	39	32,66
Tarım Ekonomisi	17	TM-1	639	639	100,00
Tarım Makineleri	8	MF-4	218	78	32,18
Tarımsal Biyoteknoloji	10	MF-3	376	349	91,29
Tarımsal Genetik Mühendisliği	1	MF-3	31	31	100,00
Tarımsal Yapılar ve Sulama	8	MF-4	280	128	42,20
Tarla Bitkileri	28	MF-3	1015	921	90,88
Toprak Bilimi ve Bitki Besleme	16	MF-2	553	389	65,74
Zootekni	21	MF-2	683	399	55,56
TOPLAM	173	-	6130	4970	81,95

 

4.2.7.  Bölümlerin puan sınırları

Bölümlere puan durumlarına göre yapılan yerleştirmelere bakıldığında en büyük farklılık Bitki Koruma Bölümleri arasında görülmektedir.  Iğdır Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne en düşük 218 puan ile öğrenci girmişken, Ege Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne en düşük 297 puan ile öğrenci girebilmiştir. Iğdır Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne en yüksek puan giren öğrenci almış olduğu 253 puan ile Ege Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne girememektedir. Her iki fakülteye en düşük puandan giren öğrenci arasında MF-2 puan türünde yaklaşık 80 bin kişilik bir sıralama farkı bulunmaktadır.

 

Çizelge.6 Bölümlerin en düşük puanları arasındaki farklılıklar

Üniversite	Bölüm	Puan Türü	Kontenjan	Yerleşme	En Düşük Giriş  Puanı	Puan Farkı
GOP Ü. (TOKAT)	Bahçe Bitkileri	MF-2	36	31	196,9902	69,54
EGE Ü (İZMİR)			36	36	266,5332
IĞDIR Ü.	Bitki Koruma	MF-2	36	36	218,4334	78,80
EGE Ü. (İZMİR)			36	36	297,2332
N.KEMAL Ü. (TEKİRDAĞ)	Biyosistem Mühendisliği*	MF-4	36	34	199,8269	54,18
ULUDAĞ Ü. (BURSA)			36	36	254,0045
EGE Ü. (İZMİR)	Süt Teknolojisi	MF-2	36	18	215,8697	1,38
ANKARA Ü.			47	18	217,2546
IĞDIR Ü.	Tarım Ekonomisi	TM-1	36	36	251,7686	40,83
ANKARA Ü.			47	47	292,5956
19 MAYIS Ü. (SAMSUN)	Tarım Makineleri	MF-4	21	4	196,8995	20,98
ATATÜRK Ü. (ERZURUM)			21	2	217,8790
ATATÜRK Ü. (ERZURUM)	Tarımsal Biyoteknoloji	MF-3	36	36	198,8572	32,11
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ Ü.			41	41	230,9689
ANKARA Ü.	Tarımsal Yapılar ve Sulama	MF-4	47	43	198,1671	20,46
S. DEMİREL Ü. (ISPARTA)			21	4	218,6234
R.T. E.Ü. (RİZE) ZDBF	Tarla Bitkileri	MF-3	41	23	195,3687	61,77
EGE Ü. (İZMİR)			36	36	257,1398
19 MAYIS Ü. (SAMSUN)	Toprak Bilimi ve Bitki Besleme**	MF-2	36	12	197,2493	44,93
EGE Ü. (İZMİR)			36	36	242,1833
ORDU Ü.	Zootekni	MF-2	41	3	199,0111	35,49
EGE Ü. (İZMİR)			36	36	234,4970

*   IĞDIR Ü. Biyosistem Mühendisliği bölümünü 1 öğrenci tercih ettiği için dikkate alınmamıştır.

** BİNGÖL Ü. Toprak Bilimi ve B. Besleme bölümünü 1 öğrenci tercih ettiği için dikkate alınmamıştır.

Sadece Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesinde bulunan Tarımsal Genetik Mühendisliği bölümü en düşük 308,86869 puandan öğrenci alması ile dikkat çekici bir örnek oluşturmaktadır.

 

5. Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği ve Su Ürünleri Mühendisliği

Su Ürünleri Mühendisliği eğitimi veren yirmi bir fakülte bulunmakta olup, bunlardan dört tanesi Ziraat Fakültesi bünyesindedir. Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği eğitimi veren ise iki fakülte bulunmaktadır. Su ürünleri mühendisliği ve balıkçılık teknolojisi mühendisliği programlarının tümüne MF-2 puan türünden öğrenci alınmaktadır. Bu fakülteler dışında YGS-2 puan türü ile öğrenci alan Balıkçılık Teknolojisi programı bulunan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gökçeada Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu bulunmaktadır.

 

5.1. Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği

Bu program adı altında eğitim veren ve 26 kontenjana sahip iki adet fakülte bulunmaktadır.  K.T.Ü. Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesine hiç tercih yapılmamış, Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesine yalnızca iki tercih yapılmıştır.

 

Çizelge.7 Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Programı

Üniversite	Kontenjan	Yerleşme	En Düşük Puan	En Yüksek Puan
K.  T. Ü. (TRABZON) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi	26	0	-	-
ORDU Ü. Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi	26	2	221,4211	261,7138

 

YGS-2 puan türü ile öğrenci alan Balıkçılık Teknolojisi programı bulunan Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Gökçeada Uygulamalı Bilimler Yüksekokulunun geçen yıl 47 kişilik, bu yılda 26 kişilik tüm kontenjanın dolmuş olması dikkat çekici bir durum olarak görülmektedir.

 

5.2. Su Ürünleri Mühendisliği Programı

Su Ürünleri Mühendisliği programı bulunan yirmi bir fakülteden üçüne hiç tercih yapılmamıştır. Toplam kontenjanın  % 21,5`ine yerleştirme yapılmıştır. 

 

En fazla doluluk olan fakülte İ.Ü. Su Ürünleri Fakültesi olup, yerleştirilme oranı % 82 olmuştur.  İstanbul`u sırasıyla % 48`lik yerleştirme oranı ile Ege Üniversitesi, % 34`lük yerleştirme oranı ile Kâtip Çelebi Üniversitesi izlemektedir. Tercih eden sayısı açısından bakıldığında ilk sıra değişmezken, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Mühendisliği programı 12 tercihle üçüncü sırada bulunmaktadır.

Açılan kontenjanlar dolamadığı için, Su Ürünleri Mühendisliği programına girenlerin yerleştirme puanları açısından bir değerlendirme anlam taşımayacağı için yapılmamıştır.

2012 yılında tercih yapılması için on adet fakültede su ürünleri programı açılmış, yerleştirme oranı % 24,5 olmuştur. 2013 yılında program açılan fakülte sayısı artmasına karşın yerleştirme oranının düşmesi, su ürünleri eğitimi konusundaki lisans eğitiminin gözden geçirilmesi, sorunun nereden kaynaklandığının bulunarak çözüm üretilmesi gerekliliğini göstermektedir.

 

Çizelge-8 Su Ürünleri Mühendislik Programı

Üniversiteler	Kontenjan	Yerleşme	Doluluk (%)
FIRAT Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ELAZIĞ)	26	0	0,00
SİNOP Ü. Su Ürünleri Fakültesi	26	0	0,00
GAZİOSMANPAŞA Ü. (TOKAT) Ziraat Fakültesi	26	0	0,00
M. KEMAL Ü. (HATAY) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi	26	1	3,85
SÜLEYMAN DEMİREL Ü. (ISPARTA)	26	1	3,85
TUNCELİ Ü. Su Ürünleri Fakültesi	26	1	3,85
ADNAN MENDERES Ü. (AYDIN) Ziraat Fakültesi	26	1	3,85
BİNGÖL Ü.Ziraat Fakültesi	26	1	3,85
ATATÜRK Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ERZURUM)	26	2	7,69
KASTAMONU Ü. Su Ürünleri Fakültesi	26	2	7,69
ÇANAKKALE 18 MART Ü.Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi	26	3	11,54
R. T.  ERDOĞAN Ü. Su Ürünleri Fakültesi (RİZE)	26	3	11,54
YÜZÜNCÜ YIL Ü. Su Ürünleri Fakültesi (VAN)	26	3	11,54
MUĞLA SITKI KOÇMAN Ü. Su Ürünleri Fakültesi	26	4	15,38
MERSİN Ü. Su Ürünleri Fakültesi	26	5	19,23
ANKARA Ü.Ziraat Fakültesi	41	12	29,27
AKDENİZ Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ANTALYA)	26	8	30,77
ÇUKUROVA Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ADANA)	26	8	30,77
İZMİR KATİP ÇELEBİ Ü. Su Ürünleri Fakültesi	26	9	34,62
EGE Ü. Su Ürünleri Fakültesi (İZMİR)	52	25	48,08
İSTANBUL Ü. Su Ürünleri Fakültesi	52	43	82,69
Toplam	613	132	21,53

 

6. Tütün Eksperliği Yüksekokulu

Tütün Eksperliği Yüksekokulu bir tane olup, Celâl Bayar Üniversitesi (Manisa) bünyesinde yer almaktadır. YGS-2 puan türü ile öğrenci almaktadır. 2012 yılında olduğu gibi 2013 yılında da 36 kişilik kontenjanının tümü dolmuştur.

 

7. Genel Değerlendirme

Sınav sonuçlarına bakıldığında, tercihlerde önemli olan bazı hususlar dikkat çekmektedir.

1. Tercihlerde üniversitenin kendisi, fakültelerden/programlardan daha önemli olarak görülmektedir. Aynı programların olduğu üniversiteler açısından yapılan tercihlerdeki puan farklılıkları bunu açıkça göstermektedir.

2.      Batı illeri ve büyük şehirler önemli bir tercih nedeni olarak görülmektedir.

3.      Bursluluk imkânları tercihleri önemli ölçüde etkilemektedir.

4.      Fakülte veya bölümlerin isim değişikliği yapmaları öğrenci tercihlerini etkilememektedir.

5.      Öğrenciler meslek seçiminde artık sadece herhangi bir programına yerleşmekten çok, geleceği ve istihdamı da gözeten unsurları da dikkate almaktadır.

 

8. SONUÇ YERİNE: GELİNEN NOKTA

Türkiye genç nüfusunu avantaj olarak mı görüyor, yoksa dezavantaj mı? Buna karar vermek zorundadır. Avantaj olarak gören bir yaklaşımda, siyaset buna göre de politika geliştirir, geleceği kurgular. Üniversiteye girmek giderek bir cazibe olmaktan çıkıyor, üniversiteler kontenjan dolduramıyor, kampanyalarla öğrenci avına çıkılıyor. Plansız, programsız, arz-talep dengesini gözetmeyen yüksek öğrenim politikası gençleri üniversitelerden uzaklaştırmaktadır. Bu durum bazı meslek disiplinleri için daha da belirgin hale gelmiştir. Hiç öğrenci bulamayan, kontenjanı dolduramayan birçok fakülte / bölüm kapanmakta veya kapanma riski ile karşı karşıya kalmaktadır. Burada eğitim-öğretimin niteliği de apayrı bir sorundur. Nitelik neredeyse artık ikinci plana atılmış ve nicel olarak gençleri 2 yıl, 4 yıl nasıl üniversitelere alırız, telaşı ön plan çıkmıştır. Bu ise sorunlara çare olmamaktadır. Paradigma değişmek zorundadır. Günü kurtarmak, isimleri popülerleştirme çözüm getirmiyor ve çoğu kontenjan boş kalmaktadır. Çözümü planlı bir programda, arz-talep dengesinde, kalıcı ve sürdürülebilir tarım ve istihdam politikalarında aramak gerekiyor. Meslek Odaları kendilerini de sürecin, çözümün ana paydaşı olarak görmek istiyor ve de böyle olmak durumundadır. 

 

Kaynakça

www.yok.gov.tr

www.tmmob.gov.tr

www.tuik.gov.tr

www.zmo.org.tr

 

---

 

[1] Fakülte ve bölüm adlarındaki farklılıklar çeşitli karışıklıklara yol açmaktadır. Yazımızın hazırlanması sırasında Bitkisel Üretim ve Teknolojileri Bölümü ile Tarımsal Genetik Mühendisliği Bölümü bulunan Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi gözden kaçmıştır. Yazımız bu fakülte bilgilerini içerecek şekilde revize edilmiştir.

 

TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI GENEL MERKEZİ