TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI‘NIN "ULUSAL BAKLAGİL KONSEYİ KURULUŞ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞINA" İLİŞKİN GÖRÜŞÜ

5488 sayılı Tarım Kanunu uyarınca, tüzel kişiliğe sahip Ulusal Baklagil Konseyi kurulması ve çalışma yöntem ve esaslarının belirlenmesine yönelik taslak Oda‘mızca incelenmiş olup, taslak hakkındaki görüşlerimiz aşağıda sunulmuştur;

1 - Ulusal Baklagil Konseyi‘ne geniş bir katılım öngörülmekle birlikte, taslağın hiçbir yerinde, Toprak Mahsulleri Ofisi‘ne ilişkin bir ifade bulunmamaktadır. Oysa Toprak Mahsulleri Ofisi Ana Statüsü‘nde, teşekkülün amaç ve faaliyet konuları arasında, Bakanlar Kurulu Kararı ile hububat dışındaki diğer tarım ürünleri ile ilgili verilecek görevlerin de yürütülmesine dair bir hüküm bulunmaktadır. Toprak Mahsulleri Ofisi‘ne 1994 yılından bu yana baklagil alım görevi verilmemekle birlikte, Ana Statü‘de yer alan bu hükme istinaden Taslağın Madde 3 (a) bendinde tanımlanan "Araştırma ve Danışma Kurulu" na Toprak Mahsulleri Ofisi‘nin katılımı sağlanmalı, taslağın 6 (b) bendinde ifade edilen Konseyin alt gruplarından "Ticaret Grubu Üyeleri" arasına Toprak Mahsulleri Ofisi dahil edilmelidir.

2 - Taslakta meslek kuruluşları, mühendis odaları gibi kavramlar geçmekle birlikte, bunlar tanımlanmamıştır. Bu nedenle taslağın 3 üncü maddesi kapsamında meslek kuruluşları tanımlanmalı ve bu tanımda, Anayasa‘nın 135 inci maddesi hükmüne atıf yapılmalıdır. Böylece, halen 44 binin üzerinde ziraat mühendisinin üye olduğu TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, taslak kapsamında tereddütlere yer vermeyecek bir tanım açıklığına kavuşmuş olur. Bu tanım doğrultusunda, Taslağın ilgili maddelerinde geçen farklı ifadeler düzeltilmeli ve birörneklik sağlanmalıdır.        

3 - Taslağın 11 inci maddesi ilk fıkrasında; "Konsey Genel Kurulu bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilmiş olan Konseyin alt gruplarındaki, grup üyelerinin kendi aralarında, en yaşlı üyenin başkanlığında ön seçimle belirleyeceği üçer temsilcinin katılımı ile teşekkül eder" denilmektedir. 6 ıncı maddede belirtilen alt grup beş adet olduğuna göre, toplam on beş kişiden oluşan Konsey Genel Kurulu anlaşılmaktadır ki, bu da alt grupları oluşturan paydaşların özgür iradelerini Genel Kurula taşıma olanaklarının bulunmadığı anlamına gelmektedir. Buna karşılık, alt grup bileşenlerinin her birinin birer temsilciyle Genel Kurulu oluşturmaları, daha katılımcı, daha işlevsel ve daha demokratik bir yapı doğuracağından; maddenin buna göre düzenlenmesinde yarar görülmektedir.

4 - Konsey‘in 24 üncü maddede sayılan gelirleri, Taslak kapsamında Konsey organlarına verilen geniş görev alanı için hiçbir şekilde yeterli değildir. Aidat, ücret, danışmanlık, reklam yanında yurtiçi - yurtdışı bağış, yardım ve fonlardan sağlanacağı umulan gelirlerin yetersizliği, Konsey‘in ölü doğumuna neden olacaktır. Ayrıca bir ulusal kurumun, yurtdışı bağış ve yardım ile işlerini yürüteceğinin ilan edilmesi, ulusal onur açısından da oldukça sorunludur. Bu bakımdan, Ulusal Baklagil Konseyi‘ne her yıl Tarım bütçesinin belirli bir payının tahsis edileceğinin 24 üncü madde kapsamında ifade edilmesi doğru olacaktır.

5 - Taslağın 27 ıncı maddesi (2) inci fıkrası kapsamında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın Konsey üzerinde her zaman idari ve mali denetim yetkisine haiz olduğu belirtildikten sonra, (3) üncü fıkrasında da bir idari vesayet ilişkisinin kurulması, Konsey‘in bağımsız ve özerk işleyişini baştan ortadan kaldırmaktadır.

Bu kapsamda, 27 (2) fıkrasında denetleme yetkisinin mali işler ile sınırlı tutulması ve Bakanlığa idari denetim yetkisi veren düzenlemenin ortadan kaldırılması, vesayet ilişkisi kuran 27 (3) fıkra hükmünün ise tümüyle iptali doğru olacaktır.