Hal Yasası‘nda değişiklik yapan düzenleme, Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemeye göre hal açma yetkisi, büyükşehir ve ilçe belediyelerine veriliyor. Yasanın, üretici kurumları ve ilgili meslek odalarına danışılmadan hazırlanmasına tepki gösteren ziraat mühendisleri, düzenlemenin bazı maddelerinin üreticiler aleyhine düzenlemeler içerdiğine dikkat çekiyor.
Tasarının yasalaşmaması için Cumhurbaşkanlığı‘na mektup gönderen bazı illerin sanayi odaları ise yeni uygulamanın, büyük kent hallerinde faaliyet gösteren komisyoncu ve bazı büyükşehir belediyelerine hak etmedikleri bir rant sağlayacağının altını çiziyor.

Yasa ile bugüne kadar sadece üretildikleri illerin hallerinde işlem gören yaş sebze ve meyvelerin, satılacakları illerin hallerinden de geçmeleri gerekiyor. Bu düzenlemeyi, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Kemal Özgen şöyle yorumluyor: "Toptancı haller ile ilgili uzun zamandır sürdürülen kanun değişikliği hazırlıkları bir kenara bırakılarak İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediyeleri ve toptancı halleri lehine yapılmış bu kanun değişikliği; üreticiyi, tüketiciyi ve Antalya gibi üretim bölgelerini mağdur edecek bir yapıda, ayrıca uygulamada da çok ciddi sorunlar yaratacak."

Ürünün fiyatını artıracak

Sektör yetkilileri, yaş meyve ve sebze üretim bölgesindeki toptancı halden satın alındığı için bu değişikliğin, ürünün satış yapılacak olan ilde ikinci kez toptancı hale girmesine ve ikinci kez alınacak vergi ve kesintilerle ürünün tüketiciye maliyetinin yükselmesine neden olacağını söylüyorlar. Bu nedenle tüccarların, ürünlerini, üretildiği bölgenin haline sokmadan direkt tüketileceği yerin haline götürmenin yollarını arayacaklarına dikkat çekiyorlar.

Antalya Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı ve İstanbul Tarım Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Akıncı şöyle konuştu: "Şu anda ilave edilen maddeler ile yaş meyve ve sebzeler, bir de tüketildikleri illerin haline girmek mecburiyetinde. Bu ise ikinci kez aynı mallardan yüzde 8 komisyon bedeli, yüzde 2 belediye rüsumu ve yüzde 8 komisyon bedelinin KDV‘si olan yüzde 1.44‘ün toplamı olan yüzde 11.44‘lük bir bedelin alınması demek. Bu da tüketicilerin ürünleri, üretici bölgelerindeki fiyata nazaran çok daha pahalı tükettikleri anlamına geliyor."

Ziraatçılar eksik buldu

ZMO Adana Şube Başkanı Ayhan Barut, yaş sebze ve meyve ticaretinin, bu ürünlerin üretimi ile uğraşan üreticilerin, üretici birliklerinin ve kooperatiflerinin dışında, birçok kişi ve kurumu yakından ilgilendirdiğine dikkat çekiyor: Taşıyıcılar, aracı ve komisyoncular, toptan ve perakende çalışan tüccarlar, dışsatımcı ve dışalımcılar, yerel ve merkezi kamu örgütü ve en önemlisi bu ürünlerin tüketicisi konumundaki geniş halk yığınları... Barut, bu nedenle tasarının, herkesin fikri alınarak oluşturulması gerekirken taraflardan görüş alınmamasını eleştiriyor.

Alanla ilgili olarak daha önce yapılan yasal düzenlemelerin, bu sorunların çözümüne yönelik yaklaşımlar içermekten öte zincirin ilk ve son halkası olan üretici ve tüketici aleyhine bir eğilim sergilediğinin altını çizen Barut, şunları vurguluyor: "Meyve ve sebze üretiminin artırılması, asıl hak sahibi üreticinin sistemden aldığı payı artırırken fiyatların düşürülmesi, yasal düzenlemelerin temel eksenini hiçbir zaman oluşturmamıştır. Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı‘nın kimi madde ve fıkralarında, üreticileri pazarla buluşturan zincirler oluşturulmuştur. Ancak kimi maddeler ve fıkralarda, demokratik haklar ve yönetim konusunda üreticiler ve meslek odaları açısından ciddi eksiklikler bulunmaktadır. Yapılan değişiklikler, tüccarın değil üreticinin lehine olmalıdır. Tarım ürünlerinin lehine olmalı, ürünlerin gerçek değerlerini belirlemelidir." (EKONOMİ SERVİSİ)