Bileşeni olduğumuz TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu‘nun ilgili Odaları tarafından Bursa‘da kurulmak istenen Batı Organize Sanayi Bölgesi alanı hakkında hazırlanan rapor 27 Ağustos 2015 tarihinde Bursa Akademik Odalar Birliği (BAOB) yerleşkesi ortak salonunda basın toplantısı düzenlenerek kamuoyu ile paylaşıldı.

Basın açıklamasını ve raporun bazı bölümlerini TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu sekreteri Remzi ÇINAR, TMMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanımız Doç. Dr. Ertuğrul AKSOY, TMMOB Şehir Plancıları Odası Bursa Şube Başkanı Hakan KARADEMİR ve TMMOB Makina Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı İbrahim MART okudu.

TMMOB BURSA İL KOORDİNASYON KURULU

BATI OSB ALANI İNCELEME RAPORU İLE İLGİLİ BASIN AÇIKLAMASI

BTSO ve Bursa valiliğinin taleplerine dayanarak, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından oluşturulan yer seçim komisyonun 27.11.2014 tarihinde Bursa Ticaret ve Sanayi Odası toplantı salonunda toplanarak yaptıkları çalışmalar sonucunda, Bakanlık temsilcilerinin de katılımıyla 1:5000-1:25000 kadastral sınırları belirlenmiş ve Bursa kamuoyunun gündeminde tartışılmaya başlanmıştır. Yer seçim komisyonunca 1270 hektar olarak belirlenen Batı OSB ‘nin nihai sınırlarının ve alanının belirlenerek onaylanması toplantısında Batı OSB Alanın gündemdeki ismi İleri teknoloji OSB-TEKNOSAB ve kapsadığı alan ise yaklaşık 1130 hektar olarak onaylanmıştır.

TMMOB Bursa İKK bileşeni Meslek Odalarınca hazırlanan raporda detaylarını kapsamlı olarak görebileceğiniz gibi 1- PROJE ALANINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER ( konumsal ve tarımsal açıdan değerlendirmeler); 2-PLAN KARARLARININ İNCELENMESİ (mevcut planlar, hazırlanarak onaya sunulan planlar ); 3- BURSA İLİ PLANLI SANAYİ ALANLARI DEĞERLENDİRMESİ (OSB ve Sanayi bölgeleri doluluk aranları ve kapasite boşluğu) ; 5. SANAYİ SEKTÖRÜNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( Bursa`da Sanayinin gelecekteki kimliği ve dönüşümüne ilişkin değerlendirmeler ve öneriler); 6. BURSA BATI OSB (İleri Teknoloji OSB-TEKNOSAB) Değerlendirmesi ve SONUÇ bölümlerinden oluşmaktadır.

Söz konusu bölümlerden önemli ve altı çizilmesi gereken noktalara kısaca değinildikten sonra Bursa Batı OSB (İleri Teknoloji OSB-TEKNOSAB) değerlendirmesi ve Sonuç bölümü kısaca sunulacaktır.

Batı OSB Alanının % 85`i (950,38 hektar) III. sınıf arazi kullanım kabiliyetine sahip iken, alanın % 14, 4`ü (160,25 hektar) ise II. Sınıf arazi kullanma yeteneğine sahip arazilerden oluşmaktadır.

Batı OSB alanının % 80,1`i (890,3 hektarı) eğim yönüyle tarımsal üretime uygun arazilerdir. Batı OSB alanında toprak işlemeli tarıma uygun olmayan doğal hayata terk edilmesi gereken veya özel ürün yetiştiriciliğine uygun dik eğimli araziler ise 21,9 hektar ve % 19,1`lik bir orana sahiptir.

Gıda tarım ve hayvancılık Bakanlığı tarafından ülke çapında uygulanan Sorunlu Tarım Arazilerinin Tespiti ve İyileştirilmesi (STATİP) Projesi kapsamında Bursa ili için hazırlanan STATİP verisine göre Batı OSB alanın % 85` i (948,1 hektarı) 5403 sayılı Toprak koruma ve arazi kullanım kanununa göre korunması zorunlu Kuru Mutlak Tarım arazilerinden oluşmaktadır.

Arazinin büyük çoğunluğunda Kuru Tarım (çoğunlukla buğday, ayçiçeği ) yapılmakta olup verim yöre ortalamasındadır.

Toprak topoğrafya ve tarımsal potansiyelleri nedeniyle Batı OSB alanı arazilerinin tamamının DSİ Uluabat Gölü İkinci Merhale Planlama Sulama Sahası kapsamına alınmış olması söz konusu arazilerin Sulu Mutlak Tarım Arazisi olarak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Planlar Batı OSB Alanı arazilerin büyük çoğunluğunun alınacak plan değişiklik kararlarında uyulması gereken koruma ve kullanma kararların raporda detayıyla verildiği Tarımsal niteliği korunacak alanlar ile diğer tarım alanlarında kaldığını göstermektedir. Dolayısı ile Batı OSB için alınan yer seçim kararı mevcut ve geçerli üst ölçek plan ve kararlarına aykırı bir karardır.

2011-2013 yılları içerisinde yaklaşık 60 akademisyenin yürütücülüğünde, kentimizdeki 250`den fazla merkezi/yerel yönetim, STK/meslek odası, uzman, medya ve üniversite temsilcisinin ve 2780 kişinin katılımı ile hazırlanan ve onay aşamasında olan Bursa 2030 Yılı İl Çevre Düzeni Planı çalışması yürütülmüştür. Bu katılımlı süreç içerisinde, ilimizdeki tüm sektörlere ilişkin veriler toplanmış, her sektör başlığında konunun uzmanlarınca odak grup toplantıları yapılmış ve kentin gelişimine ilişkin kararlar oluşturulmuştur.Sanayi sektörüne ilişkin detayları raporda görüleceği üzere; ilimizdeki mevcut Organize Sanayi Bölgelerinde %30 (Toplam 3027 hektar BURSA OSB alanı:1947 ha sanayi parseli;1384 ha DOLU; 563 ha BOŞ), Sanayi Bölgelerinde ise yaklaşık %50 oranında (BURSA sanayi bölgeleri :1268 ha sanayi parseli;648 ha DOLU; 620 ha BOŞ) boş alanlar bulunduğu belirlenerek katılımcılar tarafından değerlendirilmiş ve aşağıdaki karar plan taslağında yer almıştır:

"Bursa İlinde Yıldırım, Osmangazi, Nilüfer, Mudanya, Gürsu, Kestel, İlçelerinde yeni sanayi alanları oluşturulmayacaktır." Bununla birlikte Mustafakemalpaşa-Karacabey Planlama Bölgesinde ise sanayinin tarıma dayalı olarak gelişmesi sağlanacaktır.

Söz konusu sanayi bölgesi ile ilgili yer ve alan belirlenmiş olmasına ve hatta isminde teknolojik ifadesi yer almasına karşın aşağıdaki sorular merak konusudur:

• Bursa` da yeni bir sanayi bölgesine ihtiyaç var mıdır? Yanıtlanması gereken soru budur. Bu anlamda, Bursa‘da sanayiye ilişkin yukarıda yaptığımız tespit ve öneriler üzerinde çalışmalar yapmak, Bursa Sanayi envanterini çıkarmak ve Bursa‘ya özgü bir Sanayi Strateji Planı hazırlamak, yani bir yol hartası belirlemek gereklidir.
• Söz konusu Sanayi Bölgesi, kararı nasıl ve kimler tarafından alınmıştır? Kent yöneticileri, Üniversiteler, Akademik Odalar vb. Kent dinamiklerinin görüşleri alınmış mıdır?
• Bu sanayi bölgesinde tasarlanması ve üretilmesi planlanan "yüksek teknoloji" ürünler tespit edilmiş midir? Edilmişse bu ürünler nelerdir?
• Bu tür yüksek teknoloji geliştirmeye yönelik Bursalı firmalar var mıdır? Talepte bulunmuşlar mıdır?
• Mevcut sanayi bölgelerindeki boş kapasite alanları için ne düşünülmekte, eğer teknolojik herhangi bir yatırım söz konusu ise bu boş alanlar yeterli değil midir? Bu alanda bir çalışma yapılmış mıdır?

Bursa‘da sanayi bölgeleri, sayısı, niteliği, tarım arazileri üzerine kurulu olmaları ve benzeri özellikleri nedeniyle çok tartışılırken, Bursa‘da mevcut sanayi bölgelerinin neredeyse tamamına yakın büyüklükte yeni bir sanayi bölgesinin oluşturulması düşünülmektedir. Ancak, tüm kenti ilgilendiren böylesine önemli ve büyük bir proje ile ilgili kararın alınmasında Yerel Yönetimler, Üniversiteler, Akademik Meslek Odaları gibi konunun tarafı olan kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınmadığı görülmektedir. Oysa, kararın hep birlikte oluşturulması, hem Bursa hem de ülke açısından daha doğru olacaktır.

Kentler için gelişme ve yeni kullanım kararlarının oluşması muhakkak bir gerçektir. Ancak bu gelişmenin 1/100.000 ölçekli planın 4.1.2.1 maddesinde de belirtildiği üzere "tarım alanlarını yok etmeyecek biçimde dengeli olması" esas alınmalıdır.

Yürürlükteki 1/100.000 ölçekli planın 4.1.2.4 maddesinde yeni oluşturulacak sanayi bölgelerinin tarımsal niteliği düşük alanlarda ve organize veya ihtisaslaşmış olması gerektiği belirtilmiştir. Ancak proje yeri olarak seçilen bölgenin verimli tarım toprakları olması yer seçiminin yanlış olduğu sonucunu doğurmaktadır.

BTSO yetkililerince yapılan Bursa`nın 40 yılını kurtaracak proje açıklaması daha ucuz sanayi alanı elde etme, daha fazla para kazanma yani kar odaklı düşünüldüğünde uygun görünse de Bursa ilinin doğal kaynakları, yaratacağı hızlı nüfus artışı, güvenli ve kaliteli gıdaya ve suya olan gereksinimin her geçen gün arttığı bunun tersine üretim alanlarının her geçen gün yok edildiği, verimsizleştiği, sanayileşmeye bağlı daha fazla enerji üretim gereksinimi ve enerji üretiminde fosil yakıt kullanımı ve CO2 salınımı nedeniyle meydana gelen kürsel ısınma, kuraklık, sel taşkın gibi olaylar çerçevesinden bakıldığında gelecek nesiller ve Bursa`da yaşayanlar için talihsiz ve gereksiz bir proje olarak görünmektedir.

Tüm bu bilgiler ışığında;

1- Katılımcı anlayışla tüm Bursa ili paydaşlarının katılımıyla 60`den fazla bilim insanı ve uzmanın katkılarıyla bir yılı aşkın sürede hazırlanan 1:100000 ölçekli 2030 Bursa İl Çevre düzeni planının stratejik kararlarına, temel alınan gösterge ve verilere aykırı ve planın bütünüyle çöpe atılmasına neden olacak olması ile söz konusu planda Bursa için yeni bir OSB alanına gereksinim olmadığı boş kapasitenin değerlendirilmesinin Bursa ili`nin ve doğal varlıklarının sürdürülebilirliği için zorunlu olduğunun karar altına alınmış olması,

2- Seçilen alanın Tarımsal potansiyeli yüksek 5403 sayılı toprak ve arazi kullanım kanununa göre korunması gereken Mutlak kuru tarım arazileri ve DSİ` nin Sulama proje sahası içerisinde kalması,

3- TOSAB, deri OSB`ye Batı OSB`nin de eklenmesi ile oluşacak sanayi bölgelerinin altyapı, destek ve hizmet alanlarına ek olarak o bölgede oluşacağı tahmin edilen 1 milyona yakın yeni nüfusun yerleşim, ulaşım gereksinimlerini karşılamak amacıyla proje alanın ve çevresindeki tarım arazilerinin bütünüyle yok edilmesi,

4-Taşpınar Köyünün ( mahallesinin ) hemen hemen arazi varlığının büyük çoğunluğunu yok edecek bir proje olması nedeniyle projenin gerçekleşmesi durumunda en başta Taşpınar köylüleri ile OSB alanına sınırdaş Hürriyet, Badırga İkizce, Orhaniye gibi köylerdeki köylülerin yaşama ve tarımsal üretim olanaklarının ellerinden alınması,

5- Batı OSB sanayilerinin ve yakın çevresinde oluşacak nüfusun yüksek su gereksinimi nedeniyle Uluabat Gölü, Çınarcık Barajı Suyunun kullanılma riski

nedenleri ile Batı OSB`yi olumlu bulmuyoruz, kabul etmiyoruz.

Rant ve kar amaçlı değil insan, çevre ve doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir kullanımı odaklı düşünülerek, boş olan OSB kapasitelerinin devlet desteği ve teşviklerle kullanılmasının sağlanmasıdır. (U.Ü. Kampüsü alanında yer alan 471.230,62 m2 ULUTEK Teknoloji geliştirme bölgesi dahil)

Ayrıca Türkiye‘de sanayileşme ve demokratikleşme, ülkemizin gelişmesi, kalkınması ve toplumun refah seviyesinin yükseltilmesi açısından önemlidir. Sanayileşme, bugün ki yapısının aksine, Planlı olmalı, ulusal imkanlarımızı değerlendiren, mühendislik katma değeri yüksek teknolojik ürünleri tasarlayan ve üreten yani özgün markalar geliştiren yapıda olmalıdır.

Son on yıllık süreçte Bursa sanayinin gelişimine baktığımızda ise, otomobil fabrikalarının kurulması ile başlayan ağırlıklı dışa ve tek sektöre bağımlılık sürmekte, ihracat-ithalat dengesinin giderek bozulmakta, katma değeri düşük fason üretimle yetinilmekte, Bursa sanayinde yeniden bir değerlendirme ve dönüşüm gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Bu bağlamda "Bursa Sanayi Strateji Planı" oluşturulmalıdır. Bu plan, "Bursa`nın Teknoloji Üretim Merkezi ve AR-GE üssü" olmasını hedeflemeli, Türkiye Sanayi Strateji Belgesi, Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi, Makina Sektörü Strateji Belgesi gibi belgeler de dikkate alınarak hazırlanmalı; üniversite, sanayi, meslek odaları ve sektör kuruluşlarını da kapsayacak şekilde geniş bir platformda tartışılmalı, çözüm önerileri birlikte geliştirilmelidir.

Her sektörde, mühendislik esaslı, katma değeri yüksek orta ve yüksek teknoloji ürünlerinin tasarım ve üretim yolu ile markalaşması hedeflenmelidir.

Bilimi ve teknolojiyi esas alan, AR-GE ve inovasyona ağırlık veren, dış girdilere bağımlı olmayan, tarım, çevre, enerji, eğitim, sağlık vb politikaları bir bütünlük içinde ele alan, istihdam odaklı ve planlı kalkınmayı öngören bir sanayileşme yaklaşımı ile Bursa sanayisi yeniden değerlendirilmeli ve Bursa`nın Teknoloji Üretim Merkezi ve AR-GE üssü olması hedeflenmelidir.

TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu
27.08.2015